انجام خريد از طريق بستر اينترنت و فضاي مجازي كه به آن خريد آنلاين (برخط) گفته مي‌شود يكي از كارهايي است كه روزبه‌روز مشتريان بيشتري پيدا مي‌كند و در حال فراگيرشدن است. اما از آنجا كه هر كاري راه و چاه مخصوص خودش را دارد و نبايد بي‌گدار به آب زد، خريد از اينترنت هم بايد با آگاهي و به‌دست آوردن مهارت‌هاي خاصي باشد تا ما را به‌سوي چاله‌هاي موجود نكشاند.
- چرا خريد آنلاين؟
انجام يك خريد آنلاين مزاياي بسياري دارد. شما با اين كار مي‌توانيد از خانه درحالي‌كه دراز كشيده‌ايد و تلويزيون تماشا مي‌كنيد يا از محل كار، وقتي كه پشت ميزتان نشسته‌ايد و سرتان خلوت است، بدون مراجعه حضوري به مغازه يا فروشگاه و تحمل ترافيك سنگين خيابان‌ها، پرداخت هزينه رفت‌وآمد و بدون خرد شدن اعصاب، تنها به سايت فروشگاه اينترنتي مورد نظر خود مراجعه كرده و با صرف كمترين ميزان وقت، انرژي و هزينه، كالا يا كالاهاي مورد نظر خود را انتخاب كرده و نسبت به خريد آن اقدام كنيد و حتي در بعضي از موارد از تخفيف‌هاي ويژه‌اي بهره‌مند شويد. البته در اين بين بايد به نكات ويژه‌اي توجه كنيد تا خريدي مطمئن از نظر كيفيت، امنيت و... داشته باشيد. درباره خريد از اينترنت نكاتي وجود دارد كه توجه به آنها مي‌تواند به شما كمك كند تا با آگاهي بيشتر نسبت به انتخاب فروشگاه مناسب‌تر و خريدي مطلوب‌تر از طريق اينترنت اقدام كنيد. اگر قرار است خريد را از طريق سايت اينترنتي يك فروشگاه انجام دهيد، توجه كنيد كه سايت مورد نظر شما حتما اين ويژگي‌ها را داشته باشد:
- اعمال محدوديت يا همان فيلترينگ
عموم سايت‌هاي خريد اينترنتي امكان اعمال فيلترينگ محصولات را به كاربران و خريداران مي‌دهند. منظور از فيلترينگ در خريدكردن، اعمال ويژگي‌ها يا بازه‌هاي مشخص بر محصول و محدود كردن دامنه جست‌وجو در خريد است. در حقيقت، فيلترينگ همان كار راهنمايي‌هاي فروشنده در يك مغازه واقعي را براي شما انجام مي‌دهد، با اين تفاوت كه اينجا خود شما بايد ويژگي‌هايي را براي انتخاب محصول نهايي اعمال كنيد. به‌عنوان مثال شما در خريد عطر مي‌توانيد تمام عطرها با بوي ملايم را از ميان انواع مختلف عطرها انتخاب كنيد. نمونه ديگري از فيلترينگ، امكان تعيين بازه مبلغ خريد است. اگر در سايت مربوطه امكان تعريف بازه قيمتي كه شما توانايي پرداخت آن را داريد، موجود باشد، شما را از گشت و‌گذار بيهوده در انبوهي از كالاهاي رنگارنگ كه اصلا در توان خريد شما نيست و فقط شما را بيشتر سردرگم مي‌كند نجات مي‌دهد و مستقيم به ليست هدفي كه خواسته شماست مي‌رساند.
- امكان مقايسه محصولات مختلف با يكديگر
اگر در سايت خريد مورد نظر اين امكان فراهم باشد، باعث مي‌شود كه شما بتوانيد از ويژگي‌هاي مختلف برندها و مدل‌هاي متفاوت كالاي مورد نظر آگاهي پيدا كرده و با مقايسه برندهاي مختلف يك محصول با يكديگر، به يك انتخاب ايده‌آل نزديك‌تر شويد. اين مقايسه‌ها بسته به نوع كالايي كه قصد خريد آن را داريد مي‌تواند از نظر قيمت، خدمات پس از فروش و ريز تجهيزات، امكانات جانبي و هر اطلاعاتي كه از محصول موجود است، تغيير كند.
- امكان ثبت و مشاهده سابقه خريد
اين ويژگي از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است چرا كه شما مي‌توانيد نظرات و تجربيات خريداران قبلي كالا را مشاهده و به‌عنوان يك بازوي مشورتي به آن نگاه كنيد. اين امر كمك بسزايي در انتخاب صحيح كالا به شما مي‌كند. همچنين شما بعد از خريد كالا مي‌توانيد ويژگي‌هاي مثبت و منفي كالا را از ديدگاه خود در سايت ثبت كنيد تا ديگران از آن استفاده كنند. پس با اين كار يك تعامل خوب بين كاربران ايجاد شده و با نظرات خود به ديگران در انجام انتخابي بهتر كمك مي‌كنيد. امتياز دادن به كالاهاي مورد نظر و مشاهده امتيازات و نظرسنجي‌هاي آن، يك ديد كلي و اوليه به شما مي‌دهد. معمولا هر كاربر مي‌تواند امتيازي بين صفر تا 10به كالاي مورد نظر بدهد.
- تصويرهاي واضح و همه جانبه از كالا
وجود تصاوير متعدد و با كيفيت از كالا، ديد نسبتاكاملي از نظر ظاهري به خريدار مي‌دهد. مخصوصا كالاهايي كه ظاهر آنها براي شما اهميت زيادي دارد، مانند لپ‌تاپ، دوربين عكاسي، تلويزيون، پوشاك، تلفن همراه و... .
- نحوه تسويه حساب هزينه كالا
از جمله نكات اساسي هنگام خريد آنلاين توجه به نحوه پرداخت هزينه كالاست. پرداخت هزينه، عموما به 2صورت انجام مي‌شود؛ هنگام خريد يا هنگام تحويل كالا. پرداخت هزينه كالا هنگام خريد آن، به‌صورت الكترونيكي و از طريق درگاه اينترنتي بانك يا خودپرداز انجام مي‌شود. در پرداخت هزينه هنگام تحويل كالا، تسويه حساب به‌صورت حضوري انجام مي‌شود.
- انواع نحوه ارسال و تحويل كالا
در اين مورد نيز از 2روش عمده استفاده مي‌شود؛ يكي ارسال معمولي كالا به در منزل خريدار است كه اين روش از نظر زمان طولاني‌تر ولي از نظر هزينه ارزان‌تر است. ديگري ارسال سريع و پيشتاز كالاست كه از حيث زماني كوتاه‌تر بوده ولي از نظر هزينه گران‌تر است.
- گارانتي تعويض كالا
گارانتي كالاي خريداري شده موضوع مهمي است كه بايد در ابتدا مشخص شود تا درصورت ارسال كالاي معيوب به خريدار يا تفاوت كالاي ارسالي با چيزي كه سفارش داده شده است، امكان پس فرستادن و تعويض آن فراهم باشد.
- دقت كنيد
نماد اعتماد الكترونيكي، نمادي است كه ويژه كسب و كارهاي اينترنتي است؛ يعني سايت‌هاي معتبر خريد و فروش بايد اين نماد را در سايت خود داشته باشند. نماد اعتماد الكترونيكي از طرف مركز توسعه تجارت الكترونيكي براي سايت‌هاي خريد آنلاين صادر مي‌شود. بنابراين، در ابتداي ورود به سايت به‌دنبال پيدا كردن اين نماد باشيد. اگر مي‌خواهيد مطمئن شويد كه نماد اعتماد الكترونيكي معتبر است و از عدم‌جعلي بودن آن يقين حاصل كنيد، روي نماد مورد نظر كليك كنيد. درصورت اصلي بودن نماد بايد براي شما پنجره‌اي باز شود كه اطلاعات سايت خريد آنلاين با جزئيات در آن آمده است، علاوه بر اينكه آدرس http://www.enamad.ir در اين پنجره درج شده باشد. نماد اعتماد الكترونيكي به سايت‌هاي خريد طبق استانداردهاي لازم ستاره كيفيت مي‌دهد. براي مثال وقتي پنجره نماد اعتماد الكترونيكي را باز مي‌كنيد در آن درج شده است كه سايت مزبور داراي نماد اعتماد الكترونيكي دوستاره است.
- شش‌دانگ حواستان را جمع كنيد
شايد مهم‌ترين مسئله‌اي كه خريد آنلاين را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد بحث امنيت پرداخت هزينه به‌صورت الكترونيك و از طريق اينترنت باشد. با توجه به‌وجود افراد سودجو در فضاي اينترنت، امنيت خريد و پرداخت هزينه آن، مسئله‌اي مهم در خريد اينترنتي محسوب مي‌شود. اين افراد سودجو با سوءاستفاده از ناآگاهي خريداران اينترنتي و به دام انداختن و كلاهبرداري از آنها، دزدي‌هاي اينترنتي را رقم مي‌زنند.
سارقان اينترنتي معمولا به‌دنبال اطلاعاتي مانند شماره كارت بانكي خريدار و رمز آن يا اطلاعات حساب بانكي كاربر هستند. براي حفظ امنيت اطلاعات كارت‌هاي بانكي، اين نكات را رعايت كنيد:
هر نرم‌افزاري كه آن را نمي‌شناسيد، از سيستم عامل خود حذف كنيد.
هرگونه افزونه ناشناس و غيرضروري را از مرورگر خود حذف و غيرفعال كنيد.
هنگام پرداخت هزينه كالا و وارد كردن اطلاعات كارت بانكي خود در درگاه اينترنتي بانكي حتما از صفحه كليد مجازي موجود در صفحه پرداخت استفاده كنيد.
تا انتهاي مراحل خريد، آدرس‌هاي موجود در بالاي سايت را بررسي و از درست بودن آن اطمينان حاصل كنيد. چون سايت‌هاي سودجو هم وجود دارند كه با ظاهرسازي، صفحه‌اي شبيه به صفحه پرداخت بانكي درست كرده و اطلاعات شما را هنگام واردكردن، ثبت و ضبط كرده و بعد از آن، سوءاستفاده از حساب بانكي شما و كلاهبرداري را آغاز مي‌كنند.
- تخفيف‌هاي كذايي
برخي سايت‌ها محصولات را با تخفيف 80درصد يا كمتر ارائه مي‌دهند. به‌عنوان مثال اين سايت‌ها، محصولات با قيمت واقعي مثلا 10هزار تومان را به 100هزار تومان افزايش مي‌دهند و بعد روي آن تخفيف 80يا 90درصد مي‌گذارند كه قيمت كالا با تخفيف 15هزار تومان مي‌شود. پس قبل از خريد يك محصول از اينترنت حتما از قيمت واقعي آن در دنياي غيرمجازي آگاه شويد تا فريب اين تخفيف‌هاي كذايي را نخوريد. البته وسواس نشويد. حتما همه تخفيف‌ها، كذايي و دروغ نيستند. سايت‌هاي معتبر گاهي براي برخي محصولاتشان تخفيف‌هاي معقولي قرار مي‌دهند كه اتفاقا مي‌تواند از ويژگي‌هاي يك سايت خوب خريد آنلاين باشد.