بحث جوک ساختن و شعر ساختن از روی سریالها و برنامه‌ها همیشه داغ بوده؛ یعنی همین اول ماجرا باید خیال خودمان را از این بابت راحت کنیم که شروع ماجرای ساخت جوک و شعر و این جور چیزها ربطی به گسترش اینترنت و نفوذ شبکه‌های اجتماعی ندارد. مردم ما همیشه خلاق بوده‌اند و در ساخت این‌جور حواشی هم یکه‌تازی‌شان مثال‌زدنی است.
بنابراین دنبال این نیستیم که جوک‌سازی و این‌جور مسائل را ریشه‌یابی کنیم. مساله اصلی اینجاست که در هر دوره، تکنولوژی‌های جدید باعث شده‌اند سرعت گسترش این جوك‌ها بیشتر شود.
از عصر ارتباطات چهره به چهره و کلامی تا راه افتادن سیستم مسیج و چت و فیس‌بوک و حالا هم وایبر و تلگرام...
همه این موارد در هر دوره سرعت انتشار جوك‌ها و شعرهای ساخته‌شده درباره سریالها و برنامه‌ها را بالا برده‌اند و حالا به جایی رسیده‌ایم که هنوز نیم‌ساعت تا پایان اولین قسمت «ماه عسل» یا اولین قسمت «پایتخت 4» مانده، اولین گروه جوك‌ها روانه گوشی‌های موبایلمان می‌شوند.
- خلاقیت ایرانی‌ها در ساخت جوک
درباره تاریخچه جوك‌سازی از روی سریال‌های ایرانی نمی‌توانیم به زمان مشخص خاصی برسیم؛ یعنی نمی‌توانیم بگوییم اولین جوکی که درباره سریال یا برنامه روی آنتن ساخته شد، چه بود، اما از زمان پخش «اوشین»، «دیدنی‌ها» یا «آینه عبرت» جوك‌های زیادی به خاطرمان مانده.
برای «اوشین» حتی شعرهایی هم می‌ساختند، اما از آنجا که هیچ گونه وسیله انتشاري در آن زمان وجود نداشت، اصولا دیر به گوشمان می‌رسید.
شعرها و جوك‌ها در مدرسه، صف شیر و پنیر و شکر یا حتی اتوبوس و ... به صورت ارتباط کلامی منتشر می‌شدند و کم‌کم دهان به دهان به این و آن می‌رسیدند.
خب در این صورت مثلا اگر جوك‌سازی خلاق که ساکن دورترین بخش تهران بود و بعد از تماشای یک قسمت سریال جوکی می‌ساخت.
هفته‌ها طول می‌کشید تا این جوک به گوش محلات مرکزی، بالا یا پایین شهر برسد و دهان به دهان گسترش پیدا کند. البته از آنجا که اصولا سریالها به صورت هفتگی پخش می‌شدند، جوک مورد نظر چندان هم بیات نمی‌شد.
- افزایش سرعت با تکنولوژی
تلفن همراه و راه‌اندازی مسیج، بیشترین نقش را در گسترش این جوك‌ها داشتند. البته از آنجا که معمولا تک به تک عمل می‌کردند خب باز هم سرعت چندان بالا نبود. اورکات، وبلاگ و فیس‌بوک، کم‌کم راه را برای این موج جمعی باز کردند.
یک نفر جوک را می‌ساخت، منتشر می‌کرد و صد نفر آن را می‌خواندند و هرکدام برای چند نفر دیگر می‌فرستادند.
زمان پخش سریال‌هایی مثل «پاورچین»، «شب‌های برره»، «قهوه تلخ» و ... مساله به همین صورت پیش می‌رفت تا اینکه سر و کله صفحات مربوط به سریالها در فیس‌بوک پیدا شد.
اینجا بود که جوك‌ها محل مناسبی پیدا کردند و یک‌جورهایی روز به روز تعدادشان بیشتر شد؛ مثلا جدیدترین جوك‌ها درباره سریال «مادرانه» یا «دودکش» را از همین جا می‌شد پیدا کرد.
- گروه‌های تلگرامی و انتشار با سرعت نور
درست است که فیس‌بوک و قبل از آن شبکه‌های اجتماعی دیگر در بالا رفتن سرعت انتشار جوك‌ها موثر بودند، اما باز هم وسایل ارتباطی بودند که مردم باید خودشان سراغشان می‌رفتند.
همان روشن کردن کامپیوتر و رفتن داخل فیس‌بوک و خواندن متن‌ها خودش وقت می‌برد. بعد از پیدا شدن سروکله گروه‌های وایبری و حالا هم تلگرامی سرعت انتشار جوک تا حدی با سرعت نور همخوانی پیدا کرده.
جوك‌ساز خلاق شمال شهری، اواسط سریال یا برنامه جوکی را می‌سازد و سه دقیقه بعد دینگ دینگ،گوشی مخاطب جنوب شهری به صدا درمی‌آید و با همان جوک، نیشش تا بناگوش باز می‌شود.
اتفاقی که این روزها در «ماه عسل» و «پایتخت» با آن روبه‌رو هستیم، دقیقا از همین الگو پیروی می‌کند: فرد شوخ طبعی در نقط A، سي‌دقیقه بعد از تماشای ماجرای پرش مرد از ارتفاع برای اثبات عشقش در «ماه عسل»، جوک را می‌سازد و در اولین گروهی که به همراه صد نفر دیگر عضو است می‌فرستد.
در دقیقه 35 جوک در 10 گروه صد نفری دیگر منتشر می‌شود و دقیقه 45 دست‌کم جمعیتی 2 هزار نفری جوک را می‌خوانند و 10-12 نفر خلاق دیگر دنبال جوك‌های بعدی می‌گردند و سر یک ساعت، موجی عجیب از این جور جوك‌ها شکل می‌گیرد و حالا از این به بعد را خودتان محاسبه کنید.
- مواد لازم برای موج جوك‌های سریالی
سه روز بعد از شروع سريال‌ها، گوشی‌های موبایل پر بود از انواع و اقسام جوک درباره پرت شدن از ارتفاع برای اثبات عشق، جدا ماندن دوقلوها، جراحی زیبایی، ریش عجیب نقی و ارسطو و خلاصه این‌جور چیزها. اولین سوالی که پیش می‌آید این است که چرا «ماه عسل» و «پایتخت؟».
این برنامه و سریال چه ویژگی‌اي داشته‌اند که تمام جوك‌ها برای آنها ساخته شده؟ به هرحال جوك‌سازی سابقه دیرینه دارد و در سال‌های اخیر جوك‌های زیادی برای برنامه‌های تلویزیونی ساخته شده، اما چرا بعضی‌ها این‌قدر جوك‌ساز می‌شوند؟
همین الان دو سریال «دردسرهای عظیم2» و «گاهی به پشت سر نگاه کن» روی آنتن است و از طرف دیگر «عموپورنگ» و ... هم هرشب برنامه دارند. تا حالا راجع به اینها جوک شنیده‌اید؟ نه!
بیایید بررسی کنیم ببینیم چطور یک برنامه، خلاقیت فرد جوك‌ساز را برمی‌انگیزد که شروع کند به ساختن جوک! اولین قدم برای جوك‌سازی طبیعتا میزان استقبال مردم از یک برنامه است.
منبع:همشهري‌جوان