روز گذشته برگزاري برنامه تقدير از مجريان برتر ارتقاي سلامت مادر و نوزاد فرصتي بود تا مسئولان و كارشناسان اين حوزه با بيان تازه‌ترين آمارها، يك‌بار ديگر به خانواده‌‌ها براي انتخاب درست در اين زمينه هشدار بدهند.
يكي از برنامه‌هاي اصلي وزارت بهداشت براي اجراي سياست‌هاي جمعيتي كاهش زايمان به روش سزارين است؛ برنامه‌اي كه از سال گذشته آغاز شده و قرار بود تا در نخستين سال اجراي آن 10درصد از 52درصد زايمان‌هايي كه به‌صورت سزارين در كشور انجام مي‌شود، كاسته شود.
روز گذشته وزير بهداشت با اشاره به عزم وزارت بهداشت براي كاهش سزارين در كشور از اينكه در گذشته زايمان طبيعي را عامل مرگ مادران اعلام مي‌كردند، افزود: پيش از اين آمار سزارين بالا بود اما اكنون حدود 10 درصد كاهش داشته است. دكتر محمد حاجي آقاجاني، معاون درمان وزير بهداشت، چندي قبل گفته بود كه كشورمان از نظر زايمان به شيوه سزارين رتبه دوم در جهان را داراست اين درحالي است كه زايمان طبيعي يك زايمان ايمن و كم‌عارضه است و كمك زيادي به حمايت مادر و بهداشت مادر و نوزاد مي‌كند. اما سزارين عوارض متعددي ازجمله بيهوشي براي مادر را درپي دارد و سزارين‌هاي بي‌رويه، مادران و نوزادان را در معرض عوارض مختلفي قرار مي‌دهد. با اين حال كاهش ميزان مرگ‌ومير مادران در كشور با ارتقاي وضعيت بهداشتي كشور به 19مورد از هر 100هزار تولد زنده رسيده است. آنطور كه فرحناز تركستاني، رئيس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت گفته اين ميزان در سال92، 19.7مورد به ازاي هر 100هزار تولد زنده بود كه در سال93 اين رقم به 19مورد رسيد. همچنين 27درصد مقطع زماني موارد مرگ‌ومير مادران در زمان بارداري، 2درصد در زمان زايمان و 28درصد بعد از 24ساعت اول بعد از زايمان بوده است.
به گفته تركستاني 4درصد موارد فوت‌شده مادران باردار در منزل، يك درصد در مراكز تسهيلات زايماني و 95درصد در بيمارستان‌ها بوده است.همچنين 30درصد مرگ‌ومير زايمان‌ها به‌صورت طبيعي و 70درصد سزارين بوده است زيرا عوارض خونريزي، عفونت و تروما آمبولي در سزارين بيشتر است. علت مرگ در 19درصد مادران فوت شده خونريزي و در 17درصد افزايش فشار خون هنگام بارداري علت مرگ بوده است. بر اين اساس ميزان سزارين در سال92، 56درصد از كل زايمان‌ها بود كه در سال93 به 51درصد رسيد اما تا رسيدن به استانداردهاي جهاني فاصله داريم.
- آمارهاي مهم
رئيس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت هم با اشاره به اينكه ۳۰درصد از مرگ مادران بر اثر زايمان طبيعي و ۷۰درصد بر اثر سزارين است، تأكيد كرد: هر بيمارستاني بايد ۱۰درصد سزارين خود را كاهش و ۲۰درصد زايمان بي‌درد را افزايش دهد. يكي از روش‌هاي كاهش مرگ مادر و نوزاد كمتر كردن سزارين و ترويج زايمان طبيعي است.براساس آمارها 30درصد مرگ مادران هنگام زايمان، بر اثر زايمان طبيعي و 70درصد مرگ آنان بر اثر سزارين رخ مي‌دهد. وي با اشاره به خطراتي كه سزارين براي مادر درپي دارد، هشدار داد: خونريزي در سزارين بسيار بيشتر رخ مي‌دهد و خطر چسبندگي جفت نيز در سزارين بسيار افزايش مي‌يابد و در نهايت هزينه‌هاي سلامت بالا مي‌رود و همچنين نمي‌توانيم برنامه‌هاي سياست‌هاي جمعيتي را محقق كنيم.
- كاهش حداقلي در بخش خصوصي
معاون فني درمان وزارت بهداشت نيز با اشاره به اينكه نتايج برنامه كاهش سزارين در بخش‌هاي خصوصي قابل انتظار نيست، آمارهاي بالاي سزارين در كشور را باعث ركود آموزش زايمان طبيعي اعلام كرد و گفت: براي نزديك شدن به نرم جهاني به فرهنگ‌سازي براي انتخاب داوطلبانه مادران جهت زايمان طبيعي نياز است، زيرا همانطور كه سزارين بالا مي‌رود ما دچار كمبود آموزش زايمان طبيعي مي‌شويم.
به گفته علي ماهر، طبق برنامه بايد 5تا 10درصد زايمان سزاريني كاهش مي‌يافت كه در بخش اول و بخش‌هاي دولتي اين امر محقق شد ولي در بخش‌هاي غيردولتي و خصوصي اين آمار قابل انتظار نيست.
- احتمال ۳۰ درصدي بروز عفونت
همزمان يك عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران نيز با تأكيدبر اينكه سزارين اورژانسي احتمال 30درصد عفونت براي مادران را به همراه دارد، هشدار داد: البته اگر سزارين انتخابي باشد هم طبق آمار حدود ۷درصد تا زير ۱۰درصد، ايجاد عفونت محتمل است. ريحانه پيرجاني همچنين هشدار داد مادراني كه سزارين مي‌كنند نسبت به مادراني كه به‌طور طبيعي زايمان مي‌كنند احتمال ابتلا به عفونت پس از زايمانشان بيشتر است و به همين علت براي اين افراد حين انجام عمل سزارين بايد آنتي‌بيوتيك براي پيشگيري از عفونت بعد از زايمان داده شود.