به گزارش خبرگزاری فرانسه بر اساس نتایجی که در ژورنال پزشکی لنست منتشر شده است و مارگرت چان، رئیس سازمان جهانی بهداشت (WHO) آن را «بسیار نویدبخش» نامیده است، این سرم پس از یک هفته در بیش از 7600 نفر 100 درصد مؤثر بوده است.
سازمان جهاني بهداشت و در بیانیه‌ای در این باره گفت، جهان «در آستانه دستیابی به یک واکسن مؤثر برای ابولا است.»
دانشگاه برن سوئیس هم که در این پژوهش دخالت داشت، اعلام کرد: «نتایج اولیه این بررسی نشان می‌دهد که این واکسن می‌تواند به‌طور مؤثری مانع انتشار بیشتر ویروس ابولا شود.»
البته کارشناسان هشدار می‌دهند که گرچه این نتایج امیدوارکننده است، اما آن‌ها «مقدماتی» هستند و این واکسن را به‌فوریت نمی‌توان به‌عنوان محافظی در سطح جامعه در مقابل ابولا به کار برد.
بر اساس گزارش سازمان جهاني بهداشت، حدود 28000 نفر در گینه، سیرالئون و لیبریا از اواخر 2013 دچار عفونت ابولا شده‌اند. حدود نیمی از این افراد درگذشتند، اما تصور می‌رود شمار فراوانی از موارد و بیماری ثبت نشده است.
شیوع ابولا که در این کشورها نظام بهداشتی از قبل ناتوان این کشورها را به زانو درآورد و باعث از دست رفتن سرمایه‌گذاری‌های بسیار ضروری شد، اکنون دارد فروکش می‌کند، اما هنوز به پایان نرسیده است.
هفت مورد بیماری در هفته منتهی به 28 ژوئیه (6 مرداد)- چهار نفر در گینه و سه نفر در سیرالئون- گزارش شده است که پایین‌ترین شمار کلی هفتگی بیماران در بیش از یک سال گذشته است.
اما حتی یک مورد کشف‌نشده بیماری می‌تواند باعث شعله‌ور شدن مجدد آن شود؛ این ویروس از طریق تماس با مایعات بدنی منتشر می‌شود.
- آزمایش‌های بیشتری مورد نیاز است
یکی از واکسن‌هاي نامزدشده اصلی به نام VSV-ZEBOV در یک روند فوق‌سریع 12 ماهه ساخته شده است، در حالی که در موارد معمول این روند یک دهه یا بیشتر به طول می‌انجامد. ابولا در حال حاضر درمان یا علاج تأییدشده‌ای ندارد.
در این کارآزمایی که با پشتیبانی شرکت داروسازی مرک، سازمان جهانی بهداشت و دولت‌های کانادا، نروژ و گینه انجام شده است، 4123 نفر از افراد در معرض خطر بالای عفونت ابولا بودند، به‌طور فوری پس از ابتلای یکی از نزدیکانشان به این تب خونریزی دهنده واکسینه شده‌اند.
هیچ‌کدام از افراد واکسینه شده ویروس بیماری را نگرفته بودند.
یک گروه مقایسه دوم شامل 3528 نفر سه هفته پس از قرارگیری بالقوه در معرض ویروس واکسن دریافت کردند. شانزده نفر از این گروه در دوره بدون محافظتشان ویروس را گرفته بودند، اما تا روز ششم پس از تلقیح واکسن، همه افراد گروه دوم هم مصونیت کامل را به دست آوردند.
در مقاله این مطالعه آمده است: «در واقع، هیچ کدام از افراد واکسینه شده تا بیش از 6 روز پس از واکسیناسیون دچار علائم نشد، بدون توجه به اینکه به‌طور فوری یا با تأخیر واکسن زده باشد.»
به گفته این پژوهشگران این واکسن بی‌خطر و بدون عوارض جانبی جدی بود.
با توجه به اینکه معلوم نبود محافظت ایجادشده به‌وسیله این واکسن چقدر طول می‌کشد، یا اثرات واکسن بر زنان باردار و کودکان چیست- گروه‌های در معرض خطر بالا در این کارآزمایی وارد نشده بودند.
- محدود کردن انتشار ویروس
لنست می‌نویسد کارآزمایی گینه همچنان به گردآوری شواهد درباره تأثیربخشی و بی‌خطر بودن واکسن VS-ZEBOV ادامه خواهد داد.
در یک سرمقاله در این ژورنال پزشکی آمده است: «این واکسن هنوز مجوز نگرفته است. پیش از اینکه بتوان این واکسن را به‌طور گسترده به کار برد، داده‌های بیشتری درباره کارآمدی آن مورد نیاز است.»
حتی پس از آن نیز ممکن است بهتر باشد این واکسن برای مهار و پیشگیری از شیوع بیماری به کار نرود، بلکه برای محدود کردن انتشار ویروس هنگامی که یک مورد شناخته‌شده وجود دارد و برای محافظت کارکنان مراقبت بهداشتی - که در معرض بیشترین میزان خطر هستند- به کار رود.
آندرو ایستون، استاد ویروس‌شناسی دانشگاه وارویک در این باره گفت: «مشکل اصلی ظهور بسیار تک‌گیر (اسپورادیک) ابولا در موارد شیوع بیماری است که باعث می‌شود پیش‌بینی مکان و زمان ظهور احتمالی بعدی بیماری ممکن نباشد.»
و هزینه بالای واکسیناسیون گروهی برای پوشش دادن همه افراد هم ممکن است مانعی بر سر این کار باشد.
این کارآزمایی از رویکرد به‌اصطلاح «حلقه‌ای» استفاده کرده بود- یعنی همان شیوه‌ای که برای ریشه‌کنی آبله در آفریقا در دهه 1970 به کار رفت. در ابتدا افرادی که در تماس با بیمار ابولا بوده‌اند، واکسینه می‌شوند، بعد افرادی که در معرض خطر غیرمستقیم اندکی بیشتر قرار دارند، واکسن زده می‌شوند و این روال ادامه پیدا می‌کند.
نتایج نشان داد که هر جایی که حلقه‌ها واکسینه شده‌اند، انتقال بیماری متوقف شده است.
بنابراین به گفته ماتیاس اگر، یکی از پژوهشگران، این کارآزمایی نه تنها تأثیربخشی واکسن، بلکه کارایی راهبرد حلقه‌ای را هم ثابت کرد.