عمر تردد اتوبوسهاي پايتخت به استناد مصوبه هيأت وزيران 8سال است درحاليكه 3هزار اتوبوس عمر 10سال و بالاتر دارند و امكان تردد آنها در شهر نيست. بدينترتيب مشخص ميشود كه 50درصد ناوگان حمل ونقل عمومي سطح شهر فرسوده است و دولت بايد توجه جدي به وضعيت اين اتوبوسها در تهران داشته باشد.
آنگونه كه پيمان سنندجي مديرعامل شركت اتوبوسراني تهران به همشهري گفته، سابقه توجه دولت به اتوبوسراني تهران نشان ميدهد دولت نهم و دهم در 8سال، 4082اتوبوس به تهران دادند كه نيمي از آنها گازسوز و همهشان تك كابين بودهاند و تاكنون بخش اعظم آنها، فرسوده و غيركارآمد شدهاند. اين درحالي است كه مطالعات و برآوردهاي شهرداري نشان ميدهد براي فعال نگهداشتن ناوگان اتوبوسراني تهران سالانه هزار دستگاه اتوبوس جديد نياز است.
بنابر اين دولتهاي نهم و دهم بايد 8هزار دستگاه اتوبوس به تهران ميدادند كه نيمي از آن داده نشد و عمر 2دولت سابق به سرآمد. اما آمار دولت يازدهم نيز دستكمي از 2دولت پيش از آن ندارد. در اين دوره نيز از 2هزار اتوبوس مورد نياز تنها 16دستگاه اتوبوس به تهران داده شده است. بررسي اعداد آمده در جدول، مويد اين موضوع است كه دولتهاي اخير همواره اتوبوسراني تهران را مورد بيمهري قرار دادهاند و هيچ تلاشي براي نوسازي اتوبوسراني تهران نداشتهاند. تنها با اختصاص اتوبوسهاي دولتي امروز تهران حدود 11هزار اتوبوس داشت و ميتوانست شرايطي بهتر در حمل و نقل عمومي داشته باشد.
- مسئوليت با دولت است
قوانين كشور سالهاست مسئوليت اتوبوسهاي شهري را به دولت سپرده تا با اختصاص ناوگان جديد، علاوه بر جلوگيري از فرسودگي موجب توسعه حمل ونقل عمومي شود. براساس ماده 7قانون توسعه حملونقل عمومي و مديريت مصرف سوخت «دولت موظف است سياستهاي بخش حملونقل همگاني شهري را بهگونهاي تنظيم نمايد كه از ابتداي سال 1391در مجموع 75درصد سفرهاي درون شهري پوشش داده شود و سهم اتوبوسراني25درصد باشد.»
قانون، پيشرفت حمل و نقل عمومي را بهعنوان سياستي براي اين ماده درنظر گرفته است، درحاليكه رويه دولت در 10سال اخير همواره به سمتي سوق داشته كه اين ناوگان را به فرسودگي پيش ميبرد. دولت بايد 82.5درصد از قيمت هر اتوبوس جديد را پرداخت كند و شهرداريها تنها 17.5درصد آن را بپردازند اما از سال 84تا 94بهرغم وجود قوانين مختلف، شهرداري 1487اتوبوس 2كابين جديد وارد خطوط اتوبوسراني كرده است كه اين ناوگان در اتوبوسهاي خطوط تندرو بهكار گرفته شده و مهمترين سامانه حملونقل سطحي شهر را شكل دادهاند. اين 1487اتوبوس نو در شرايطي توسط شهرداري تهيه شده كه اين نهاد هيچ وظيفهاي در اينباره ندارد.
- اتوبوسهاي ناكارآمد
نكته قابل توجه درباره اتوبوسهاي اختصاص يافته به تهران اينكه مديريت شهري در تمام 10سال اخير اتوبوسهاي مفيد دوكابين را به تهران داده است كه هر كدام معادل 2 اتوبوس كارايي دارند اما دولت اتوبوسهاي گازسوزي را به پايتخت اختصاص داده كه مشكلات و معضلات فراواني را براي شهر بهوجود آوردهاند. سنندجي در اينباره ميگويد: صداي زياد موتور، فقدان كولر، عدمحركت در سربالاييها، قطعات ناياب در بازار داخلي و پلههاي ورودي ازجمله مشكلات اتوبوسهايي است كه دولت به تهران داده است.
- چرا استفاده از خودروهاي شخصي راه حل مي شود
فرسودگي بلاي جان اتوبوسهاي تهران است. در سالهاي اخير، بهرغم افزايش جمعيت تهران تا 9ميليون نفر، ظرفيت اتوبوسراني نتوانسته پاسخگوي نياز مردم شهر باشد. شهرونداني كه بدين سبب از حمل ونقل عمومي در سطح شهر محروم ميشوند يا بايد از مترو استفاده كنند كه فقط در 5خط سرويسدهي كرده و 152كيلومتر خط دارد و هنوز تا افق 450كيلومتر خطوط حمل ونقل شهري فاصله بسيار دارد يا از 80هزار تاكسي استفاده كنند. بدينترتيب راهحلي به نام خودروهاي شخصي شكل ميگيرد كه
هر سال بر وخامت آلودگي هوا ميافزايند و بايد محدوديتهاي ترافيكي را تحمل كنند. در عين حال توسعه اتوبوسراني ميتواند راهي براي بهبود شرايط حمل ونقل تهران باشد؛ تا دولت چه بخواهد.