حالا شايد تازه‌ترين هشدار دبيركل جمعيت مبارزه با استعمال دخانيات ايران براي عده‌اي قابل توجه باشد كه بي‌تعارف و رودربايستي از همه سيگاري‌هاي بالاي 55سال خواسته است سي‌تي اسكن ريه با دوز كم انجام دهند زيرا مطالعات اخير تشخيص زودرس ضايعه با اين روش را تأييد كرده است. اين هشدار محمدرضا مسجدي همراه با تأكيد دوباره او برگسترش استفاده از قليان مخصوصاً در جوانان و ميان خانواده‌ها و به‌دنبال آن خطر جدي افزايش سرطان ريه در سال‌هاي آينده است. براي تأييد بحراني بودن وضعيت مصرف دخانيات در ايران البته مي‌توان به پژوهش‌هاي ديگري هم استناد كرد. در يك نمونه براساس تحقيقي در دانشگاه تربيت معلم تهران ميان 447دانش‌آموز كرجي 57درصد از دانش‌آموزان مورد مطالعه، تأييد كردند كه حداقل يك‌بار در طول عمر خود يك نوع ماده شامل سيگار، قليان و ساير مواد را امتحان كرده‌اند. به‌طوري كه از ميان 447نفر از دانش‌آموزان دختر و پسر سال‌هاي اول، دوم و سوم متوسطه 57درصد معادل 255نفر حداقل يك‌بار در طول عمر سابقه مصرف مواد (با احتساب سيگار) داشته‌اند. اگر خبر منتشر شده درباره مصرف روزانه 200تن زغال در قهوه‌خانه‌هاي پايتخت كه چند روز قبل در رسانه‌ها منتشر شد را كنار اين هشدار بگذاريم، روشن مي‌شود هشدار مسجدي چقدر جدي است.
دبيركل جمعيت مبارزه با استعمال دخانيات ايران البته اين هشدار را بيش از آنكه براي حفاظت از درختان بدهد، درباره ريه‌هاي مردم نگران است و مي‌گويد: «در كشور ما سرطان ريه اغلب دير تشخيص داده مي‌شود و در بسياري از موارد نيز از نظر دور مي‌ماند و بدين جهت در رده‌بندي سرطان‌ها در درجات پايين‌تر قرار دارد. با توجه به ميزان استعمال دخانيات به‌ويژه گسترش استفاده از قليان مخصوصاً در جوانان و در ميان خانواده‌ها، خطر افزايش سرطان ريه در سال‌هاي آينده در كشور بسيار جدي است. بنابراين آگاهي‌بخشي عموم مردم و توجه جدي جامعه پزشكي به تشخيص بموقع اين بيماري بسيار حائز اهميت است.» مسجدي به سيگاري‌ها هشدار مي‌دهد تغيير در ميزان و رنگ خلط، درد سينه يا پشت، سرفه با خلط خوني و اشكال در بلع بسيار را به‌عنوان نشانه‌هاي سرطان ريه جدي بگيرند و مي‌گويد: «براي رسيدن به تشخيص سرطان ريه عكس‌برداري سينه، سي تي‌اسكن، پت‌اسكن و نمونه‌برداري از طريق آندوسكوپي ريه يا به روش سوزني انجام شود.»
او بعد هم آخرين هشدارش را اينطور مطرح مي‌كند: «هرچند پيشرفت‌هاي اخير اميد به زندگي در مبتلايان سرطان ريه را افزايش داده، اما درمان اين بيماري در حال حاضر خيلي توأم با موفقيت چشمگير نيست. براساس اعلام سازمان بهداشت جهاني، سرطان ريه جزو شايع‌ترين سرطان‌ها در جهان است. در سال 2012، يك ميليون و 800هزار نفر به اين نوع سرطان مبتلا شدند. به‌طور كلي، از هر 5مرگ ناشي از سرطان يكي بر اثر سرطان ريه است؛ يعني 20درصد كل مرگ‌هاي ناشي از سرطان مربوط به سرطان ريه است. در واقع مرگ‌ومير سالانه به‌علت سرطان ريه از مجموع مرگ‌هاي ناشي از سرطان‌هاي پستان، كولون و پروستات بيشتر است. براي همين پيام روز جهاني سرطان ريه در سال 2015توجه بيشتر به عوامل خطر بروز سرطان ريه و توجه جدي براي تشخيص زودهنگام آن است.»
- سرطان ريه و تجارت پرسود
هر چند سيگار و قليان بزرگ‌ترين عامل ايجاد سرطان ريه هستند، اما عوامل كم‌خطرتر ديگر شامل عوامل محيطي و فاكتور‌هاي ژنتيك نيز مي‌تواند باعث بروز اين بيماري شود. قرار گرفتن در معرض رادون، آزبست، آرسنيك، بريليوم و اورانيوم نيز به‌عنوان فاكتور خطر بروز سرطان ريه مطرح است. به گفته پزشكان، احتمال سرطان ريه نزد افراد مبتلا به سرطان ساير اعضاي بدن، افزايش سن، سابقه فاميلي سرطان، تابش اشعه به قفسه سينه و بيماري‌هاي ريوي مثل COPD (بيماري مزمن انسدادي ريه) نيز بيشتر مي‌شود. با اين حال همچنان اين دودي‌ها هستند كه بيشتر از هر كسي ممكن است به يكي از كشنده‌ترين بيماري‌هاي جهان مبتلا شوند. اما اين فقط سيگاري‌ها نيستند كه ممكن است به سرطان ريه مبتلا شوند. استنشاق دود سيگار يعني فروبردن دود زماني كه فرد ديگري سيگار مي‌كشد هم يكي از دلايل ابتلا به سرطان ريه در افرادي است كه سيگار نمي‌كشند. چندين پژوهش علمي اين موضوع را تأييد كرده‌اند كه خطر ابتلا به سرطان ريه ميان افرادي كه در معرض دود سيگار ديگران هستند، به‌طور چشمگيري افزايش داشته است. نكته قابل تامل اينكه پيش‌بيني اين بيماري در كل ضعيف است. از بين تمام افراد مبتلا به سرطان ريه، ۱5درصد به‌مدت 5 سال بعد از تشخيص بيماري زنده مي‌مانند. به اين ترتيب سرطان ريه شايع‌ترين سرطان از لحاظ شيوع و مرگ‌ومير در همه دنياست.در ايران هم اين سرطان از 4گونه ديگر پر شيوع يعني پستان، روده بزرگ، معده و پروستات پيشي گرفته و در صدر جدول 5 سرطان شايع كشور قرار دارد. همه اين هشدارها در حالي است كه سيگار و قليان به قيمت كم و البته آسان در اختيار همه و مخصوصا جوانان و نوجوانان قرار دارد. قيمت سيگار طي 10سال گذشته در ايران فقط 40درصد افزايش يافته، اين يعني حاشيه دود مواد دخاني 400درصد و بيشتر از برج‌سازان است. به اين ترتيب هيچ تجارتي به اندازه مواد دخاني در ايران پرسود نيست.
- به روايت آمار
مدتي قبل وزير بهداشت اعلام كرد استفاده از مواد دخاني سالانه منجر به مرگ بيش از ۶٠ هزار نفر در ايران مي‌شود و معلوليت‌هاي جسمي، روحي و رواني به بار مي‌آورد. براساس آمار منتشرشده ازسوي وزارت بهداشت هم اغلب افرادي كه سيگار و قليان مصرف مي‌كنند در سنين 35 تا 69سالگي جان خود را از دست مي‌دهند و 10درصد هزينه يك خانواده فقير خرج مواد دخاني مي‌شود. طبق يك آمار حدود 20ميليون نفر در كشور سيگار مي‌كشند كه از اين تعداد بين 8/5 تا 10ميليون نفر به‌عنوان افراد معتاد به مصرف نيكوتين شناخته شده‌اند.