«آتلان» معين كريم‌الديني پس از بردن چند سيمرغ بلورين از سي‌وسومين جشنواره فيلم فجر ازجمله بهترين مستند، از اسفند گذشته به نمايش درآمده و تبليغ‌هاي آن همچنان از تلويزيون پخش مي‌شود. به اين بهانه پاي حرف‌هاي كريم‌الديني نشسته‌ايم كه در نخستين تجربه‌خود «وقتي ابرها پايين مي‌آيند» هم درخشيده بود.
- موضوع فيلم چه زماني به ذهن شما رسيد؟
آتلان داستان زندگي يك مربي با اسب تركمن است؛ اسبي كه روي زندگي، موفقيت‌ها و شكست‌هاي اين مربي و حتي اطرافيانش بسيار مؤثر است تا جايي كه مربي با حيوان ارتباط عاطفي برقرار مي‌كند و زندگي‌اش تحت‌الشعاع قرار مي‌گيرد. يافتن اين سوژه به 10سال پيش و دوره دانشجويي من بازمي‌گردد كه براي نخستين بار به منطقه بكر و زيباي تركمن‌صحرا رفتم. آنجا ديدم يك اسب چطور مي‌تواند در عاطفه يك خانواده و چرخه اقتصادي و موقعيت اجتماعي آن قرار بگيرد و تأثيرگذار باشد..
- توليد تا اكران فيلم چقدر طول كشيد؟
از ايده تا برگرداندن آن به فيلم خيلي زمان برد اما جريان توليد 3سال به طول انجاميد. انتخاب فردي كه بتواند تصوير ذهني من را بازي كند، خيلي سخت بود. در طول اجراي كار با 36مربي صحبت كردم و در نهايت توانستم مربي اسبي را پيدا كنم كه آنچه مي‌خواستم، جلوي دوربين بياورد.
- بازي گرفتن از افراد معمولي سخت بود؟
به جرات مي‌توانم بگويم اين مرحله از توليد از سخت‌ترين مراحل كارم بود. بايد خانواده‌اي را كه براي نخستين بار ديده بودم، مجاب مي‌كردم به من اعتماد كنند. با خانواده يا در واقع سوژه‌اي طرف بودم كه هم‌نژاد و هم‌زبان من نبود. شرايط طوري بود كه اين آدم‌ها راحت اعتماد نمي‌كردند و واقعا حق داشتند. به هر حال، اعتماد شكل گرفت و بعد از آن پژوهش داستاني فيلم را شروع كردم.
حالا بپردازيم به اكران فيلم‌هاي مستند.
در گذشته مستندها تنها براي نمايش در جشنواره ساخته مي‌شدند اما الان ديده هم مي‌شوند.
به‌نظرم مستندسازي در 2سال اخير به‌شدت حرفه‌اي‌تر شده و مستندسازان هم به اين نتيجه رسيده‌اند كه در توليد آثارشان بايد عموم مخاطبان را لحاظ كنند و از دايره مخاطبان خاص بيرون بيايند. همين تغيير تفكر باعث شده فيلم‌هاي مستند در نوبت اكران قرار بگيرند و ديده شوند. در گذشته مستند صرفا براي حضور در جشنواره‌ها ساخته مي‌شد.
- آيا مهم‌ترين عامل ديده شدن مستندها، خارج شدن از مخاطبان خاص است؟
اين تنها عامل نيست. براي توليد هر مستند تلاش‌هاي زيادي مي‌شود اما موفقيت در جشنواره‌هاي مختلف داخلي و خارجي و توجه منتقدان از ديگر عوامل ديده شدن فيلم‌هاي مستند است. با وجود تبليغات هنوز هم مردم به‌صورت شنيداري براي تماشاي يك فيلم ترغيب مي‌شوند.
- تأثير هنر و تجربه در ديده شدن مستندها
ايجاد يك گروه و اكران فيلم‌هاي بلند و مستند در آن بسيار مؤثر است اما نبايد اين موضوع را فراموش كنيم. اگر شرايط اكران فراهم باشد اما مستندي خوب نباشد، مخاطب حاضر به تماشاي آن نخواهد بود. حالا كه شرايط اكران وجود دارد نبايد توليد خوب فراموش شود. توليد يك مستند قوي اتفاقي نيست و نيازمند توانايي گروه توليد و حمايت از آن است.