آيا اين هشدار سعيد اوحدي را بايد نشانهاي از تحقق هشدارها مبني بر افزايش سختگيري سعوديها به زائران ايراني پس از ماجراي آزار 2نوجوان ايراني و قطع سفر عمره دانست؟
رئيس حج و زيارت روز گذشته در گفتوگو با خبرگزاري تسنيم، با تأكيد بر اينكه برخي لوازم زائران مانند لپتاپ، تبلت و آيپد در فرودگاه عربستان بازرسي ميشوند، گفت:«توصيه جدي به زائران بيتاللهالحرام ميكنيم كه لپتاپها و آيپدهايي كه همراه ميآورند، داراي محتواهاي خاص نباشند چون اگر چنين محتواهايي داشته باشند، چند روز اين دستگاهها را نگه ميدارند.»
اوحدي بدون اينكه منظورش از «محتواي خاص» را توضيح دهد، افزود: «چند مورد در اين زمينه داشتيم كه زائران به اين موضوع بيتوجه بودند و مأموران فرودگاه سعودي بعد از بازرسي، متوجه شدند و براي همين چند روز لپتاپ را نگه داشتند.
اين كار موجب شد كه آن كاروان مدتي تأخير داشته باشد.» وي با تأكيد بر اينكه نبايد كاري كرد كه حساسيت سعوديها در اين زمينهها برانگيخته شود، به زائران توصيه كرد بهتر است قبل از ورود به فرودگاه همه اطلاعات حساسيتزا از لپتاپ پاك شود. منظور رئيس سازمان حج و زيارت از «محتواي حساسيتزا» بهاحتمال زياد مداحيها، روضهها و ادعيه صوتي و تصويري روي لپتاپها و تبلتهاي زائران بوده است؛ موضوعي كه هميشه بهترين بهانه براي سعوديها بوده تا سختگيري بيشتري بر حاجيهاي ايراني اعمال كنند.
- افزايش سختگيريها
برخورد با زائران ايراني اگرچه هميشه مورد انتقاد زائران بوده اما هرگز يكسان نبوده است. اين برخورد معمولا تحتتأثير روابط سياسي 2كشور، تحولات منطقهاي و البته اوضاع داخلي عربستان بوده است. برخورد با زائران ايراني در مكه پيشينهاي دارد به اندازه دستگيري و قتل «معصوم بيك صفوي» از اركان دولت صفوي در سال 976هجري تا هشتم فروردين امسال و تعرض به 2نوجوان ايراني در فرودگاه رياض كه به تعطيلي سفر عمره انجاميد. همان روزها و پس از اعلام تعطيلي سفر عمره، عدهاي هشدار دادند كه احتمالا سختگيريها به زائران ايراني در تمتع امسال بيشتر خواهد شد؛ هشداري كه گويا درست بوده است. يك مدير كاروان حج درباره اينكه آيا اين نوع رفتار با زائران ايراني سابقه دارد، ميگويد: «درباره آنها واقعا نميشود اظهارنظر قطعي كرد چون رفتارشان هرگز ثبات ندارد.
گاهي ما كنار بقيع روضه خواندهايم و سينهزني هم داشتهايم و گاهي حتي وقتي يك نفر به تنهايي براي خودش زمزمه ميكرده و اشك ميريخته با واكنش مأموران سعودي مواجه شده است. در فرودگاه هم اگرچه مأموران بهطور كلي به لپتاپ و تجهيزات الكترونيك حساس هستند اما اينطور نبوده كه لپتاپ همه مسافران را كنترل كنند يا اينكه رئيس سازمان حج در اينباره هشدار بدهد. »
يك روحاني كاروان كه تجربه بيش از 10سفر حج واجب را دارد هم درباره اين موضوع ميگويد: «نميتوان همه ماجرا را به حادثه تعرض به نوجوانان ايراني ربط داد. به هر حال عربستان با بحرين در حال جنگ است و ايران از بحرين حمايت ميكند. از طرفي سعوديها در كشور خودشان هم با بحرانهايي مواجه هستند. جريانهاي معترض ضدحكومت در اين كشور فعال هستند و آنها بيم دارند كه زائران ايراني بخواهند در اين زمينه فعال باشند. علاوه بر اين حساسيتهاي بين مذاهب هم هميشه بوده است. »
اشاره كوتاه اين روحاني كاروان به «حساسيتهاي بين مذاهب» هم به اختلافهاي ديني برميگردد. استفاده از مهر، نوع زيارت ضريح مطهر حضرت رسول اكرم(ص)، علاقه ايرانيها به زيارت بقيع و قبور امامان آن و برخي ادعيه تشيع از نظر اهل تسنن قابل پذيرش نيستند و البته كه برخي ايرانيها نيز برخلاف توصيه و تأكيد مراجع بر پررنگ كردن اين اختلافها اصرار دارند. با اين حال تصميم جديد عربستانيها براي كنترل لپتاپهاي ايرانيها كه هشدار رئيس سازمان حج و زيارت را درپي داشته، شيوه تازه آنها براي سختگيري به زائران ايراني است؛ كاري كه در سالهاي گذشته به شيوههاي ديگري انجام ميشد.
پيش از اين حجاب و موادمخدر بهانههاي اصلي سعوديها در سختگيري به ايرانيها بوده و گاهي اين موضوع كاروانها را چندين ساعت در فرودگاه معطل ميكرد. اگرچه ممكن است در ميان انبوه زائران، معدود افراد خاطي وجود داشته باشند اما سعوديها با تعميم اين موضوع به همه ايرانيها نشان دادهاند تنها به اين دليل كه بخشي از ميراث معنوي مسلمانان در اين كشور قرار دارد، هرطور كه دلشان بخواهد با زائران رفتار ميكنند.