به گزارش ایسنا، نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون بررسی برجام گفت: «هفتمین جلسه کمیسیون ویژه رسیدگی به برجام به ریاست علی‌رضا زاکانی و با حضور سعید جلیلی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی و رئیس پیشین تیم مذاکره کننده هسته‌ای، عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی، و باقری برگزار شد تا تاریخچه مذاکرات از نگاه جلیلی و همفکرانش بررسی شود و محتوای برجام و قطعنامه 2231 از نظر آنها مورد رسیدگی قرار گیرد.
سعید جلیلی در این نشست استثناء شدن ایران در برجام و قطعنامه را بر خلاف خط قرمز جمهوری اسلامی عنوان کرد و گفت: ما در این توافق‌ها پذیرفته‌ایم که حقوق کمتری در حوزه هسته‌ای داشته باشیم، ضابطه‌های بازرسی غیر متعارف را به طور استثنا پذیرفته‌ایم و ضابطه‌های استثنایی راستی آزمایی و پروتکل الحاقی را نیز پذیرفته‌ایم.
جلیلی در ابتدا عنوان کرد شاخصه قضاوت و ارزیابی ما در برجام بر این اساس محدودیت‌ها و امتیازهای داده شده است. به این معنا که هر چه محدودیت‌ها کمتر شود، تحریم‌ها بیشتر لغو شود، قطعنامه‌های شورای امنیت بیشتر لغو شود، محدودیت‌های تحقیق و توسعه کمتر شود، از ذیل ماده 41 خارج شویم، بازرسی‌های ما کمتر شود نشان دهنده آن است که ما گامی به جلو برداشته‌ایم.
جلیلی با طرح این سوال که اما باید دید آورده‌های ما چه بود؟ اشاره کرد که آیا تعداد سانتریفیوژها، راه‌اندازی فردو، پیشرفت 76% آب سنگین اراک، تبدیل راکتور تهران به تولید، 450 کیلو مواد با غنای 20%، تکمیل و بهره‌برداری از نیروگاه بوشهر، صد تن آب سنگین، تبدیل قرص‌های سوخت به میله‌های سوخت و .... از جمله آورده‌ها و سرمایه‌های هسته ای تیم قبلی بود و ما در چنین شرایطی پرونده را تحویل دادیم.
به گفته این رئیس سابق تیم مذاکره کننده از سوی دیگر داشته‌های راهبردی داشتیم که عبارت بودند از بی‌اعتبار کردن به کارگیری گزینه نظامی، ناامیدسازی دشمن از تحریم‌ها، شکل گیری اقتصاد مقاومتی، ناامیدسازی دشمن از فتنه 88، ثبات جایگاه منطقه‌ای ایران از جمله آورده‌های ما در این دوران بود و در چنین شرایطی پرونده را تحویل دادیم.
جلیلی همچنین عنوان کرده است که آورده‌های سیاسی ما در زمان تحویل پرونده پذیرش حق هسته‌ای ایران مطابق NPT، وادارسازی طرف مقابل مبنی بر کنار گذاشتن پیش شرط‌ها در مذاکرات، عدم استثناء شدن فعالیت‌های هسته‌ای ایران، پذیرش مولفه‌های توافق خوب از طرف مقابل، حمایت به اتفاق کشورهای عدم تعهد از حق هسته‌ای، وادار کردن طرف مقابل به ویژه آمریکایی‌ها مبنی بر پذیرش حق غنی سازی ایران و ... بود.
جلیلی معتقد است برای بررسی دقیق برجام، باید قطعنامه 2231، متن کامل برنامه بلند مدت و پیوست نقشه راه همکاری با آژانس مورد بررسی قرار گرفته شود.
به گفته جلیلی جمهوری اسلامی از حدود 100 حق مسلم خود از برجام و اسناد ضمیمه صرف نظر کرده است، مبنای نادرستی از برجام پذیرفته شده که قابل قبول نیست. از جمله استثناء شدن ایران، جایگزین شدن«اجازه» به جای «حق» ایران که در NPTتصریح شده است و پذیرش معیارهای غیر متعارف و بالاخره اینکه در برجام حتی از حقوق تصریح شده از توافق ژنو هم عقب نشینی می‌شود.
جلیلی در ادامه وارد متن برجام شد و اولین موضوعی که به آن اشاره داشت استثنا شدن ایران بود. «استثنا شدن» ایران برخلاف خط قرمز جمهوری اسلامی هم در برجام و هم در قطعنامه آمده است و صراحت دارد یعنی پذیرفتیم که حقوق کمتری در حوزه هسته‌ای داشته باشیم. ضابطه‌های بازرسی غیرمتعارف را به صورت استثنا پذیرفته‌ایم. ضابطه استنثایی راستی‌آزمایی را پذیرفته‌ایم. برخورد استثنایی با فعالیت هسته‌ای را پذیرفته‌ایم. پروتکل الحاقی را هم به طور استثنایی پذیرفته‌ایم.
جلیلی یکی از موارد قابل توجه را محدودیت‌های زمانی دانست که محدودیت 8 ساله به عنوان 8 سال اول ذکر شده و مراحل بعدی هم برای آن در نظر گرفته شده که مشمول محدودیت‌های سنگینی شده که با فرم‌های غیرمتعارفی همراه است و در طول مدت مذکور، آژانس در مورد ماهیت، دامنه، میزان غنی‌سازی و فعالیت‌های مربوط به تحقیق و توسعه غنی‌سازی نظر بدهد و موارد مذکور باید در کمیسیون مشترک (8 کشور) هم ارائه گردد و بعد از 8 سال محدودیت‌هایی جدی و مهمی پذیرفته شده که بسیاری از امکانات را از ما می‌گیرد. از جمله اینکه بعد از 8 سال و 10 ساله، ایران اجازه دارد (نه می‌تواند) سالانه دویست سانتریفیوژ IR6 و IR8 داشته باشد و در بقیه انواع سانتریفیوژها ممنوعیت دارد. مطابق محاسبه، برای رسیدن به 190 هزار سو حدود ۴۰ سال طول می‌کشد تا با این دو نوع سانتریفیوژ به آن برسیم. علاوه بر این پذیرفتیم که بعد از 8 سال همه سوخت مصرفی مورد نیاز باید به خارج ارسال شود، ایران از آب سنگین برای همیشه محروم می‌شود. از غنی‌سازی 20 درصد محروم می‌شود (تامین نیاز رآکتور تهران هم با محموله‌های 5 کیلوی با در اختیار ایران قرار داده می‌شود اگر هم ندهند ما حق ساخت آن را نداریم. 5 کیلوی بعدی هم زمانی داده می‌شود که 5 کیلوی قبلی مصرف شده باشد)
جلیلی در زمینه دسترسی، نظارت و بازرسی‌ها بیان کرد که یکی از خط قرمزهای ما عدم ورود بیگانه به حریم امنیتی و دفاعی کشور بود. لازم می‌دانم به این نکته اشاره کنم تمامی خطوط قرمز تعریف شده از سوی مقام معظم رهبری متضمن عزت، پیشرفت و امنیت جمهوری اسلامی است. نظارت و بازرسی پذیرفته شده در برجام دارای 3 پایه است: توافقنامه پادمان (NPT)، پروتکل الحاقی و نظارت‌های فرا پروتکل. برای مثال در برجام پذیرفتیم که فعالیت‌های برخلاف اجرای برجام را انجام ندهیم. چنین نظارتی فرا پروتکل الحاقی است که برای مدت‌های 10 ، 15 ، 20 و 25 ساله پذیرفته‌ایم. همه این موارد مصادیق روشن در برجام دارد و تعداد آنها نیز زیاد است.
جلیلی همچنین گفت، ما در برجام دسترسی، نظارت و بازرسی‌های غیرمتعارف را پذیرفتیم که برخلاف خطوط قرمز تعیین شده است. از جمله اجرای کامل درخواست‌های فرا پروتکل آژانس که مطالبه غیرمتعارفی است؛ چرا که امکان دسترسی به بسیاری از اطلاعات کشور را فراهم می‌کند.
جلیلی کمیسیون مشترک را یکی از موضوعات قابل توجه برجام دانست چرا که شرایط محدودکننده و سختی را برای ما ایجاد می‌کند و مهمترین اثر آن، اثر نظارتی و بازرسی است؛ از جمله اینکه اگر یک کشور عضو کمیسیون، معتقد باشد که ایران به تعهدات خود عمل نکرده است؛ کلیه تحریم‌ها قابل بازگشت خواهد بود.»
به گفته نقوی حسینی، در این قسمت و قبل از ورود به بحث تحریم‌ها بنا بر این شد که اعضای کمیسیون سؤال‌های خود را مطرح کنند و بعد جلیلی به ادامه صحبت‌های خود پرداخت:
«جلیلی در ادامه گفت: مطابق قطعنامه ایران برای مدت 10 سال ذیل سند 41 باقی خواهد ماند. پرونده هسته‌ای تا 10 سال دیگر در دستور کار شورای امنیت سازمان ملل خواهد بود. بازگشت پذیری تحریم‌ها علیرغم حفظ محدودیت‌های درازمدت هسته‌ای، استثنا شدن ایران در قطعنامه، حفظ محدودیت‌ها و بازگشت‌پذیری به قطعنامه‌های قبلی از جمله موارد قطعنامه 2231 است.
جلیلی تصریح کرد که بهره‌برداری از انرژی هسته‌ای با صنعت مستقل بومی عزم نظام جمهوری است و بحث این دولت و آن دولت نیست. ما نیروهای هسته‌ای در استراتژی انرژیک را طراحی کرده‌ایم و باید به 20 هزار مگاوات برق از انرژی هسته‌ای برسیم. بنابر این موضوع بحث هسته‌ای نیست. هر اهرم فشاری که باعث عقب نگه داشتن ما از حق هسته‌ای‌مان شود ما را در تمامی حوزه‌های صنعتی و علمی عقب می‌اندازد.»