آلودگي‌هاي اين رودخانه به‌ويژه آلودگي‌هاي ناشي از ورود پساب‌هاي صنعتي كه از سمت ارمنستان به اين رودخانه وارد مي‌شود سبب‌شده تا معضلات زيست‌محيطي ارس، بعد از بحران درياچه اروميه، دومين چالش بزرگ زيست‌محيطي منطقه شمال‌غرب محسوب شود.
مديركل حفاظت از محيط‌زيست آذربايجان‌شرقي درباره ورود پساب‌هاي صنعتي ارمنستان به رودخانه ارس مي‌گويد كه اين مشكل از سال 1385شروع شده و همچنان ادامه دارد.
حميد قاسمي در گفت‌وگو با خبرگزاري ايرنا، درباره منشأ پساب‌ها هم گفت كه منشا پساب‌ها فعاليت معدن مس در ارمنستان است كه علاوه بر آلودگي شديد آب رودخانه ارس، موجب تغيير اكوسيستم منطقه و آثار زيانبار به اراضي كشاورزي شده است.
به گزارش همشهري عضو هيأت رئيسه فراكسيون محيط‌زيست و توسعه پايدار مجلس شوراي اسلامي هم 28مرداد‌ماه امسال اعلام كرد كه گزارش‌هاي آلودگي آب ارس توسط كارخانه‌هاي ارمنستان موثق است.
كمال‌الدين پيرموذن با هشدار نسبت به پيامدهاي ناشي از آلودگي خزر گفت: گزارش‌هاي رسيده درخصوص آلودگي آب ارس توسط كارخانه‌هاي ارمنستان موثق است. اين آلودگي باعث كثرت و شيوع بيماري‌هاي سرطاني در استان اردبيل شده است.
اكنون مديركل محيط‌زيست آذربايجان‌شرقي با اشاره به نمونه‌برداري‌هاي مختلف از آلودگي رودخانه ارس يادآور شد: به‌دليل وجود فلزات بسيار سنگين ناشي از ورود پساب‌هاي صنعتي و نيز حالت تجمعي آن طي مسير رودخانه، از بين رفتن آنها غيرممكن است.
اين مسئول محلي مي‌گويد كه ماهي‌هاي رود ارس به‌دليل ورود اين آلايندگي‌هاي صنعتي سنگين در حال انقراض هستند و اگر آماري در اين رابطه تهيه شود، متوجه كاهش شديد گونه‌هاي جانوري در بستر رودخانه خواهيم شد.
- اظهارات متناقض مسئولان محلي
قاسمي از همكاري نكردن مسئولان جمهوري ارمنستان براي جلوگيري از ورود پساب‌هاي صنعتي به رود ارس خبر داد و گفت: با وجود اينكه پيشنهادها و رايزني‌هاي مختلفي با مقام‌هاي ارمني در اين خصوص صورت گرفته، اما نتيجه‌اي كه انتظار مي‌رفت حاصل نشده است.
وي با اشاره به مسئوليت وزارت نيرو درخصوص مقابله با آلودگي رودخانه ارس اظهار كرد: با وجود اينكه وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاي مختلفي در اين رابطه از سال‌ها قبل فعال بوده‌اند اما مسئوليت پيگيري آن به‌عهده وزارت نيرو گذاشته شد و قرار بود در فواصل زماني اين مسئوليت به ساير ارگان‌هاي نيز واگذار شود كه تاكنون چنين نشده است.
مديرعامل آب منطقه‌اي آذربايجان شرقي اما به برگزاري نشست‌هاي مختلف بين مسئولان جمهوري آذربايجان و وزارت نيرو اشاره كرد و گفت: تاكنون در اين زمينه 20نشست هماهنگي براي جلوگيري از آلودگي رود ارس برگزار شده است كه نشان مي‌دهد دو طرف براي حل موضوع توافق دارند.
غلامرضا هاشمي با بيان اينكه مسئولان جمهوري ارمنستان ابتدا هرگونه آلودگي ارس از جانب صنايع خود را انكار مي‌كردند، افزود: با برگزاري اين نشست‌ها اكنون مسئولان اين جمهوري به آلودگي ارس ناشي از ورود پساب‌هاي صنعتي از جانب كشور خود اذعان كرده و بر اقدام‌هاي مشترك با ايران براي حل مشكل توافق كرده‌اند.
وي اظهار كرد: بر اين اساس جمهوري ارمنستان برنامه راه خروج پساب‌ها با نصب دستگاه‌هاي پايش به ارزش 2ميليون دلار را شروع كرده و مشغول پاكسازي است كه اين پايش‌ها به‌صورت مشترك بين ايران و اين جمهوري در دست اقدام است.
هاشمي ادامه داد: براساس توافقات صورت گرفته و برنامه‌ريزي‌هاي مشترك، مقام‌هاي جمهوري ارمنستان اعلام كرده‌اند تا سال2017 برنامه پاكسازي رود ارس را به اتمام مي‌رسانند. به گفته وي، با اجراي اين برنامه مشترك، حجم پساب‌هاي ورودي به رودخانه ارس نسبت به سال‌هاي گذشته كمتر شده است.
مديركل حفاظت از محيط‌زيست آذربايجان‌شرقي اما با رد اين اظهارات مربوط به كاهش حجم پساب صنعتي ورود به ارس از خاك ارمنستان مي‌گويد: نمونه‌برداري‌هاي مستمر از آب ارس نشان مي‌دهد كه هيچ تغييري از لحاظ ميران آلودگي موجود در آب اين رودخانه راهبردي روي نداده است.
حميد قاسمي، تعهدات ارمنستان مبني بر پاكسازي ارس از هرگونه آلودگي زيست‌محيطي تا سال2017 را غيرواقعي دانست و گفت: با شرايط فعلي بعيد است چنين تعهدي عملي شود و ما نبايد منتظر بمانيم زيرا هر لحظه و دقيقه به ميزان آلودگي زيست‌محيطي منطقه به‌دليل ورود پساب‌هاي صنعتي افزوده مي‌شود و اين مترادف با مرگ تدريجي رودخانه ارس است.