ايسنا نوشت: حجت السلام والمسلمین حسن روحانی که سخنرانی خود در هفتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل را با اشاره به فاجعه منا آغاز کرد، در این باره گفت: من به نمایندگی از سوی ملت بزرگی سخن می گویم که امروز در غم از دست دادن هزاران زائر مسلمان و صدها نفر از هموطنان خود به سوگ نشسته است؛ سالمندان، جوانان،زنان و مردانی که برای انجام مناسک مذهبی در گردهمایی عظیم معنوی و جهانی حج شرکت کرده بودند؛ولی متاسفانه قربانی بی‌کفایتی و سوء مدیریت مجریان شده و حتی به دلیل عدم پاسخگویی مسئولان، از شناسایی مفقودین و بازگرداندن سریع پیکر قربانیان به خانواده های عزادارشان دریغ شده است.
وی تصریح کرد: ابعاد فاجعه جان باختن و مجروح شدن هزاران انسان بی گناه از چهارگوشه جهان، فراتر از آن است که در حد یک سانحه طبیعی یا یک مسئله محلی با آن برخورد شود.
رییس جمهور با بیان اینکه خسارت جریحه‌دار شدن عواطف میلیون‌ها مسلمان بزرگتر از آن است که صرفاً با محاسبات مادی قابل جبران باشد، ادامه داد: افکار عمومی خواستار آن است که مسئولان دولت عربستان سعودی بی‌درنگ، به مسئولیت بین المللی خود در تأمین دسترسی کنسولی فوری برای شناسایی سریع و بازگرداندن بدون تأخیر اجساد مطهر عمل نمایند.
وی تاکید کرد: همچنین ضروری است شرایط لازم را برای بررسی مستقل و دقیقِ علل و عوامل این فاجعه و روش های پیشگیری از تکرار آن، در آینده فراهم نمایند.
متن کامل سخنرانی رئیس جمهور به شرح زیر است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله و الصلوة علی رسول ا... و اله و صحبه.
آقای رییس
من به نمایندگی از سوی ملت بزرگی سخن می گویم که امروز در غم از دست دادن هزاران زائر مسلمان و صدها نفر از هموطنان خود به سوگ نشسته است؛سالمندان، جوانان،زنان و مردانی که برای انجام مناسک مذهبی در گردهمایی عظیم معنوی و جهانی حج شرکت کرده بودند؛ولی متاسفانه قربانی بی کفایتی و سوء مدیریت مجریان شده و حتی به دلیل عدم پاسخگویی مسئولان، از شناسایی مفقودین و بازگرداندن سریع پیکر قربانیان به خانواده های عزادارشان دریغ شده است. ابعاد فاجعه جان باختن و مجروح شدن هزاران انسان بی گناه از چهارگوشه جهان، فراتر از آن است که در حد یک سانحه طبیعی یا یک مسئله محلی با آن برخورد شود. خسارت جریحه دار شدن عواطف میلیون ها مسلمان بزرگتر از آن است که صرفاً با محاسبات مادی قابل جبران باشد. افکار عمومی خواستار آن است که مسئولان دولت عربستان سعودی بی درنگ، به مسئولیت بین المللی خود در تأمین دسترسی کنسولی فوری برای شناسایی سریع و بازگرداندن بدون تأخیر اجساد مطهر عمل نمایند. همچنین ضروری است شرایط لازم را برای بررسی مستقل و دقیقِ علل و عوامل این فاجعه و روش های پیشگیری از تکرار آن، در آینده فراهم نمایند.
آقای رییس، آقای دبیرکل
عالیجنابان
خانم ها، آقایان
من به نمایندگی از ملتی سخن می گویم که دو سال قبل بار دیگر به تعامل سازنده با جهان رأی داد و اینک با افتخار می توانم اعلام کنم که «امروز، فصل جدیدی در روابط ایران با جهان آغاز شده است.»
دو سال پیش، مردم ایران در یک انتخابات توأم با رقابت به برنامه‌ای رأی دادند که ضمن حفظ حقوق، منافع و امنیت ملی ، خواستار تحکیم صلح، و گفتگوی سازنده با جهان بود. این ارادة ملی با یک برنامة دقیق و روشن دیپلماتیک در «برنامه جامع اقدام مشترک» میان جمهوری اسلامی ایران و 6 قدرت جهانی متجلی شد که بلافاصله پس از توافق، با تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد به یک سند بین‌المللی بَدَل گردید. این سند از نظر حقوق بین‌الملل، سازه استواری است که برای اولین بار در تاریخ ملل، دو طرف، به جای مذاکره پس از جنگ برای دستیابی به صلح، پیش از مخاصمه، به مصالحه دست یافتند.
من در اینجا لازم می‌دانم بر نقش همة مذاکره‌کنندگان تأکید کنم. ما تصمیم گرفته بودیم با حفظ اصول خود، فضایی تازه را رقم بزنیم و این کار را کردیم. آنجا که لازم بود جلو رفتیم و آنجا که لازم بود شهامت انعطاف را داشتیم؛ و در همه جا از ظرفیت حقوق بین‌الملل استفاده کردیم و توانمندی گفتگوی سازنده را به خوبی آشکار ساختیم. نکته کلیدی در موفقیت گفتگو، این واقعیت است که، هر بازیگری در نظام بین‌الملل که در پی خواسته‌های حداکثری باشد و جایگاهی برای طرف مقابل خود باز نکند نمی‌تواند سخن از صلح، ثبات و توسعه یافتگی بزند. همانگونه که در تجارت و فعالیت اقتصادی، باید منافع طرفین در نظر گرفته شود، در سیاست نیز چند جانبه‌گرایی و بازی‌های برد برد، باید مبنا واقع شود.
آقای رئیس!
سازمان ملل متحد، برای تضمین صلح و امنیت جهانی پس از دو جنگ جهانی، به وجود آمد، اگرچه متأسفانه در اکثر موارد این نهاد مهم بین‌المللی، موفق یا مؤثر نبوده. اما این بار باید گفت سازمان ملل تصمیم درستی گرفت.
ما با وجود آن که به تصویب قطعنامه‌های ناعادلانه علیه جمهوری اسلامی ایران و تحریم ملت و دولت ایران در اثر سوءتفاهمات و بعضاً دشمنی‌های آشکار برخی کشورها، معترضیم اما بنا به آن ضرب‌المثل قدیمی ایرانی، معتقدیم که هرجا که جلوی ضرر گرفته شود، منفعت است. امروز همان روزی است که جلوی ضرر گرفته شده است.
قطعنامه 2231 شورای امنیت با وجود برخی کاستی های جدی ،تحولی مهم و مبنایی برای لغو قطعنامه‌های تحریم علیه ایران بود.ما عملکرد شورای امنیت در گذشته را غیر منصفانه می‌دانیم و تاکید می‌کنیم که ایران به دلیل فتوای مهم رهبری و نیز دکترین دفاعی خود هرگز قصدِ تولید سلاح هسته‌ای را نداشته و بنابراین قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران ناعادلانه و غیرقانونی بوده‌اند. تحریم‌های شورای امنیت و نیز تحریم‌های یکجانبه برخی از کشورها بر اساس توهمات و اتهامات بی‌پایه اِعمال شدند و شرایط سختی را به مردم ما تحمیل کردند. اما این تحریمها هیچگاه در سیاستی که اتخاذ کرده بودیم و در نحوة برخورد ما با مذاکرات، موثر نبودند. ما در این مذاکرات ثابت کردیم که روی میز ایران، چیزی جز منطق، استدلال و اخلاق و نیز در صورت لزوم، دفاعِ مشروع و قاطع از خود و منافع خویش در برابر هر گونه تجاوز، وجود ندارد. که نهایتا ایالات متحده نیز وادار شد تا تحریم و فشار را کنار گذاشته و میز مذاکره را برگزیند.
۷ کشور و اتحادیه اروپایی در این مذاکرات، زمان و سرمایة دیپلماتیک فراوانی صرف کردند و لذا باید برای حفظ و اجرای توافق نیز، تمام تلاش خود را بکار گیرند.پایبندی طرفین به انجام تعهداتشان را، اصلی‌ترین عامل موفقیت در روند اجرایی مذاکرات می‌دانیم.
به موازات اجرای برجام، ما همچنین انتظار داریم که کشورهای هسته‌ای گامهای لازم را در جهت اجرای تعهدات خود بر طبق ماده 6 ان پی تی، یعنی خلع سلاح کامل هسته‌ای، بردارند. همچنین انتظار داریم که آنها در جهت ایجاد منطقة عاری از سلاح هسته‌ای در خاورمیانه، نقشی مثبت ایفاء کنند و اجازه ندهند رژیم صهیونیستی همچنان، تنها مانع بر سر راه تحقق این مهم باشد.
آقای رئیس،
توافق هسته‌ای که نمونة درخشانی از «پیروزی بر جنگ» است، توانسته سایه تخاصم و حتی جنگی دیگر و تنشی دامنه‌دار را از سر خاورمیانه دور کند، می‌تواند و باید، سرآغاز دوره‌ای جدید و موجب نتایجی مثبت برای صلح و ثباتی پایدار در منطقه نیز باشد. از نظر ما توافق حاصله، هدف نهایی نیست، بلکه تحولی است که می‌تواند و باید، مبنای دستاوردهای بیشتری باشد. با توجه به اینکه این توافق هم مبنایی عینی فراهم کرده و هم الگوی مناسبی به دست داده، می تواند در جهت تحولی اساسی در منطقه، عمل نماید.
سیاست ما این است که در فضای جدید، حرکت صلح جویانة خود را در منطقه، بر مبنای همان قاعدة برد برد، ادامه دهیم و به نحوی عمل کنیم که همه، در منطقه و جهان از مزایای این فضای جدید بهره‌مند شوند. می‌توانیم از این فرصت برای توجه به آینده و اجتناب از تمرکز بر گذشته استفاده کنیم و روابط خود را با کشورهای منطقه، بویژه همسایگانمان، بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک و جمعی، بازسازی کنیم.
متاسفانه، منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به یکی از متلاطم‌ترین مناطق جهان تبدیل شده است.تداوم و تشدید چنین وضعی می‌تواند موجب سرایت تشنج به دیگر مناطق جهان شود. در جهانِ به هم پیوسته و بدون مرز کنونی، کشورها و مناطق مختلف، به سختی می‌توانند مرزهای خود را نفوذ ناپذیر کنند و مانع اشاعه ناامنی و بی‌ثباتی شوند.
خطر بزرگ و اصلی در جهان امروز آن است که، سازمان‌های تروریستی به حکومت‌های تروریستی تبدیل شوند. ما متأسفیم که قیام‌های ملی در منطقه ما توسط تروریستها به انحراف کشیده شوند و به جای صندوق رأی، اسلحه و ترور سرنوشت ملت‌ها را تعیین نماید.
ما پیشنهاد می‌کنیم که مبارزه با تروریسم به یک سند و قاعدة الزام‌آور بین‌المللی بدل شود و هیچ دولتی حق نداشته باشد از تروریسم به عنوان یک روش مداخله‌جویانه در امور ملت‌ها حمایت کند. ما آماده‌ایم که برای نابودی تروریسم و بسترسازی برای تحولات دموکراتیک در منطقه کمک کنیم و اجازه ندهیم اسلحه به ابزار تحول، بدل شود. ما همانگونه که در عراق و افغانستان به استقرار دموکراسی کمک کردیم آماده کمک به دموکراسی در سوریه و نیز یمن هستیم. ما از تداوم قدرت با رأی ملت و نه اسلحه حمایت می‌کنیم. ما از حکومت اکثریت با حفظ حقوق اقلیت دفاع می‌کنیم.
ایران امروز با حفظ میراث تاریخی و فرهنگی خود، نگاه به آینده دارد. نه فقط آینده‌ای دور بلکه آینده‌ای نزدیک با چشم‌اندازی روشن از همکاری و همزیستی. من خطاب به همة دولت‌ها و ملت‌ها می‌گویم: ما گذشته را فراموش نمی‌کنیم اما نمی‌خواهیم در گذشته بمانیم. ما جنگ و تحریم را از یاد نمی‌بریم، اما به صلح و توسعه فکر می‌کنیم. ما در «برنامه جامع اقدام مشترک» تنها، در پی دستیابی به یک توافق هسته‌ای نبودیم. ما می‌خواهیم حرکتی تازه و سازنده را برای بازآفرینی نظم جهانی پیشنهاد کنیم. نظمی براساس احترام متقابل،عدم دخالت در امور داخلی دیگران، همکاری مستمر و همزیستی دائم میان اعضای ملل متحد.برای آنکه آینده ای صلح آمیز بسازیم باید از گذشته های تلخ عبرت بیاموزیم ما می‌دانیم که تنها راه حفظ و تداوم صلح، توسعه است. صلح بدون توسعه تنها یک زنگ تفریح است تا انبارهای خشم و کینه انباشته شود. اما صلحِ همراه توسعه، خالی کردن آن انبارها از خشم و کینه و انباشتن آنها با امید و احترام ملت‌ها به دیگران است. ما بارها گفته‌ایم که تنها راه ریشه‌کنی تروریسم در خاورمیانه از بین بردن زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن است.
تعامل اقتصادی در بسترِ به رسمیت شناختنِ تفاوت‌های فرهنگی، می‌تواند امنیت پایدار را به ارمغان آورد و منطقه را به کانونِ صلح و توسعه تبدیل کند.
ایرانِ پس از برجام آمادگی دارد نشان دهد که راه‌عملی امنیت و ثبات، توسعه در سایة تعامل اقتصادی است.
ایران با همة ظرفیت‌های اقتصادی و فرهنگی خود آمادگی دارد که به کانونی برای مشارکت در سرمایه‌گذاری صادرات گرا تبدیل شود و نشان دهد که به جای صلح ناپایدار مبتنی بر تهدید،می توان صلح مبتنی بر توسعه و منافع مشترک را انتخاب کرد، که حاصل آن امنیت پایدار خواهد بود.
ما امیدواریم با همسایگان خود در همه عرصه های اجتماعی و اقتصادی همکاری های گسترده ای داشته باشیم و از طریق همگرایی اقتصادی به تفاهم سیاسی و حتی همکاری های ساختاری امنیتی نیز دست یابیم. در نظام بین الملل امروز پیوند متقابل اقتصاد کشورها به یکدیگر مهمترین عامل برای تسهیل تعامل سیاسی و کاهش چالشهای امنیتی است.
آقای رئیس
من در سال 2013 از همین جایگاه، ندای مبارزه با خشونت و افراط‌گرایی و تروریسم سر دادم؛ و شما نمایندگان جامعه جهانی با آراء یکپارچه و گرانقدر خود، بر آن مُهر تأیید زدید و قطعنامه wave پدید آمد. اندیشه اجرایی کردن wave، نیازمند راهکارهای مصلحانه و تجربه شده در عرصه دیپلماسی است و خوشوقتم که اینک می‌توان با پیوند تجربه برجام و آراء گران‌سنگ حامیان wave، طرح مناسبی برای حل مشکل منطقه خاورمیانه خُرد شده در زیر پنجه‌های ق ساوت و شقاوت، تدوین نمود.
من برای مقابله با جهل، دیکتاتوری، فقر، فساد، تروریسم و خشونت، و مقابله با اثرات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی آن، جهان و بویژه کشورهای منطقه را به تدوین یک "برنامه جامع اقدام مشترک" برای این مبارزه و ایجاد «جبهه متحد مبارزه با افراط‌گرایی و خشونت»، دعوت می‌نمایم.
جبهه‌ای که باید:
از طریق گفت‌وگو، حرکتی جمعی و جهانی برای حل جدّی معضلات منطقه‌ای ایجاد نماید؛ از کشتار مردم بیگناه و بمباران غیر نظامیان، و ترویج خشونت و انسان کشی جلوگیری نماید؛ و با حمایت از حکومت‌های مرکزی مستقر، ثبات را فراهم نماید و بالاخره پس از ایجاد آرامش و ثبات، دموکراسی و حکومت مردم‌سالار را در خاورمیانه برقرار نماید.
خانم‌ها ، آقایان
عراق، سوریه و یمن، مدل‌های یکسانِ بحران‌آفرینی از طریق ترور، افراطی‌گری، خشونت، کشتار، تجاوز، و بی‌تفاوتی جامعه جهانی هستند؛ نمونه‌های همسانِ آوارگی، پناهندگی، بی‌خانمانی، و گریز از وحشتِ جنگ و بمباران؛ کشورهائی همانند، با درماندگی جامعه جهانی برای حل معضلات پدید آمده بر اساس خواست‌های نادرست تازه واردان منطقه‌ای و خوش‌باوران عرصه فرامنطقه‌ای؛ که اینک موج خسارت‌های آن از جهان عرب تا اروپا و آمریکا را درنوردیده و به نابودی آثار مدنیت و تمدن‌های دیرپا و ارزشمند، و در وجهی کلان‌تر به کشتار انسانیت انجامیده است.
. فراموش نکنیم که ریشه های جنگ و ویرانی و ترور امروز، در اشغالگری و تجاوز و مداخلات نظامی دیروز نهفته است. اگر تجاوز نظامی آمریکا به افغانستان و عراق نبود و اگر حمایت بی حساب آمریکا از اقدامات ضد انسانی رژیم صهیونیستی علیه ملت مظلوم فلسطین نبود، امروز تروریستها بهانه ای برای توجیه جنایات خود نمی یافتند.
ضروری است دولت آمریکا به جای تحریف واقعیت های منطقه و ایراد اتهامات ناروا علیه دیگران سیاستهای خطرناک خود و متحدان منطقه ای اش را که به افراطی گری، خشونت و فرقه گرایی در منطقه دامن می زند؛ پایان دهد و با آرمانها و خواست مردم منطقه هماهنگ شود.
آقای رئیس
علیرغم مشکلات موجود در منطقه ، ما به آینده‌ای پر امید باور داریم، و تردید نمی‌کنیم که با سرپنجه تدبیر می‌توانیم با بهره‌گیری از ظرفیت‌های قوی و جدیدی که برشمردیم و تکیه بر پشتوانه تمدنی و عزم جدی بر این مشکلات غلبه نماییم.ما در پرتو تعالیم آسمانی، به آینده روشن بشریت برای زندگی انسانها در صلح و آرامش و معنویت ایمان داریم. ما به اراده ملت‌ها در انتخاب نیکی و پاکی باور داریم. ما باور داریم که "والعاقبة للمتقین" ؛ پیروزی پایانی از آنِ پارسایانِ پاک طیینت خواهد بود.
از توجه شما سپاسگزارم.