به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، شایسته فرح کارشناس ارشد معماری دانشگاه آزاد قزوین و پژوهشگر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان هرمزگان اولین سخنران نشست دوم، دومین همایش بین‌المللی معماری دستکند با عنوان "سنّت‌ها و معماری دستکند" بود که به ارایه گوشه‌ای از مقاله خود با نام "پژوهشی در شناخت باورها و آداب و رسوم مرتبط با دستکندهای تلا " پرداخت.
وي افزود: شناخت و شناسایی معماری دستکند بدون توجه به فرهنگ شفاهی، آداب و رسوم آن منطقه و عوامل فرهنگی که موجب شکل‌گیری این گونه معماری شده است و نیز فرهنگ و آداب و رسومی که حاصل حضور افراد در انواع دستکندها چه به صورت بلند‌مدت، کوتاه‌مدت و چه به صورت استفاده از آنها به عنوان تاسیسات و عناصر خدماتی می‌باشد، ناکافی و خسران‌بار است.
به گفته وی، مجموعه 366 عددی دستکندهای تلا روستای لافت در جزیره قشم به دلیل ارتباط تنگاتنگی که با زندگی مردمان آن منطقه داشته و دارد در طول تاریخ پدید‌آوردنده باورها، آداب و رسوم و فرهنگ شفاهی مختص خود شده است.
فرح تصریح کرد که در این مقاله سعی می‌شود با استفاده از روش‌های علمی مطالعات میدانی و اسنادی و مصاحبه به معرفی آنها پرداخته شود.
گوردخمه‌های کوچگران بختیاری
"ریخت شناسی و کاربرد شبه - گوردخمه‌های کوچگران بختیاری " عنوان مقاله اردشیر کوهزاد کارشناسی ارشد مرمت آثار اداره میراث فرهنگی شهرستان لالی خوزستان بود که وی با بیان مقدمه‌ای از گوردخمه به ارایه آن پرداخت.
وی تصریح کرد که گوردخمه حفره‌ای در دل صخره، کوه‌ها و تپه‌هاست که برای خاکسپاری مردگان ساخته شده است و بعد‌ها الگویی برای دیگر کارها شده است.
به گفته او، در منطقه بختیاری شبه گوردخمه‌هایی وجود دارد که کاربریشان صرفا پنهان کردن گنجینه و اشیای با ارزش شخصی بوده است و بعضا حکایت از نوعی معابد با آیین‌های خاص مذهبی دارد.
کوهزاد تصریح کرد که این شبه گوردخمه‌ها که منحصر به فرد هستند بر اساس مشاهدات عینی و مطالعات کتابخانه‌ای به روش توصیفی - تحلیلی مورد بحث قرار گرفته‌اند.
بردگورهای بازفت
معصومه طاهری دهکردی دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان دیگر سخنران این نشست بود که به بیان گوشه‌ای از مقاله "بردگورهای بازفت استان چهارمحال و بختیاری" پرداخت و تصریح کرد که در جنوب، غرب و شمال استان در محدوده فرهنگ بختیاری با بقایای فرهنگی رو به رو می‌شویم که در اصطلاح گویش بختیاری به "بردگوری" یا "خرفت خانه" شهرت دارد.
وی افزود: در گذشته برای سه عنصر آب، باد و خاک اهمیت تقدس گونه‌ای قائل بودند به همین دلیل از دفن مستقیم اجساد مردگان در خاک خودداری می‌کردند.
دهکردی خاطرنشان ساخت: در آن زمان به علت اینکه دفن اموات در خاک موجب آلوده شدن خاک می‌شد مردگان را درمکانی خاص که با خاک در ارتباط نبود دفن می‌کردند و از این رو مکان‌هایی مانند بازفت با حفر و کندن دل صخره‌ها با قطعات عظیم سنگی استودان‌های مورد نظر را به صورت دخمه به وجود می‌آورند.
آسیب‌شناسی دستکند بامیان افغانستان
"معرفی و آسیب‌شناسی مجموعه دستکند در بامیان افغانستان " عنوان اولین مقاله سومین نشست تخصصی با عنوان آئین‌ها و معماری دستكند بود که توسط خدیجه احمدی کارشناس ارشد شهرسازی دانشگاه هنر ارایه شد.
او تصریح کرد: بامیان از ولایت‌های مرکزی افغانستان است که در 175 کیلومتری کابل قرار دارد و از نظر تاریخی و گردشگری جزء مناطق دیدنی جهان به شمار می‌رود.
این شهر که بطور خطی گسترش یافته است با هشت آبده تاریخی و بویژه دو تندیس بزرگترین بودای دستکند جهان در دل کوه امروزه در فهرست میراث‌های فرهنگی جهان قرار دارد.
به گفته وی، یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که این مجموعه‌ها دارای ویژگی‌های با ارزش تاریخی و عملکرد‌های مختلف بوده‌اند.
ساختارهای دستکند در قلاع اسماعیلیه
محمد فرجامی کارشناس ارشد باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی دیگر سخنران این نشست بود که به بیان گوشه‌ای از مقاله خود با عنوان "بررسی ساختارهای دستکند در قلاع اسماعیلیه در خراسان جنوبی" پرداخت.
او تصریح کرد: دژهای اسماعیلی در خراسان جنوبی یکی از سازه‌های شگفت‌انگیز و خارق‌العاده ساخته شده به دست اسماعیلیان در دوره سلجوقی است که آنها را به منظور دفاع از خود در برابر دشمنان اعتقاد و آیین‌های مذهبی خاص‌شان ساخته‌اند.
به گفته وی، دراین قلاع سازه‌های مختلفی ایجاد شده که در تعدادی از این سازه‌ها در برخی از دژها بنا به نیاز ساکنان به برش یا تراشیدن صخره و کوه اقدام کرده‌اند.
دستکندهای صوفیانه
"دستکندهای صوفیانه؛ معرفی چله‌خانه‌های دستکند در شهرستان درمیان استان خراسان جنوبی" عنوان مقاله‌ای بود که توسط رقیه زعفرانلو کارشناس ارشد ایران‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی ارایه شد.
او با اشاره به اینکه خراسان جنوبی در شرق ایران قرار گرفته و از یازده شهرستان تشکیل شده است تصریح کرد: در این بین شهرستان‌های قاین، درمیان، سربیشه و نهبندان دارای مرز مشترک با کشور افغانستان هستند.
زعفرانلو افزود: در روستاهای بنیاب و تخویج شهرستان درمیان تعدادی سازه دستکند وجود دارد که در جریان بررسی‌های باستان‌شناسی انجام گرفته، در این شهرستان شناسایی شده‌اند.
به گفته وی این سازه‌های دستکند که در دل تپه‌هایی از جنس کنگلومرا 3 کنده شده‌اند در محل به "چله خانه" معروف هستند و فضاها و عناصر معماری موجود در آنها نیز تأیید‌کننده این وجه تسمیه است.