10 روز قبل، روزنامه همشهري در گزارشي از حكايت طولاني روند اجرايي شدن پزشك خانواده نوشت و اينكه مردم 21سال است كه در انتظار اجرايي شدن اين برنامه هستند. اين همه در حالي است كه برنامه پزشك خانواده، تكليف قانوني برنامه‌هاي سوم، چهارم و پنجم توسعه است و تا پايان برنامه پنجم توسعه يعني تا پايان سال94، بايد در كل كشور فراگير و اجرايي شود. حال آنكه در بسياري از كشورها برنامه پزشك خانواده در حال اجرا شدن است و سابقه 70ساله دارد. انگلستان، آمريكا، چين، ويتنام، تايلند، ژاپن، عربستان، فلسطين و ۶۰كشور ديگر، اين طرح را اجرا كرده‌اند و مردم در اين كشورها از خدمات پزشك خانواده رضايت دارند.
حالا مسئولان وزارت بهداشت به انتقادها درباره عدم‌اجراي پزشك خانواده، پاسخ گفته‌اند؛ قائم‌مقام معاون بهداشت وزارت بهداشت، پزشك خانواده را سياستي راهبردي در وزارت بهداشت ذكر مي‌كند اما مي‌گويد: براي هر سياست راهبردي، نياز به زيرساخت‌ها و زمينه‌سازي‌‌هاي اوليه است.
دكتر ناصر كلانتري با انتقاد از برخي اظهارنظرها در مورد طرح پزشك خانواده، مي‌گويد: شوخي پنداشتن طرح پزشك خانواده، غيرعلمي است و نگاه غيرعلمي به اين موضوع، توسط افرادي كه از آنها توقع صحبت مبتني بر شواهد و مستندات علمي مي‌رود، خارج از انتظار است.
او البته به كمبودهاي اجراي اين برنامه در كشور اشاره مي‌كند و مي‌گويد: با برخي كمبودهاي زيرساختي مواجه هستيم. الكترونيكي نبودن پرونده سلامت، كمبود پزشك خانواده و نبود زيرساخت بيمه‌اي مناسب از مهم‌ترين كمبودهاست.
- كمبود نيروي انساني؛چالش مهم پزشك خانواده
قائم‌مقام معاون بهداشت وزارت بهداشت كمبود نيروي انساني را چالش مهم پزشك خانواده مي‌خواند و با تأكيد بر تربيت نيروهايي كه بتوان از آنها به‌عنوان پزشك خانواده ياد كرد، مي‌گويد: به افرادي كه تازه از دانشكده پزشكي فارغ‌التحصيل شده‌اند پزشك خانواده نمي‌گوييم بلكه اين افراد نياز به علوم تكميلي ديگر براي تبديل شدن به پزشك خانواده دارند. تربيت اين نيروها در دستور كار است كه البته تا رسيدن به تعداد مورد نياز از اين پزشكان نياز به زمان داريم. چندي قبل هم نعمت‌الله منوچهري، يك عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس، كمبود نيروي انساني را مهم‌ترين چالش طرح پزشك خانواده ذكر كرده و گفته بود كه تأمين نيروي انساني، از ضروريات اجراي چنين طرحي است.درابتداي اجراي اين طرح احساس مي‌شد كه هيچ كمبود نيروي انساني ما را در اجراي اين طرح با مشكل مواجه نمي‌كند اما حال شاهديم كه براي اجراي درست و دقيق آن نيازمند تأمين نيروي انساني هستيم. سيامك مره‌صدق، عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس هم معتقد است كه در آموزش پزشكي هنوز برنامه‌اي براي آموزش پزشك خانواده وجود ندارد. پزشك خانواده تخصصي است كه بعد از اتمام دوره پزشكي عمومي، بايد طي شود. در كشورهاي دنيا اين دوره بايد بين 2 تا 3 سال بعد از اخذ پزشكي عمومي طي شود. درحالي‌كه ما اصلا چنين چيزي نداريم. از سوي ديگر، درايران مراجعات مردم ازابتدا به پزشكان متخصص وفوق تخصص است و اين اصولي نيست، درحالي‌كه در پزشك خانواده تنها راه دسترسي به خدمات پزشكان متخصص و فوق تخصص بايد از كانال پزشك خانواده باشد. اين درحالي است كه معاون آموزشي وزير بهداشت، از راه‌اندازي رشته تخصص پزشك خانواده در نيمه دوم امسال در 3 دانشگاه علوم پزشكي خبر مي‌دهد.
باقر لاريجاني با بيان اينكه برنامه تخصص پزشك خانواده نهايي شده است، مي‌گويد: اميدواريم بتوانيم برنامه آموزشي اين رشته را از نيمه دوم سال‌جاري اجرا كنيم.دانشگاه‌هاي علوم پزشكي شيراز، تهران و مازندران 3منطقه‌اي هستند كه براي آموزش پزشك خانواده درنظر گرفته شده و اگر ساير دانشگاه‌ها نيز علاقه‌مند باشند و بستر لازم براي كار را داشته باشند مي‌توانيم براي راه‌اندازي تخصص پزشك خانواده در آن دانشگاه‌ها نيز برنامه‌ريزي كنيم. او گفته جلسات متعددي براي راه‌اندازي تخصص پزشك خانواده با متخصصان ساير كشورها برگزار و دوره آن طراحي شده است، اميدواريم بتوانيم دوره اول تخصص پزشك خانواده را از بين نخبگان جذب كنيم تا بعدا بتوانند در همان دانشگاه‌ها به توسعه اين رشته كمك كنند.
- نبود زير ساخت بيمه‌اي كشور
نبود زير ساخت بيمه‌اي كشور، ديگر مشكل اجرايي شدن برنامه پزشك خانواده است كه همواره همه دولت‌ها از آن سخن گفته‌اند. قائم‌مقام معاون بهداشت وزارت بهداشت، در اين زمينه هم مي‌گويد:اجراي پزشك خانواده در كشور نيازمند اين است كه بيمه‌ها در كشور به جاي نظام پرداخت مبتني بر عملكرد، پرداخت براساس سرانه را بپذيرند؛ به معني اينكه فارغ از بيمار بودن يا نبودن افراد، براساس تعداد افرادي كه به آنها پزشك تعلق مي‌گيرد يك رقم معين براي پرداخت غرامت به پزشك خانواده درنظر گرفته مي‌شود. معاون درمان وزير بهداشت هم به انتقادها چنين پاسخ گفته: «بسياري از اصول مغفول مانده برنامه پنجم توسعه در حوزه سلامت اكنون در حال اجراست. به‌طور مثال ارجاع و سطح بندي خدمات به‌طور جدي در دستور كار دولت قرار دارد و زنجيره خدمات از روستا تا پايتخت تعريف شده است. او البته اين راهم گفته تا زماني كه سطوح 2 و 3 ايجاد نشود، نمي‌توان اين نظام را اجرا كرد البته مي‌توان شعار پزشك خانواده را داد. دكتر آقاجاني مي‌گويد: نبايد از ياد برد براي ايجاد نظام ارجاع تا زماني كه سطوح 2 و 3 ايجاد نشود، نمي‌توان اين نظام را اجرا كرد؛ مي‌توان شعار پزشك خانواده را داد اما تا به اين سطوح نرسد، امكان پذير نيست. بدين‌منظور 250پلي كلينيك با 10هزار پزشك متخصص تا سال آينده ايجاد و امسال طبق توافقنامه با بيمه سلامت براي 23ميليون روستايي و شهرهايي با جمعيت زير 50هزار نفر نظام ارجاع اجرا مي‌شود.