تصويري از رفتگري كه در حال جمع‌آوري زباله‌هاي پلاستيكي است. پيامي با اين عنوان نيز زير آن درج شده بود: «براي جمع‌آوري هر زباله‌اي قامت مردي خم مي‌شود.» جريان «نه به زباله‌هاي پلاستيكي در محرم» با همين تصوير و پيام شروع شد؛ جرياني كه اين روزها نه‌تنها در قالب يك حركت از سوي نهادهاي عمومي مانند شهرداري تهران در حال پيگيري است بلكه به يك مطالبه عمومي و مردمي تبديل شده است.
مديرعامل سازمان پسماند شهرداري تهران معتقد است كه در پايان دهه محرم امسال «توليد پسماند كمتري نسبت به سال گذشته داشته باشيم.» حسين جعفري، دليل اين اتفاق را به كارگيري ظروف يكبار مصرف زيست تخريب‌پذير(قابليت تجزيه در طبيعت را دارند) و ممنوعيت استفاده از ظروف پلميري به‌ويژه در سازمان ميوه‌وتره‌بار و همچنين فروشگاه شهروند‌‌دانست. طي سال‌هاي گذشته توليد زباله خشك در تهران و ديگر شهرهاي كشور افزايش زيادي داشته‌است. اين اتفاق به معني وقوع يك بحران جدي نه‌تنها در تهران كه در زندگي شهري جهان است.
در ابتداي قرن حاضر، 2ميليارد و900ميليون نفر از ساكنان كره‌زمين در شهرها زندگي و به‌طور متوسط آنها روزانه 64گرم زباله خشك توليد مي‌كردند. به‌عبارتي در هر روز 185هزار و600تن زباله خشك تنها در شهرهاي بزرگ جهان توليد مي‌شود؛ يعني سالانه در حدود 67ميليون‌و744هزار تن زباله خشك.
اين در حالي است كه سرانه توليد زباله در شهر تهران از سرانه جهاني و حتي سرانه كشوري بسيار بيشتر است. هر شهروند تهراني روزانه 900گرم زباله توليد مي‌كند. سرانه توليد زباله خشك نيز تقريبا 20درصد از كل زباله‌هاي توليدي هر فرد است. در روزهاي پاياني سال و همچنين در دهه اول محرم توليد زباله‌هاي خشك نه‌تنها در تهران بلكه در تمامي كشور افزايش چشمگيري مي‌يابد. عضو شوراي اسلامي شهر تهران از توليد روزانه ۵۰ هزار تن ظروف پلاستيكي و كاغذي در ماه محرم خبر داد كه تجزيه آن در طبيعت بيش از ۳۰۰ سال به طول مي‌انجامد.
محمد حقاني به اعلام اتحاديه توليد‌كنندگان و فروشندگان نايلون اشاره كرد و گفت: «روزانه 14هزار تن ظروف پلاستيكي و 3هزار تن ظروف كاغذي توليد مي‌شود كه در ايام محرم توليد اين ظروف 3برابر مي‌شود و ظروف پلاستيكي 40هزار تن و ظروف كاغذي 10هزار تن افزايش مي‌يابد. وي از هيئت‌هاي عزاداري و حسينيه‌ها خواست تا نسبت به مصرف اين ظروف حساسيت بيشتري نشان دهند چرا كه مواد پليمري به‌كار رفته در اين ظروف سرطان‌زاست و استانداردهاي سم‌زدايي را طي نكرده‌اند.
- از روز بدون نايلكس تا كاهش پسماند
سال گذشته معاون خدمات شهري شهرداري تهران اعلام كرده بود كه در دهه آغازين محرم، ميزان توليد زباله‌هاي پلاستيكي تا 3 برابر افزايش يافته است. مجتبي عبداللهي از تلاش گسترده شهرداري براي كاهش اين روند طي «سال‌هاي آتي» خبر داده بود.
اگرچه كمپين «نه به زباله‌هاي پلاستيكي در محرم» توسط گروه‌هاي زيست‌محيطي و مردم آغاز شده‌است اما اقدامات گسترده شهرداري نسبت به كاهش توليد زباله‌هاي پلاستيكي در اين‌گذار بي‌تأثير نيست. نامگذاري روز 17تيرماه به‌عنوان« روز بدون نايلكس» از سوي شهرداري تهران و گسترش سريع اين نهضت در سراسر كشور يكي از اين اقدامات است.
مديرعامل سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران نيز از ممنوعيت استفاده از ظروف پليمري در محرم امسال خبر داده است. حسين جعفري در اين‌باره گفت: «خوشبختانه استفاده از ظروف زيست تخريب‌پذير كه به‌صورت آزمايشي در‌ماه محرم در حال انجام است و استقبالي كه شهروندان و هيئت‌ها از اين ظروف براي تهيه نذورات خود داشته‌اند، پيش‌بيني مي‌شود كه توليد پسماندهاي پليمري به‌مراتب كمتر از سال گذشته باشد.»
- جمع‌آوري همگاني
مديريت شهري با روش‌هاي گوناگوني در تلاش است تا مصرف ظروف پليمري در تهران را مديريت كند. يكي از مهم‌ترين اقدامات شهرداري، جمع‌آوري ظروف پليمري پس از استفاده توسط هيئت‌هاي عزاداري به وسيله داوطلبان مردمي است. «سازمان مديريت پسماند درنظر دارد در قالب طرحي با عنوان رسم مهماني در منطقه 20شهر تهران به تمام هيئت‌ها، مساجد و ايستگاه‌هايي كه نذري مي‌دهند مخازن آبي‌رنگي تحويل دهد تا شهروندان ظروف پليمري را در داخل آنها بريزند.
با توجه به حرمتي كه هيئت‌هاي عزاداري امام‌حسين(ع) دارند بايد مسير تردد آنها نيز پاكيزه باشد. برهمين اساس در قالب رسم مهماني ميان افرادي كه در هيئت‌ها داوطلب مي‌شوند كيسه‌هايي توزيع مي‌شود تا ليوان‌هايي كه به هر دليلي در اطراف هيئت روي زمين ريخته مي‌شود جمع‌آوري كند.» حسين جعفري، مديرعامل سازمان پسماند اين اقدام را گامي كوچك براي پاكيزگي شهر مي‌داند.
در واقع اين اقدام مديريت شهري پاسخي است به كمپيني كه از روزهاي پيش و قبل از آغاز محرم در شبكه‌هاي اجتماعي شروع شده بود؛ اقدامي كه نهضت كاهش توليد پسماندهاي پلاستيكي را به يك خواست عمومي تبديل كرده است و اين موج نه‌تنها در تهران كه در همه شهرها و مناطق كشور برخاسته است و به‌نظر مي‌رسد محرم امسال روند افزايش توليد پسماند خشك و پلاستيكي متوقف شده و روندي اميدوار‌كننده طي كند.