به گزارش شفقنا رسانه، نشست نقد و بررسی کتاب تیتر نویسی نوشته مجید رضاییان، بعد‌از ظهر چهارشنبه ۲۹ مهرماه در سرای اهل قلم برگزار شد.
در این نشست محمدمهدی فرقانی، عضو هیات علمی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه گفت: ما شاهد تولید انبوه کتاب در عرصه های دانشگاهی هستیم در حالی که بسیاری از آنها فاقد ارزش علمی هستند و ناشرانی پیدا می شود که هر کتابی را چاپ می‌کنند. وقتی این کتاب‌ها وارد بازار می‌شوند به منابع درسی می‌پیوندند. این اتفاقات دوغ و دوشاب را قاطی می‌کند.
او افزود: سنت نقد کتاب‌های علمی و آکادمیک در ایران باید رواج بیشتری پیدا کند تا رودربایستی‌ها را کنار بگذاریم. این سنتی است که غرب آن را اجرایی کرده و حاصل آن را می‌بینیم به طوری که لیوتار علیه نظریه هابرماس نقد و نفی می‌کند. این اتفاق باعث رشد علمی می شود و به دنبال خود سکوت یا سقوط یا نزول علمی را به دنبال ندارد. بنابراین عمق و غنای بیشتری پیدا می کند.
او گفت: همه باید بپذیریم که در معرض نقد قرار بگیریم. روزنامه‌‌نگاران ما باید در ماه ها و سال های اولیه کار خود در کنار کسانی قرار بگیرند که ایرادات کارشان را به آنها گوشزد کنند تا زمینه رشد آنها فراهم شود. به طوری که در دوران ما در روزنامه ها سخت ترین سردبیرها را داشتیم مانند آقای بلوری. اما ما یاد گرفتیم با این تلخی ها کنار بیاییم.
فرقانی به روزنامه‌‌نگاران جوان تاکید کرد: حتما خودتان را در معرض نقد و آزمون قرار دهید تا ایراد کارتان را بفهمید و آن را برطرف کنید. در عین حال از نقد کردن دیگران هم بیاموزید.
رئیس دانشكده ارتباطات به تیترزنی در مطبوعات و رسانه‌ها اشاره کرد و گفت: فضاهای مجازی نیز برای خودشان تیتر دارند اما همنشینی و ساختار آنها با هم متفاوت است. وقتی کتاب آقای رضاییان را دیدم به این فکر کردم که ما سال هاست تیتر می‌زنیم اما اینکه یک مقوله ظاهرا کوچک را این قدر تئوریزه کنید، من احساس می کنم که دکتر رضاییان فیلسوف شده اند و کار باارزشی انجام داده اند. ما ساختارهایی را در روزنامه نگاری داریم که در کنار هم معنا پیدا می کند. یک مصاحبه در کنار یک عکس و شرح عکس خوب معنا پیدا می کند.
او در ادامه به آسیب‌های این روزهای رسانه ها اشاره کرد و گفت: یک سری اصول اخلاقی و حرفه ای در رسانه های ما نقد می شود. مثلا در روزهای اخیر متنی در یکی از رسانه‌های ما منتشر شد که وقتی به تیتر آن اعتراض کردیم با این جواب مواجه شدیم که تیتر برای رسانه است. این در حالی است که محتوای تیتر متعلق به متن است و تیتر باید به متن وفادار باشد. هنر تیتر زدن این است که نکته کلیدی متن را استخراج کنیم اما امروزه چیزهایی می بینیم که ارتباطی با متن ندارند.
فرقانی با تاکید بر این که همه افتخار روزنامه نگاری سنتی و حرفه‌ای این است که سازوکاری داریم که در آن اخلاق، صحت، امانت و دقت را رعایت می‌کنیم، افزود: این اصول در فضای مجازی متولی ندارد اما در سیستم روزنامه نگاری سنتی متولی دارد. در این صورت باید مو را از ماست کشید و نگذاریم این ارزش ها خدشه دار شود. تیتر بیرون از خبر نیست و از آسمان نمی آید. بهترین تیتر معرف محتوای متن است آن هم محتوای اصلی متن. هر رسانه ای به اقتضای سیاست و خط مشی خود زاویه ای از متن را انتخاب می کند که باعث تنوع و جذابیت خبرها می شود.
این مدرس ارتباطات در ادامه با اشاره به این که نظریه‌های مختلفی در مورد کارکرد تیتر در حوزه ارتباطات وجود دارد، خاطرنشان کرد: مثلا نظریه برجسته سازی که در مورد نقش تیتر است. نظریه تزریقی به عنوان اولین نظریه بنیادی ارتباطات کمابیش ریشه در کارکرد تیتر دارد. چون اگر قرار است پیامی گلوله ای باشد این گلوله همان تیتر است. به دلیل همه این کارکردها و بار معنایی که تیتر دارد کار دکتر رضاییان کار باارزش و مهمی است و قطعا مورد استفاده همه روزنامه‌‌نگاران به خصوص روزنامه نگارانی که در فضای حرفه‌ای کار می کنند قرار می‌گیرد.
او ادامه داد: ارزش و فایده علم در این است که تجربه را قابل انتقال می کند و ما این اتفاق را در کتاب آقای رضاییان می‌بینیم. ما بسیاری از قواعد تیترزنی را در عمل رعایت می کنیم به طوری که روز اشغال خرمشهر وقتی می خواستیم تیتر بزنیم در اتاق خبر کیهان مانده بودیم که چگونه تیتر بزنیم که هم خبر سقوط خرمشهر را بدهیم هم از نظر عاطفی مردم را دچار شکست نکنیم و هم اخبار و اطلاعاتی را به دشمن ندهیم. بنابراین نزدیک ۱۱۷ تیتر در اتاق خبر توسط هشت نفر نوشته شد و در آخر تیتر خونین شهر با آخرین فشنگ‌ها هنوز مقاومت می‌کند انتخاب شد. با این تیتر ما خبر سقوط را ارائه کردیم اما لفظ سقوط را در آن به کار نبردیم. در تک تک این واژه ها بار معنایی هم در نظر گرفته شده بود. ما با سقوط به طور حماسی برخورد کردیم. به نظر من این تیتر، تیتر قابل ملاحظه ای در تاریخ مطبوعات ما است. ما حتی گروه مشاوری دعوت کردیم تا روزهایی که ایران زیر بمباران دشمن قرار دارد چگونه خبررسانی کنیم و تیتر بزنیم تا شهر را فراری ندهیم و در عین حال پیش مردم هم دروغگو از آب در نیاییم. این اتفاقات مسئولیت سنگینی است. یک کلمه می تواند بسیاری از موازنه ها را تغییر دهد.
فرقانی افزود: در شرایط عادی همه تیتر می‌زنیم اما در شرایط پر استرس چه اوضاعی داریم؟ شبی که امام به لقاء الله پیوستند در تحریریه واژه‌هایی مطرح شد که آیا در تیتر قرار بگیرد یا نه. دست آخر با سنجش همه جوانب روح خدا به خدا پیوست انتخاب شد. تیتر در عالم رسانه و ارتباطات کارکرد مهم، اثربخش و تعیین کننده ای دارد و در عین حال یک تیتر غیردقیق می تواند آثار منفی به بار بیاورد، اما یک تیتر مثبت می تواند یک اتفاق را ماندگار کند.
او با بیان این که ما به طور طبیعی و غریزی بسیاری از موارد را در تیتر زدن رعایت می کنیم، حسن کتاب رضاییان را این نکته دانست که تجربه های زیادی را منتقل کرده و تلاشی است که اهل رسانه ها قدر آن را خواهند دانست.
فرقانی تاکید کرد: البته این کار هم مثل هر کار تولیدی هم ممکن است ضعف هایی داشته باشد. مثلا اگر مقداری از فضای بعد از انقلاب ما در روزنامه نگاری را مورد توجه قرار می‌داد کتاب بومی‌تر می شد. علیرغم این که مثال‌های داخل این کتاب داخلی هستند، اصول و قواعد جهان شمولی را در بر می‌گیرد که در همه دنیا تدریس می‌شود. اگر کتاب به ویراست بعدی برسد قطعا بی‌اشکال تر خواهد شد و بعضی از موارد و مشکلات آن برطرف خواهد شد و اگر با نمونه های ملموس، تجربی و عینی همراه شود آموختنی‌تر می‌شود.