برای اینکه از چند و چون فرودگاه‌های تعطیل کشور سر دربیاوریم، سراغ محمد الهی‌نیا رفتیم. او که تجربه کنترل ترافیک هوایی را داشته، دبیرکل جامعه متخصصان مراقبت پرواز ایران هم هست و یکی از مطلع‌ترین افراد این حوزه به حساب می‌آید.
با او در مورد فرودگاه‌هایی که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، صحبت کردیم و اساسا تعریف یک فرودگاه تعطیل را جویا شدیم. الهی‌نیا هم تنها چند دقیقه بعد از اینکه پروازش در فرودگاه مشهد نشست، به سوالات ما جواب داد.
- طبق شنیده‌ها ما تعداد زیادی فرودگاه در کشور داریم که تقریبا بلااستفاده هستند.
ما نزدیک به ۷۰ فرودگاه داریم که ۵۴تا از آنها تحت مدیریت و مالکیت شرکت مادرتخصصی فرودگاه‌های کشور هستند. باقی فرودگاه‌ها هم بعضا به مناطق آزاد یا بعضي از وزارتخانه‌ها مثل کشاورزی و ارتباطات تعلق دارند. از این تعداد کلی که عرض کردم، تعداد انگشت‌شماری فعال نیستند.
- حدودا چندتا هستند؟
نمی‌شود با این دقت گفت، چون بعضی از فرودگاه‌ها در طول سال چند بار فعال و تعطیل می‌شوند. ما طبق تعریف به فرودگاهی تعطیل می‌گوییم که هواپیما به هر دلیلی نتواند در آن بنشیند.
حالا یا باندش را بسته‌اند یا دارند در آن کار ساختمانی می‌کنند. فرودگاه طبق سندی که در زمان تاسیس آن نوشته شده، باید تعداد ساعات مشخصی در روز دایر باشد. بعضی فرودگاه‌ها ۲۴ساعته هستند و بعضی از آنها از طلوع تا غروب خورشید باید دایر باشند.
- فرودگاه کاملا تعطیل نداریم؟
نه، فرودگاه تعطیل به معنی فرودگاهي كه هيچ فعالیتی نکند، واقعا در کشور نداریم. اما ممكن است فرودگاهي فعال باشد، اما پروازی در آن انجام نشود.
- پس چه استفاده‌ای از آن می‌شود؟
یک مساله‌اي وجود دارد. شما یک وقتی منظورتان از پرواز، پرواز مسافری است، اما همان فرودگاه‌هایی که از آنها استفاده مسافری نمی‌شود، براي پروازهای هلی‌کوپتری، پروازهای آموزشی، پروازهای سبک یا پروازهایی که با ماموریت‌های خاص انجام می‌شوند، مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
- یعنی مثلا ماموریت فرودگاه از اول این بوده که در آن پرواز آموزشی انجام شود؟
نه، بعضي از فرودگاه‌های ما که فعال نیستند، فرودگاه‌های استان‌های همجوار با تهران هستند که پروازهای مسافری ندارند. دلیل اصلی‌اش هم ساختار اقتصاد مملکت ماست.
اقتصاد ما یک اقتصاد کاملا تمرکزگراست و همه چیز به تهران ختم می‌شود. همه مسافران در هر شهری که باشند، هدفشان این است که به تهران پرواز کنند.
حالا شما تصور بفرمایید مسافرانی که می‌خواهند از زنجان، استان مرکزی یا سمنان به تهران بیایند، اصلا منطقی است که با پرواز بیایند؟
- اگر بخواهند جای دیگری بروند، چطور؟ مثلا می‌خواهند بروند بندرعباس.
شما باید به فرودگاه به عنوان یک زیرساخت نگاه کنید. این زیرساخت قرار است برای ما دستاوردهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی داشته باشد.
گاهی اوقات اگر شهری پرواز‌هایش کنسل شوند، دانشگاه‌ها، کارخانه‌ها و ادارات تخصصی‌اش دچار مشکل خواهند شد، چون شریان ارتباطی آن شهر با کل این حوزه‌ها فرودگاهش است.
مصوبه‌ای وجود داشته در دولت سازندگی که تمامی مراکز استان‌ها باید فرودگاه داشته باشند. به این دلیل که این یک زیرساختی است که به هر حال مورد نیاز است. اگر هیچ‌گاه هم فعال نباشد و در آن پرواز انجام نشود، وجود فرودگاه برای برخی از شهر‌ها باز هم لازم است.
- تنها وجود یک مصوبه کافی است؟ شاید هیچ وقت نیاز به فرودگاه پیش نیاید.
من یک مثال می‌زنم. زمانی که در بم زلزله آمد، اگر فرودگاه بم وجود نداشت، شاید فجایع زلزله خیلی گسترده‌تر می‌شد. در آن ایام واقعا یک پل هوایی بین تهران و بم ایجاد شد، چون پرواز‌ها دائم در حال انجام بودند.
پروازهایی که به سمت بم می‌رفتند، داشتند امدادرسان‌ها و اقلام تدارکاتی را می‌بردند، آنهایی هم که از بم به سمت تهران می‌آمدند، مجروحان را برای مداوا به تهران می‌آوردند.
فرودگاه بم در حالت عادی شاید هفته‌ای دو سه پرواز بیشتر نداشت، اما در آن زمان، روزانه چند ده پرواز انجام می‌شد.
- چند مثال از فرودگاه‌های کمتر فعال در اطراف تهران می‌زنید؟
فرودگاه‌هایی مثل زنجان، اراک و سمنان فرودگاه‌هایی هستند که پرواز مسافری نمی‌رود و توجیهی هم ندارد. گرچه مثلا فرودگاه اراک بعضا پروازهای کیش یا مشهد را دارد.
این را هم عرض کنم که مقوله فرودگاه‌سازی با مقوله پرواز از هم جدا هستند؛ یعنی دولت متولی این است که برای یک شهر فرودگاه ایجاد کند، اما اینکه این فرودگاه پرواز داشته باشد، یک قاعده اقتصادی است.
اگر تقاضایی وجود داشته باشد، عرضه به وجود می‌آید؛ یعنی اگر مردم آن شهر بلیت بخرند و پرواز‌ها رونق بگیرد، برای شرکت‌های هواپیمایی به صرفه خواهد بود که پرواز داشته باشند.
- یعنی داشتن پرواز تاثیری در ساختن فرودگاه ندارد؟
چرا، باید فاکتورهای جمعیتی شهر را بررسی کنند و فرودگاه را متناسب با ظرفیت‌های اجتماعی آن شهر بنا کنند.
حالا شما شهری را تصور کنید که مردمش خیلی تمایل به پرواز با هواپیما نداشته باشند، مطمئنا شرکت‌های هواپیمایی که در کشور ما عمدتا خصوصی هستند، اگر یک پرواز به یک شهر بگذارند و از سوی مردم استقبال صورت نگیرد، بعد از چند هفته پرواز را جمع خواهد کرد.
- وجود چنین فرودگاه‌هایی به هر حال ضررهایی هم دارد، مثل هزینه‌هایی که ممکن است به بار بیاورد.
نگهداری فرودگاه‌هایی که فعالیت پروازی ندارند، یک بودجه جاری را به بدنه تحمیل می‌کند، این کاملا مشخص است، اما می‌خواهم بگویم که فقط نباید این وجه را دید؛ چون گاهی اوقات نقش‌هايي كه فرودگاه‌ها ایفا می‌کنند، آن‌قدر ارزشمند هستند که هزینه‌ای که می‌شود به صرفه است
مثلا در بعضی شهر‌ها اگر فرودگاه نباشد، بیمارستان‌های آن شهر خالی از متخصص می‌شود و سوالی که پیش می‌آید این است که ارزش جان انسان‌های آن شهر بالا‌تر است یا هزینه‌ای که صرف نگهداری فرودگاه می‌شود.
منبع:همشهري‌جوان