سال از جنگ آمريكا با عراق مي‌گذرد اما اين جنگ مرگبار هنوز قرباني مي‌گيرد؛ قربانيان خاموشي كه حتي نامشان در هيچ رسانه‌اي منتشر نمي‌شود. غم‌انگيز‌تر اينكه اثبات قرباني بودن اين شهروندان كه تعدادشان كم نيست بسيار دشوار است. دكتر مژگان صوابي اصفهاني، محقق دانشگاه ميشيگان با تشكيل 3تيم تحقيقاتي و رهبري آن در عراق، تحقيقات گسترده‌اي در اين زمينه انجام داده و همچنان مي‌كوشد تا زواياي پنهان اين جنگ خانمانسوز را آشكار كند. او مي‌گويد: هنوز شمار قابل‌توجهي از كودكان عراقي متاثر از آثار آلاينده جنگي در عراق در حالي متولد مي‌شوند كه به ناهنجاري‌هاي متعددي مبتلا هستند.
او كه بهمن 93هم در گفت‌وگو با همشهري از برخي واقعيت‌هاي تكان‌دهنده جنگ آمريكا در عراق پرده برداشته بود اكنون به همشهري مي‌گويد كه اين ميراث شوم، فراتر از مرزهاي عراق، شهروندان جنوب ايران و برخي نقاط خاورميانه را تهديد مي‌كند.
آنطور كه صوابي مي‌گويد آمريكايي‌ها 7سال مداوم (از سال 2003تا 2010ميلادي) در بيش از500پايگاه نظامي خود در عراق، ضايعات مختلف جنگي را در گودال‌هاي آتشين سوزاندند و اين باعث آلودگي خاك عراق شده است؛ آلودگي‌هايي كه ساليان سال در خاك باقي مي‌ماند و سلامت شهروندان را تهديد مي‌كند. اسفبارتر اينكه اين آلاينده‌ها با ريزش باران و وزش باد درهوا پراكنده مي‌شوند و گستره وسيعي حتي فراتر از مرزهاي عراق را فرامي‌گيرند.
وي در ادامه تصريح مي‌كند: بررسي‌هاي ميداني 3تيم تحقيقاتي نشان داد كه 50درصد بچه‌هايي كه بعد از سال 2003ميلادي(آغاز جنگ آمريكا با عراق) در فلوجه عراق به‌دنيا آمده‌اند با ناهنجاري متولد شده‌اند. به گفته صوابي، بصره هم داستاني شبيه فلوجه دارد. در آنجا هم آلاينده‌هاي سرب و جيوه در بدن نوزادان بسيار زياد بود.اين 2ماده به سيستم عصبي حمله مي‌كند و آن را تخريب مي‌كند.
آخرين تحقيق صوابي و همكارانش مربوط به شهر 40هزار نفري هاويجه بود. او مي‌گويد:
آمريكايي‌ها در اين شهر يك دبستان دخترانه را به پايگاه نظامي تبديل و در حياط آن چاله آتشي ايجاد كرده بودند و در تمام اين 7سال در آن ضايعات جنگي را مي‌سوزاندند. اكنون مدت‌هاست كه آلاينده‌هاي ناشي از اين آتش سبب تولد بچه‌هايي با نوعي بيماري عصبي مي‌شود و اين روند همچنان ادامه دارد.
آنطور كه صوابي مي‌گويد: يك دانشمند آمريكايي اخيرا مقاله‌اي منتشر كرده مبني براينكه آثار زيانبار آلاينده‌هاي جنگي روي سربازان آمريكايي كاملا واضح است و در رسانه‌ها هم به آن پرداخته مي‌شود؛ اين درحالي است كه هيچ‌كس به آسيب‌هايي كه جنگ بر مردم منطقه وارد كرده اشاره‌اي نمي‌كند. اكنون با انتشار اين مقاله، اين سؤال ايجاد شده كه آيا مردم خاورميانه به‌ويژه ايران كه همجوار عراق است از اين آلاينده‌ها كه به انواع و اقسام ويروس‌ها و ميكروب‌ها آلوده است آسيب نمي‌بينند؟ به‌ويژه آنكه مردم ايران و در وهله نخست مرزنشينان به‌طور پيوسته در معرض ريزگردهايي قرار دارند كه از عراق وارد مي‌شود.
وي باطرح اين سؤال خاطرنشان مي‌كند: حدود 3سال پيش در سفري به جنوب ايران درباره آثار اين آلاينده‌ها بر شهروندان خوزستاني با شماري از پزشكان آباداني و خرمشهري گفت‌وگو كردم؛ براي اين پزشكان مسلم بود كه شمار نوزاداني كه با ناهنجاري‌هاي مختلف به‌دنيا مي‌آيند طي 12سال گذشته افزايش يافته است. علاوه براين، تعداد نازايي در زنان و مردان بيشتر شده بود و اين روندي است كه ادامه دارد، باوجود اين، اظهارنظر قطعي در اين‌باره نيازمند يك تحقيق منسجم است.
- پيگيري براي پاكسازي آلاينده‌ها
صوابي معتقد است كه بايد دولت آمريكا را وادار به پاكسازي 500چاله آتشيني كرد كه در عراق ايجاد كرده بود. در افغانستان هم طي 12سال گذشته در 1000پايگاه نظامي چاله‌هاي مشابه عراق براي سوزندان ضايعات جنگي ايجاد كرده كه بايد اين چاله‌ها هم پاكسازي شود.
او مي‌گويد: آمريكا گرچه ادعا مي‌كند كه اين چاله‌ها خاموش است اما حتي اگر خاموش هم باشد آلاينده‌هاي ناشي از آن هكتارها زمين را آلوده مي‌كند و با بارش باران و وزش باد گستره زيادي را در برمي‌گيرد و با ورود به اراضي كشاورزي به چرخه مواد غذايي هم راه مي‌يابند. صوابي مي‌افزايد: ما با انتشار مقالات متعدد در گاردين، بي.بي.سي، سي.ان.ان و ساير رسانه‌ها كه بازتاب گسترده‌اي هم داشته است مصرانه پيگيريم تا با الزام آمريكا به پاكسازي اين چاله‌ها، انتشار آلاينده‌ها را در منشأ متوقف كنيم.
به گفته صوابي آمريكا بعد از 40سالي كه از جنگ ويتنام مي‌گذرد تحت فشار رسانه‌ها ملزم به پاكسازي چند فرودگاه در ويتنام شده است براين اساس با پيگيري مي‌توان آمريكا را به پاكسازي آلاينده‌هاي برجاي گذاشته در عراق و افغانستان هم وادار كرد.
- آمريكا ملزم به پاكسازي پايگاه‌هاي نظامي شد
دكتر مژگان صوابي كه به‌خاطر انتشار مقالات تحقيقي‌اش درباره اثرات آلاينده‌هاي جنگ آمريكا در عراق، ژوئن 2015موفق به دريافت جايزه زيست‌محيطي ريچل‌كارسون پرايز شده است، يك روز قبل از انتشار اين گزارش در تماسي با همشهري اعلام كرد : تلاش‌هاي او و گروهي از دانشمندان و دانشجويان دانشگاه واشنگتن به صدور قطعنامه‌اي از سوي سازمان بهداشت عمومي آمريكا منجر شده است كه براساس آن، آمريكا بايد پايگاه‌هاي نظامي خود در عراق و افغانستان را از آلاينده‌هاي جنگي پاك كند.