فارس نوشت: مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با شبکه خبری پرس تی وی به موضوعاتی از جمله روند اجرای برجام و روابط ایران با کشورهای آمریکای لاتین پرداخت.
وی در پاسخ به این سوال که اگر 1+5 و ایران به توافق نمی‌رسیدند چه اتفاقی می‌افتاد گفت: نخست باید بگویم که ایران عضو معاهده منع گسترش و عضو فعال آن است. ایران علاقمند به استفاده از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز است و ما به مانند هر عضو دیگر ان پی تی این حق را داریم تا به نحو احسن از این معاهده برای دستیابی به آنچه حق ماست، استفاده کنیم و آن دسترسی داشتن به فناوری صلح آمیز هسته‌ای است. این سیاست دولت ایران بوده و ما سالها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کرده‌ایم.
معاون وزیر خارجه افزود: ما براساس آنچه در زمینه معاهده (منع گسترش) و اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توافق کرده‌ایم و توافقی که با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اجرای مناسب معاهده (منع گسترش)داشتیم، به تعهدات خود در زمینه انرژی صلح آمیز هسته‌ای عمل کردیم. همانطور که می‌دانید تقریباً چهارده یا پانزده سال است که ایران به خطا کاری متهم شده که ما معتقدیم در حقیقت این اتهام بی اساس است. البته قصورهایی در گذشته وجود داشته، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که بگوید ایران مسیر فعالیت‌های خود در زمینه انرژی هسته‌ای را از صلح آمیز به غیر صلح آمیز منحرف کرده است.
تخت روانچی ادامه داد: از آن زمان، ما تلاش کرده‌ایم به افکار عمومی در سراسر جهان نشان دهیم که ایران فقط به استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای تمایل دارد. ما از سال‌های 2003 تا 2005 با سه کشور اروپایی تعامل داشتیم تا حسن نیت خود را نشان دهیم و ثابت کنیم که ایران هیچ تخلفی انجام نداده و ما طی این دو سال، بیش از دو سال، به صورت داوطلبانه پذیرفتیم فعالیت‌های صلح آمیز خود را تعلیق کنیم و سپس متوجه شدیم که دولت وقت آمریکا تلاش می‌کند روندی را که ما در آن تعامل داشتیم، منحرف کند و ما چاره‌ای جز دور شدن از آن روند نداشتیم و زمانی که ما متوجه شدیم طرف گفت‌وگوی ما از سوی دولت بوش برای منحرف کردن روند و دست نیافتن به چیزی که مورد قبول دو طرف باشد، تحت فشار است، چاره‌ای جز از سرگیری فعالیت‌های صلح آمیز خود نداشتیم، اما ما هرگز به رفتن به مسیر تسلیحات هسته‌ای فکر نکردیم و همانطور که شما می‌توانید در اسناد مختلفی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کرده است، ببینید، هیچ چیز وجود ندارد که ثابت کند ایران در فعالیت صلح آمیز خود کار اشتباهی انجام داده باشد.
وی با بیان اینکه اگر ما مذاکره و توافق نداشتیم نیز می‌خواستیم به جهان نشان دهیم که ایران به فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای پایبند است، اظهار داشت: سیاست دولت جدید تعامل با دیگران و تعامل مسالمت آمیز و سازنده با کشورهای دیگر است که این شامل رویکرد ما در این موضوع، پرونده هسته‌ای نیز می‌شود. بنابر این از شروع این دولت، ما خیلی آماده یافتن راه حل مسالمت آمیز برای این مشکل بودیم. می‌خواستیم نشان دهیم که ایران فقط به فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای علاقمند است و همزمان می‌خواستیم وارد روندی شویم که در آن در حالی که حسن نیت خود را برای تمایل به داشتن فعالیت صلح آمیز هسته‌ای نشان می‌دهیم، همزمان تلاش کنیم از دست تحریم‌ها رها شویم که به صورت غیرقانونی بر ایران تحمیل شد.
معاون وزیر خارجه ادامه داد: ما براساس حقوق بین‌الملل این تحریم‌ها را ناعادلانه و غیرقانونی می‌دانیم. بنابراین این روندی بود که در یک مسیر آن، تحریم‌ها برداشته خواهد شد و در مسیر دیگر، ما برای دیگران هر چیزی را که برای اثبات صلح آمیز بودن فعالیت‌های ما به آن نیاز دارند، فراهم می‌کنیم. این وضع برد- برد بود که ما در آن تلاش کنیم، نشان دهیم فعالیت‌های ما صلح آمیز است و همزمان بخواهیم همه تحریم‌های اعمال شده علیه ایران برداشته شود. اگر این مذاکرات نبود، ما به همین روند تعامل با دیگران و ادامه فعالیت صلح آمیز هسته‌ای ادامه می‌دادیم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا آمریکایی‌ها در صورت نرسیدن به توافق گزینه نظامی را عملی می‌کردند نیز گفت: این نوع لفاظی‌ها متعلق به گذشته است. در قرن بیست و یکم شما نمی‌توانید بپذیرید که این نوع لفاظی‌ها واقعی باشد. ما معتقدیم همه اینها شعارهای توخالی بودند و ما توجه زیادی به آن نکردیم و حتی امروز نیز به این شعارها توجه نمی‌کنیم. قطعاً به خاطر این لفاظی‌ها نبود که ایران حرکت به سمت جلو و شروع مذاکرات را پذیرفت.
معاون وزیر خارجه ادامه داد: سیاست دولت بر این بود که به دنیا نشان دهد که ما بسیار شفاف هستیم و برنامه بسیار روشن و شفافی داریم که منحصراً مربوط به فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای است و این دلیل اصلی بود که ما خواستیم این روند را شروع کنیم و آن را به پایان ببریم. این ایران نبود که تغییر مسیر داد، بلکه آمریکا بود که تغییر مسیر داد. آنها باید به همه بگویند که چرا در ابتدا برای ملحق شدن به مذاکرات سرسختی نشان دادند و چرا دولت وقت آمریکا در سال 2005 بیشترین تلاش را کرد تا آن روند را از بین ببرد و چرا بعداً به مذاکرات ملحق شدند. بنابراین این پرسشی است که باید از آمریکایی‌ها پرسید.
تخت روانچی در خصوص چالش احتمالی بر سر راه این توافق نیز اظهار داشت: ما اکنون یک توافق داریم، اما اجرای آن هنوز شروع نشده است. آنچه ما باید در حال حاضر انجام دهیم این است که بر روی آنچه باید قبل از رسیدن به روز اجرا انجام دهیم، تمرکز کنیم. در حال حاضر، تمرکز ما بر روی بستن پرونده ابعاد نظامی احتمالی است. فعالیت‌هایی که مربوط به گذشته است.
وی با اشاره به توافق با مدیر کل آژانس بین‌المللی در ماه ژوئیه افزود: آقای صالحی توافقی با آقای آمانو امضاء کرد و با یک برنامه موافقت شد تا همه مسائل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه ابعاد نظامی احتمالی تا اول دسامبر که تا چند روز دیگر است، خاتمه یابد و سپس همه مسائل با شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خاتمه خواهد یافت. بنابراین تمام پرونده مربوط به ابعاد نظامی احتمالی بسته خواهد شد.
معاون وزیر خارجه اظهار داشت: امیدواریم همه مسائل مربوط به این روند به خوبی پیش برود تا وقتی که ما به پانزدهم دسامبر رسیدیم، این موضوع به خوبی و خوشی بسته شود. زمانیکه این اتفاق افتد که امید ما نیز بر این است، زیرا ما در حال همکاری بسیار نزدیک با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستیم و آنها به اینجا (ایران) می‌آیند و بازدیدها و تماس با افراد مختلف در تهران را انجام می‌دهند و اکنون آنها در مرحله نهایی ارائه آن گزارش که قرار است همانطور که گفتم در اول دسامبر منتشر شود، قرار دارند بنابراین زمانی که این پرونده در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بسته شود، کارهای کمی است که ایران آنها را شروع خواهد کرد که یکی از آنها مربوط به اراک است.
تخت روانچی افزود: همانطور که می‌دانید(یکی از اقدامات) برچیدن محفظه قلب راکتور اراک است. مورد دیگر ذخایر است که قرار است انتقال یابد و ما در عوض کیک زرد دریافت خواهیم کرد. بنابراین پانزده دسامبر روز بزرگی است و ما امیدواریم این کار براساس برنامه‌ای که با آن موافقت کردیم، خاتمه یابد.
وی درباره چالش‌های احتمالی نیز اظهار داشت: چالش اصلی نحوه اجرای این توافق است. در مورد ایران، ما صددرصد مطمئن هستیم که بر سر آنچه توافق کردیم، خواهیم بود. ما متعهد هستیم آنچه را توافق کردیم، انجام دهیم و همانطور که گفتم ما هیچ مشکلی در اجرای مناسب برنامه جامع اقدام مشترک نداریم، اما امیدواریم برای طرف دیگر نیز چنین باشد و آن مربوط به برداشتن تحریم‌هاست. معاون وزیر خارجه با ذکر این نکته که همانطور که رهبر معظم در نامه 9 نکته‌ای خود به رئیس جمهور گفته‌اند، ما نمی‌توانیم هیچ چیزی کمتر از برداشتن تحریم‌ها اعم از تحریم‌هایی که در شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شد یا تحریم‌های اتحادیه اروپا یا آمریکا را بپذیریم، اظهار داشت: بنابراین ما می‌خواهیم در روز اجرا همه تحریم‌های اقتصادی برداشته شود. این مسئله مهمی است و من نمی‌خواهم اسم آن را چالش بگذارم، اما آنچه می‌خواهم در اینجا تاکید کنم این است که ما می‌خواهیم این تحریم‌ها از روز اجرا برداشته شوند.
معاون وزیر خارجه ادامه داد: چالش دیگری که می‌تواند بعداً به وجود بیاید، فشار کسانی است که رضایت از این برنامه جامع اقدام مشترک ندارند و ممکن است تلاش کنند اروپایی‌ها یا آمریکایی‌ها به تعهدات خود عمل نکنند و این چالشی است که باید همه طرف‌های گفت‌وگو اعم از آمریکایی‌ها یا اروپایی‌ها جدی بگیرند. اینها مسائلی هستند که باید در ذهن داشته باشیم و ما قطعاً این موارد را از نزدیک دنبال می‌کنیم و می‌خواهیم اطمینان یابیم که همه چیز به خوبی پیش می‌رود و این تحریم‌ها آن طور که آنها وعده دادند که این کار را انجام می‌دهند، خاتمه می‌یابد.
تخت روانچی درخصوص منتقدان داخلی برجام نیز گفت: نخست این که ما درباره یک توافق حرف می‌زنیم. ما درباره رفتن و خریدن چیزی حرف نمی‌زنیم. در هر توافقی چیزی داده و گرفته می‌شود. آنچه مهم است این است که زمانی که شما وارد چنین توافقی می‌شوید، اصول و خطوط قرمز خود را وجه مصالحه قرار نمی‌دهید و این مهم است. زمانی که به خطوط قرمز و اصول شما احترام گذاشته شود، سپس شما می‌توانید بگویید که این توافق برای ما سودمند است و برای طرف مقابل نیز به همین صورت است.
وی ادامه داد: شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید که در توافق بیش از طرف مقابل خود بگیرید. در مورد ما، ما معتقدیم آنچه ما بدست آوردیم، نمی‌گوییم که این توافق بی عیب و نقص است و نمی‌گوییم که نمی‌توانست بهتر شود و نمی‌گوییم توافق بهتری می‌توانست بدست آید بلکه می‌گوییم که این توافقی است که در آن به اصول و خطوط قرمز ما احترام گذاشته شد و توافقی است که براساس توافق دو طرف انجام شد. ما این حرف را که این توافق تسلیم است، نمی پذیریم، من نمی‌خواهم به جزئیات برنامه جامع اقدام مشترک اشاره کنم، اما می‌گویم در این توافق به مسائلی که اهمیت زیادی برای ما داشت، احترام گذاشته شد.
معاون وزیر خارجه افزود: حق غنی سازی، حق ایران بر اساس معاهده منع گسترش، حق تحقیق و توسعه براساس برنامه‌ای که ما برای خود تعیین کردیم، برداشتن تحریم‌ها، همه این عناصر بخشی از این بسته بود که نمی‌توانیم آن را تسلیم یا توافق بسیار بد بنامیم. به قضاوت ما این توافق خوبی است و مقامات ارشد کشور از همان آغاز در صحنه بودند و ما از همان روز اول مذاکرات، دستور العمل‌ها را از مقامات ارشد در دولت می‌گرفتیم و فکر می‌کنیم این برای کل کشور می‌تواند توافق خوبی باشد. فقط به منتقدان خارج از کشور نگاه کنید. صهیونیست‌ها بسیار منتقد این توافق بودند. این خود نشان می‌دهد اگر این توافق بدی بود چرا آنها منتقد بودند. بنابراین این توافق بدی نیست، این توافق بی عیب و نقص نیست، اما ما با توجه به خطوط قرمزمان آن را برای کشور خوب می‌دانیم.
تخت روانچی در خصوص دستاوردهای دیگر این توافق گفت: ما معتقدیم پس از توافق شاهد اوضاع جدیدی درباره ایران بودیم. همانطور که در پاسخ به پرسش قبلی شما گفتم، همه بجز کسانی در خارج از ایران که به خاطر این توافق بسیار خشمگین شدند، خوشحال شدند که ما به چنین توافقی دست یافتیم و این فرصت به وجود آمده برای ایران و دیگران جهت تعامل در مسائل مورد نگرانی دو طرف را نشان می‌دهد. من می‌توانم برای شما دو مورد را بگویم که به آسانی پس از این توافق حل خواهد شد. یکی از این موارد مربوط به تعامل اقتصادی بین ایران و دیگر کشورها است. ما معتقدیم این کار بسیار آسانتر از گذشته انجام خواهد شد، زیرا تحریم‌های ناعادلانه و غیرقانونی موانعی در فعالیت تجاری بین ایران و دیگر کشورها به وجود آورده بود. بنابراین با برداشتن و خاتمه این تحریم‌ها شاهد فرصت برای ایران و دیگران جهت فعالیت تجاری عادی خواهیم بود و شما تمایل کشورهای دیگر را برای آمدن به ایران و جستجوی فرصت‌ها و گفت‌وگو با مقامات ما درباره آنچه می‌توانیم با یکدیگر در زمینه اقتصادی انجام دهیم، دیده‌اید. این یک بخشی است که معتقدیم نکته مثبت فراتر از خود برنامه جامع اقدام مشترک است.
وی افزود: نکته دیگر تهدیدی است که ما در منطقه خود با آن روبرو هستیم. تروریسم و افراطی گری در خاورمیانه، اروپا و بخش‌های مختلف جهان فعال است. بنابراین، این چالش بزرگی برای همه کشورها و جامعه بین‌المللی است. پس از این توافق هسته‌ای، ما شاهد فرصت‌های بیشتری برای همکاری نزدیک ایران و دیگر کشورها برای مقابله با این تهدیدات بودیم و معتقدیم این تنها راهی است که می‌توانیم این مشکل را حل کنیم.
معاون وزیر خارجه در خصوص روابط ایران با دیگر کشورها نظیر کشورهای آمریکای لاتین نیز گفت: یکی از مسائلی که از همان روز نخست ریاست جمهوری روحانی تاکید شد، روابط ما با دیگر کشورها بود که شامل کشورهای حوزه آمریکای لاتین نیز می‌شود. ما می‌خواهیم بهترین روابط را با آمریکای لاتین داشته باشیم. مهم نیست که این کشورها چه تمایلاتی دارند و دولت‌های سوسیالیست یا هر نوع دولت دیگر دارند. ما علاقمند به همکاری با کشورهای آمریکای لاتین هستیم. آنها به لحاظ جغرافیایی از ایران دور هستند، اما این به معنای آن نیست که موانعی در بهبود و افزایش روابط ما با آمریکای لاتین وجود داشته باشد.
تخت روانچی با اشاره به سفر خود در آینده نزدیک به سه کشور در آمریکای لاتین اظهار داشت: وزیر امور خارجه ما در آغاز سال آینده قصد دارد به آمریکای لاتین سفر کند. ما در حال پذیرش هیأت‌هایی از کشورهای آمریکای لاتین هستیم. بنابراین به عقیده ما، پتانسیل‌های زیادی برای افزایش روابط بین ایران و این کشورها وجود دارد و تمرکز اصلی ما پس از توافق هسته‌ای این است که ما چگونه می‌توانیم با این کشورها در آمریکای لاتین همکاری کنیم تا مکمل اقتصادی یکدیگر باشیم. در کنار مسائل سیاسی که مهم هستند، ما معتقدیم روابط اقتصادی بین ایران و کشورهای آمریکای لاتین می‌تواند افزایش یابد. بنابراین ما معتقدیم از راه تبادل سفرها این فرصت‌ها را خواهیم دید.
وی با بیان اینکه من افراد فعال در زمینه اقتصادی را در این سفر به همراه خواهم داشت، یادآور شد: این نشان می‌دهد که جامعه کسب و کار ایران برای همکاری با دیگران تمایل دارد و ما می‌دانیم جامعه کسب و کار کشورهای آمریکای لاتین نیز همین رویکرد را دارد و آنها تاکنون نیز سفر به ایران را آغاز کرده‌اند و در حال یافتن همتایان خود در اینجا هستند. بنابراین پتانسیل‌هایی وجود دارد که باید کشف و به مرور زمان تقویت شوند. ما پتانسیل بزرگی را در روابط ایران و آمریکای لاتین می‌بینیم.