بعضي رانندگان اين كاميون‌ها گاه بيش از يك‌ماه در اين صف منتظر مانده‌اند تا نوبتشان برسد و محموله‌هاي نفت را بار بزنند. در اين مسير فروشندگان دوره‌گرد هم فلافل و چاي به رانندگان مي‌فروشند. همه‌‌چيز عادي به‌نظر مي‌رسد، به جز اينكه اينجا سرزمين داعش است.
داعش اكنون بيشتر از هر حكومت و فرقه و سازماني در دنيا شناخته شده‌است. قدرت‌هاي بزرگ صنعتي و نظامي دنيا از غرب تا شرق براي «نابودي» اين گروه تروريستي بسيج شده‌اند و گران‌ترين جنگنده‌ها و ناوهاي جنگي و موشك‌هايشان را عليه اين گروه در منطقه‌اي كوچك از خاورميانه، به‌كار گرفته‌اند. اما اين گروه همچنان به حيات خود ادامه مي‌دهد، بخش‌هايي از عراق و سوريه را در اشغال دارد و در ده‌ها كشورها منطقه و جهان هر روز عمليات نظامي و حمله خونين و برق‌آسا انجام مي‌دهد.
چرا داعش نابود نمي‌شود؟وقتي همه از ائتلاف براي نابودي داعش و عزم جدي براي مقابله با آن سخن مي‌گويند، چرا هنوز اين گروه قدرت دارد و چگونه قدرت‌هاي جهاني نتوانسته‌اند آن را نابود كنند؟ اينها همه پرسش‌هايي است كه دست‌كم در ماه‌هاي اخير از سوي مردم عادي و تحليلگران سياسي و رسانه‌هاي جهان مطرح شده‌است.
- تروريسم با امكانات مالي
در پي اين پرسش پرابهام كه چرا قدرت‌هاي جهاني نتوانسته‌اند داعش را نابود كنند، نخستين پاسخي كه مطرح مي‌شود اين است كه اين گروه تروريستي قائم به ذات و بدون پشتوانه نيست. اگرچه هيچ دولت و حكومتي در دنيا وجود ندارد كه به صراحت درباره حمايت از داعش سخن بگويد اما خودروهايي كه زير پاي اعضاي اين گروه وجود دارد، تسليحاتي كه در اختيارشان است و از همه مهم‌تر، تجارتي كه منابع مالي اين گروه را تأمين مي‌كند، جاي ترديدي در زمينه برخي حمايت‌هاي پشت پرده از اين گروه باقي نمي‌گذارد؛ اگرچه همواره راه‌هاي فراري براي حاميان اين گروه وجود دارد.
مثلا وقتي پرسيده مي‌شود چرا اين همه خودروي تويوتا با پلاك كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس در اختيار نيروهاي داعش قرار دارد، پاسخ مي‌دهند كه «قاچاق خودرو كار آساني است.»اما در اين ميان خريد و فروش نفتي كه در اختيار داعش است، اكنون زير ذره‌بين قرار گرفته چون مسير انتقال نفت و خريداران آن، موضوعي قابل رديابي و شناسايي است.
نفت اصلي‌ترين منبع تأمين درآمد داعش است. مناطقي كه اين گروه در عراق و سوريه تحت اشغال دارد و نام آن را خلافت گذاشته، جمعيتي حدود 10ميليون نفر را شامل مي‌شود. هزينه اداره اين جمعيت و فعاليت‌هاي جنگي و تروريستي اين گروه از طريق فروش نفت تأمين مي‌شود.
روزنامه فايننشيال تايمز ماه گذشته در گزارشي به قلم 3نفر از خبرنگارانش كه در بيروت و لندن تهيه شده‌بود، ميزان نفت توليدي در مناطق تحت كنترل داعش در عراق و سوريه را حدود 34تا 40هزار بشكه در روز اعلام كرد. اين نفت بين 20تا 45دلار در هر بشكه به فروش مي‌رسد و درآمدي معادل 1.5 ميليون دلار در روز براي داعش به همراه دارد.
- چه كساني نفت داعش را مي‌خرند؟
نفت كالايي مانند كفش و كيف يا گوشت و پنير نيست كه بتوان آن را به‌صورت قاچاق صادر كرد و در هر جا برايش مشتري پيدا كرد. اگر چه در شرايط غيرعادي و آشفته سوريه كه كمتر نمونه مشابهي در جهان داشته، خريد و فروش نفت هم به وضعيتي غيرعادي دچار شده‌است. مثلا گروه‌هاي مخالف مسلح سوريه كه با داعش مي‌جنگند، خودشان مجبورند از داعش نفت بخرند. اكنون تقريبا تمامي حوزه‌هاي نفتي سوريه كه در شرق اين كشور واقع شده، در اشغال داعش است.
اما نفت داعش خريداران غيرناچار يا خريداران با‌استراتژي هم دارد. منظور از اين خريداران، رژيم‌هايي هستند كه با خريد نفت از داعش درواقع به اقتصاد اين خلافت تروريستي كمك مي‌كنند تا نابود نشود و به كارش ادامه دهد؛ چراكه ادامه حيات داعش به سود آنهاست. اسرائيل و تركيه در فهرست مظنونان اصلي خريد نفت داعش هستند. اين اتهامي است كه تاكنون ثابت نشده اما گزارش‌هاي رسانه‌اي و اطلاعاتي زيادي درباره آن وجود دارد. درباره تركيه رسانه‌هاي خود اين كشور بارها گزارش‌هاي مستندي درباره تانكرهاي نفت داعش كه از مرز وارد تركيه مي‌شوند، منتشر كرده‌اند. يكي از مفصل‌ترين و مستندترين اين گزارش‌ها روز پنجشنبه گذشته در سايت خبري العربي‌الجديد منتشر شد.
در اين گزارش با استناد به مصاحبه با برخي شاهدان عيني در سوريه، عراق و تركيه، آمده‌است، نفتي كه توسط داعش در عراق و سوريه توليد مي‌شود، با تانكر به تركيه منتقل مي‌شود، از آنجا به كردستان عراق مي‌رود و از آنجا به نام نفت كردستان عراق يا به نام نفت بدون منبع يا حتي نفت غيرقانوني، به اسرائيل فروخته مي‌شود. در اين گزارش آمده‌است، گروه‌ها و مافياي قاچاق در تركيه و كردستان عراق كار اين حمل‌ونقل و فروش را انجام مي‌دهند و بعضي از آنها طي سال‌هاي اخير ميلياردر شده‌اند. براساس گزارش اين سايت كه در لندن مستقر است، داعش روزانه 30هزار بشكه نفت مي‌فروشد.
در اين گزارش از يكي از افسران ارشد عراقي كه روي پرونده فروش نفت داعش كار مي‌كند، مسير انتقال اين نفت اينگونه توضيح داده شده‌است: بعد از استخراج نفت در ميادين نفتي تحت كنترل داعش، اين نفت بار تانكرها شده و از آنجا به استان نينواي عراق مي‌روند، از نينوا به سمت شمال و شهر زاخو در 88كيلومتري شمال موصل مي‌روند، زاخو يك شهر كردنشين است در مرز عراق و تركيه. مافياي قاچاق نفت در زاخو منتظر اين تانكرها هستند كه معمولا شمارشان به 70تا 100دستگاه در روز مي‌رسد.
از آنجا راننده تانكرها عوض مي‌شوند و تانكرها به سمت تركيه مي‌روند. رانندهاي قبلي سوار بر تانكرهاي خالي جديد، براي بارزدن محموله‌هاي جديد به سمت مناطق تحت كنترل داعش برمي‌گردند. تانكرهاي نفت از تركيه و از بنادر مرسين، جيحان و دورتيول، به اسرائيل مي‌روند. نقل و انتقال پول اين نفت براي داعش هم، از طريق برخي واسطه‌هاي عربي و اسرائيلي صورت مي‌گيرد. اين نقل و انتقال مانند نقل و انتقال گروه‌هاي مافيايي، مي‌تواند به‌صورت مخفي ولي از مبادي بانكي صورت گيرد.
- مراعات با تجارت نفتي داعش
نكته ديگري كه بسيار ابهام‌انگيز به‌نظر مي‌رسد، اين است كه با وجود گذشت يك سال از آغاز عمليات ائتلاف غربي و عربي عليه داعش در خاك سوريه و عراق و تدابيري كه براي محدود كردن مالي اين گروه اعلام شده، اما چرا هنوز تجارت نفتي داعش با قوت ادامه دارد؟ رسانه‌هاي آمريكايي به‌تازگي نقل قولي را از مايك مورل رئيس پيشين سيا منتشر كردند كه گفته‌است، دولت اوباما به‌دليل ملاحظات محيط‌زيستي از حمله به تاسيسات نفتي داعش و تانكرهاي انتقال نفت آن خودداري كرده‌است.
فارغ از اين اظهارنظر مقام اطلاعاتي سابق آمريكا، به‌نظر مي‌رسد عدم‌حمله به تاسيسات نفتي داعش درحالي‌كه روي زمين هستند و قابل شناسايي، دلايلي جدي دارد؛ دلايلي كه توضيح مي‌دهد چرا غرب با وجود قدرت اطلاعاتي خود، طي يك سال گذشته به قول يكي از تحليلگران روزنامه گاردين، به جاي حمله واقعي به داعش، اداي حمله را درآورده‌است.