به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مهدی مرتضوی رییس هیأت سومین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی تپه‌دشت با اعلام این خبر، تمرکز سومین فصل کاوش در این محوطه تاریخی را برروی بررسی ویژگی‌های صنعت سفالگری در منطقه سیستان دانست.
وی اهداف دیگر کاوش‌های انجام شده تاکنون و در آینده را استاندارد‌سازی تولید سفال در این محوطه باستانی و تبدیل تپه‌دشت به یک پارک باستان‌شناسی برای بازدید همگان اعلام کرد.
به گفته این باستان‌شناس، بررسی‌ها در 3 فصل کاوش بیانگر فعال بودن این محوطه باستانی در دوره‌های دوم، سوم و چهارم استقرار در شهر سوخته یعنی از سال 2900 قبل از میلاد به بعد بوده است.
او تصریح کرد که در این فصل مشابه فصل گذشته باستان‌شناسان در حال بررسی یک کوره سفالگری در سطح محوطه هستند تا ویژگی‌های سفال‌های ساخته شده در این منطقه را بهتر بشناسند.
مرتضوی در گفتگو با خبرنگار سایت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، به ویژگی‌های منحصر به فرد تپه‌دشت اشاره کرد و افزود: وجود 4 عامل، خاک، آب، کود حیوانی و باد تأثیر بسزایی در شکل‌گیری کوره‌های سفالگری در این محوطه باستانی داشته است.
این باستان‌شناس خاک در صنعت سفالگری را مهم دانست و گفت: این تصور که خاک را از اینجا به شهر سوخته می‌برده‌اند اشتباه است اما می‌توان گفت که محصول تمام شده پس از تولید به شهر سوخته انتقال می‌یافته است.
او باد را عامل موثری در عملکرد صحیح کوره‌های سفالگری دانست و افزود: کوره‌های سفالگری باید در معرض باد قرار بگیرند تا ویژگی حرارتی بالا و تداوم آن را داشته باشند. ویژگی که تمامی کوره‌های سفالگری این منطقه دارا هستند یعنی در معرض باد ساخته شده‌اند.
مرتضوی با اشاره به وجود بقایای کودهای حیوانی برای تولید انرژی در کوره‌های یاد شده تصریح کرد که باستان‌شناسان توانسته‌اند شواهدی مبنی بر تولید انرژی از فضولات حیوانی در کوره‌های سفالگری بیابند که نشان می‌دهد منبع انرژی باستان در سیستان کود حیوانی بوده است.
وی گفت: همانطور که پژوهش‌های فصل نخست حفاری در این منطقه، نشان داده است کوره‌های تپه‌دشت با کود حیوانی 800 تا 1100 درجه سانتی گراد حرارت تولید می‌کرده‌اند.
این باستان‌شناس با اشاره به تأثیر عوامل محیطی در پیشبرد اهداف در زندگی روزمره تصریح کرد: اینجاست که باستان‌شناسی می‌تواند به توسعه کمک کند.
او با اشاره به شبیه‌سازی کوره‌های سفالگری توسط دانشجویان کارشناسی ارشد گفت: این کوره‌ها که در جهت باد ساخته شده‌اند از لحاظ عملکرد کاملا شبیه کوره‌های سنتی هستند ولی در ابعاد و ظرفیت با کوره‌های باستانی متفاوت‌اند.
مرتضوی با بیان اینکه در این فصل از کاوش یک کارگاه و ترانشه به ابعاد 10 در 10 ایجاد شده که به 4 کارگاه 5 در 5 تقسیم شده است گفت: در کارگاه شماره یک خمره‌ای با دهانه تنگ کشف شد که طبق بررسی‌های گروه باستان‌شناس، ظرف ذخیره مواد غذایی بوده است.
به گفته این باستان‌شناس در کارگاه شماره 2، دو خمره در فاصله 5/1 متری به لحاظ ارتفاعی از یکدیگر کشف شدند که با توجه به بقایای باقی مانده به نظر می‌رسد، ظرف ذخیره مواد غذایی هستند.
وی با اشاره به کشف یک ظرف دست‌ساز خام نیمه‌کاره تصریح کرد: شواهد نشان می‌دهد که ساخت این ظرف در مرحله آماده‌سازی متوقف شده است.
او پیکرک‌های گاو سیستانی خام، ظرف خام، 4 خمره ، 3 محل ذخیره آذوقه، ابزارهای سنگی، مهرهای سنگی (صابونی)، فلزی، برنزی با نقوش متفاوت و بی‌نظیر، بقایای گیاهی، تکه‌های سفال و... را از کشفیات این فصل از کاوش اعلام کرد.
گفتنی است، تپه‌دشت یکی از محوطه‌های عصر مفرغ (5 هزار سال پیش) در منطقه سیستان و در سه کیلومتری شهر سوخته واقع شده است.
این محوطه پیش از انقلاب توسط پروفسور ماریتسیو توزی شناسایی شد و نخستین بار توسط دکتر مهدی مرتضوی در سال 1386 تعیین حریم و لایه‌نگاری شد.
از یافته‌های فصل اول کاوش می‌توان به تعداد زیادی پیکرک گلی گاو سیستانی حرارت‌دیده و پیکرک انسانی از جمله یک مرد با اندام فوقانی برجسته همانند بدنسازان امروزی و یک زن باردار و پارچه اشاره کرد.
یک کوره سفالگری بزرگ، سه خمره، چند فضای ذخیره مواد غذایی ظریف و شکننده، تعدادی کاسه، یک ظرف گلابی شکل، مقادیر زیادی پارچه و طناب و... ازکشفیات فصل دوم کاوش‌ها در این محوطه است.
سومین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی تپه‌دشت شهرستان زابل از آبان‌ماه و با مجوز رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری شروع شده است.