به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، کاظم عرب سرپرست بررسی‌ها و مطالعات باستان‌شناختی حوضه سد کوچری گلپایگان با اعلام این خبر تصریح کرد: در پی انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قمرود(انار بار) توسط شرکت آب منطقه‌ای تهران و ساخت سد مخزنی کوچری در دره میانکوهی کوچکری در 8 کیلومتری جنوب غربی گلپایگان برنامه بررسی، شناسایی و امکان‌سنجی مطالعات باستان‌شناسی، حوزه آبگیر سد کوچری به پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری واگذار شد.
وی با اشاره به طراحی این برنامه در سه فاز گفت: فاز اول این طرح شامل بررسی باستان‌شناختی حوضه آبگیر، در پاییز سال گذشته به اجرا درآمد و طی آن در محدوده 12 هکتاری دریاچه سد، 57 اثر فرهنگی تاریخی مشتمل بر تپه‌های تاریخی، محوطه‌های تاریخی، گورستان‌های تاریخی و نقوش صخره‌ای(سنگ نگاره) مورد شناسایی قرار گرفت.
این باستان‌شناس افزود: از این تعداد اثر باستانی 14 تپه و محوطه تاریخی در بازه زمانی عصر مس و سنگ تا دوره قاجار تاریخ‌گذاری شدند.
به گفته عرب، سایر آثار مورد شناسایی با فراوانی 6/66 درصد نقش صخره‌ای بودند که در قالب تک نگاره (345عدد) تک مجموعه (463عدد) و گروه مجموعه (36عدد) تقسیم‌بندی شدند.
او تاریخ‌گذاری دقیق نقوش صخره‌ای را نیازمند مطالعات عمیق‌تری دانست و افزود: نگاره‌های نام برده شده که بر بستر بیرون زده‌های شیستی عصر ژوراسیک در اطراف رودخانه حک شده‌اند اغلب شامل صحنه‌های رزم بوده و بر تمامی آنها روح شکار و طبیعت حاکم است.
عرب با اشاره به فاز دوم برنامه که در پاییز سال جاری به انجام رسید تصریح کرد که دو محوطه از محوطه‌های 14 گانه پیشتر اشاره شده مورد گمانه‌زنی و کاوش قرار گرفت و در مجموع با ایجاد دو کارگاه و 14 ترانشه 1218 متر مربع از سطح محوطه‌ها با عمق تقریبی 80 سانتی‌متر مورد حفاری باستان‌شناختی قرار گرفت.
به گفته او، در کارگاه شماره یک بقایایی از معماری سنگی بدست آمد که احتمال می‌رود سازه‌های سبک موقتی همچون چادر آن را در بر می‌گرفته است.
عرب افزود: با توجه به حجم انبود سفالهای آذوقه‌ای بدست آمده این محوطه می‌تواند متعلق به اقوام نیمه کوچ‌نشین و نیمه یکجا‌نشینی باشد که از اواخر دوره تاریخی تا اواسط دوره اسلامی در آن استقرار داشته‌اند.
وی کشف مقدار مشابهی سرباره کوره ذوب فلز از این محوطه را نیز بسیار حائز اهمیت دانست که برای امکان‌سنجی به آزمایشگاه پژوهشکده حفاظت و مرمت آثارتاریخی - فرهنگی پژوهشگاه تحویل داده شده است.
سرپرست بررسی‌ها و مطالعات باستان‌شناختی حوضه سد کوچری گلپایگان در ادامه گفت: در کارگاه شماره 2 هیأت باستان‌شناسی موفق به کشف یک محوطه استقرار موقت و گورستان در تداخل با یکدیگر شد که به احتمال زیاد متعلق به دو دوره تاریخی نزدیک به هم هستند.
وی با اشاره به اینکه در این محوطه سه گونه روش تدفین وجود دارد این سه شیوه را شامل گورهای سنگی چهار چینه‌ای، گورهای خمره‌ای و تدفین‌های چمباتمه‌ای عنوان کرد.
او تصریح کرد : گور سنگی چهارچینه‌ای از هر چهار سو دارای دیوارهای سنگی آهکی از نوع قلوه سنگ‌های بزرگ رودخانه‌ای(شبه خرسنگ) بوده و متوفی بر روی بستری از سنگ فرش (لاشه سنگ و قلوه سنگ با ابعاد کوچک) بصورت درازکش و طاق باز آرمیده است و هدایای تدفینی وی مشتمل بر ظروف سفالی در سمت چپ وی قرار دارد.
عرب گفت: در نمونه شاخص کشف شده دست چپ اسکلت بر روی اشیا تدفینی بوده و دست راست او نیز به نشانه احترام بر سینه قرار گرفته است.
او افزود: گورهای خمره‌ای به دلیل فعل و انفعالات زمین در طول زمان اغلب شکسته و تغییر شکل یافته و فاقد اسکلت کامل و یکپارچه است و تدفین‌های آنها بنظر ثانویه و خالی از هرگونه شی تدفینی و نذورات هستند.
این باستان‌شناس با اشاره به شیوه تدفین‌های چمباتمه‌ای اظهار داشت که در این روش متوفی توسط چینه‌های سنگی با ابعاد کوچک‌تر (نسبت به نوع اول) محصور و بصورت چمباتمه و رو به شرق دفن شده است.
به گفته وی، در نمونه مورد حفاری از این گونه گور هیچگونه شی تاریخی بدست نیامد البته این احتمال وجود دارد که هدایای تدفینی از جنس مواد آلی باشد که در طول زمان به خاک تبدیل شده‌اند.
عرب با اشاره به تنوع گونه‌های تدفین موجود در این محوطه که برای جامعه باستان‌شناسی ایران شناخته شده است و در سایر نقاط ایران همچون گرمی اردبیل، ولیدان دماوند، کنگاور کرمانشاه و... نیز دیده شده است تصریح کرد این ویژگی در کنار گونه‌شناسی سفالهای بدست آمده نشان می‌دهد که این محوطه از سده سوم ق. م تا سده دوم میلاد (همزمان با دوره اشکانی) قابل تاریخ‌گذاری است.
وی اظهار امیدواری کرد که با همکاری شرکت آب منطقه‌ای استان تهران در سال آتی فاز سوم عملیات نجات‌بخشی محوطه که شامل اتمام عملیات کاوش و انتقال سنگ نگاره‌های حواشی رودخانه پیش از غرق شدن است اجرایی شود.