به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، بهشتی با اشاره به دلیل ایجاد پایگاههای میراث فرهنگی گفت: روزگاری حضور ما در محوطه‌های تاریخی موقت و فقط مربوط به امر کاوش و مرمت بود و در زمینه کارهای پژوهشی مانند مردم‌شناسی، زبان و گویش هیچگونه اقدامی صورت نمی‌گرفت.
وی افزود: تلاش ما معطوف به این بود که باید حضورمان در پایگاهها دائمی باشد و نه موقت و باید در پایگاهها به همه امور یعنی پژوهش، معرفی، حفاظت و ... بپردازیم.
بهشتی اظهار داشت: برای نمونه در تخت‌جمشید فقط امور حفاظت، باستان‌شناسی و معماری مطرح نیست بلکه در آنجا همه مسائل مربوط به هخامنشی از جمله تمام قلمرو تحت تسلط آنها مورد بررسی قرار گیرد.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: در فاصله 700 متری ارگ بم کوشک رحیم‌آباد اثر منحصر به فرد اویل دوره سلجوقی قرار دارد و کسی در تمام سالهای مطالعه ارگ بم روی آن کار نکرده بود ولی حالا که در بم پایگاه داریم این پایگاه باید تمام قلمرو طبیعی با مرکزیت بم را مورد مطالعه و بررسی قرار دهد.
او تصریح کرد که پایگاه الموت نیز نه تنها روستا و قلعه الموت بلکه تمام قلمرو الموت را باید بررسی کند.
بهشتی با تاکید بر ضرورت همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با پایگاههای میراث فرهنگی، گفت: باید ببینم چه میزان پژوهش مردم‌شناسی و هنرهای سنتی در پایگاهها صورت می‌گیرد و این نکته را به یاد داشته باشیم که تمام رشته‌های مربوط به میراث به پایگاهها نیز مربوط است.
وی تصریح کرد: ما آن روزگار این ذهنیت را داشتیم و پایگاهها به این اعتبار ایجاد شده اند، یعنی ادارات کل وظیفه حاکمیتی داشته باشند و پایگاهها وظایف اجرایی در حوزه میراث را به عهده بگیرند.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به نقش مهم پایگاهها در زمینه آموزش، افزود: یکی از توقعات ما از پایگاهها پرداختن به امر آموزش به مفهوم درست کلمه بود و خوشبختانه افراد توانمندی در این پایگاهها رشد کردند.
- تربیت 5000 دانشجو در پایگاهها
محمد‌حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز در سخنانی بر ضرورت انجام پژوهش، حفاظت، معرفی، گردشگری در پایگاهها تاکید کرد.
وی گفت: این فکر در زمان ریاست مهندس بهشتی بر سازمان میراث فرهنگی وقت شکل گرفت و تولیدات مختلف پژوهشی در این پایگاهها ارایه شد و برای نمونه حداقل 5 هزار دانشجو در پایگاهها تربیت شدند.
او با اشاره به اینکه یونسکو هم پایگاهها را به عنوان یک مدل مدیریتی تایید کرده است ابراز امیدواری کرد که پایگاههای میراث فرهنگی از استقلال بیشتری برخوردار شوند.
به گفته طالبیان یک پایگاه باید تمام محوطه‌های تاریخی اطراف خود را پوشش دهد و امکانات کارهای پژوهشی، مرمت و شناسایی را فراهم سازد.
- ابراز امیدواری برای ثبت جهانی الموت
محمد‌علی حضرتی‌ها مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین با اشاره به گسترده‌گی منطقه الموت از دامنه‌های علم کوه و تخت‌سلیمان تا سد سفیدرود تصریح کرد که در این بستر گسترد.
- اتفاقهای زیادی روی داده که جای پژوهش دارد
وی با قدردانی از تلاشهای حمیده چوبک رییس پایگاه الموت تاکید کرد: برای ما مایه مباهات است که بیشتر اصول پژوهشی در این پایگاه رعایت شده است.
وی افزود: ایشان با وجود مشکلات مالی فراوان بسیاری از حوزه‌های پژوهشی از جمله مردم‌شناسی را پوشش داده‌اند.
حضرتی‌ها با ابراز امیدواری برای تداوم کاوش‌ها در الموت تصریح کرد که منطقه از نظر زبان و گویش غنی بوده و تنوع قومی به لحاظ مردم‌شناسی فضای مطلوبی فراهم کرده است.
او با ابراز امیدواری برای ثبت جهانی الموت بر ضرورت کاربردی دانش داروسازی، شبکه‌های آبرسانی، شیوه‌های ذخیره آب چه در قلعه‌ها و چه در فضاهای بیرونی تاکید کرد.
- تامین آب الموت شاهکار آبرسانی
حمیده چوبک مدیر پایگاه الموت به ارایه گزارشی از فعالیت‌های صورت گرفته در الموت پرداخت و فرایند برنامه‌ریزی و طراحی مناظر فرهنگی حفاظتی شامل حفاظت اصالت اثر، حفاظت تمامیت اثر را بیان کرد.
او برخی از اهداف فعالیت‌های صورت گرفته در الموت را کاربری‌های سنتی، ایفای جوامع محلی و گردشگری پایدار اعلام کرد.
رییس پژوهشکده باستان‌شناسی با اشاره به تلاش برای ایجاد جلوه‌ای خاص از آثار تاریخی فرهنگی الموت برخی از کارهای صورت گرفته را ایجاد تجهیزات و امکانات، تربیت کارشناسان و متخصصان، تمرکز کارآفرینی برای نیروهای فنی فومی و ... اعلام کرد یادآور شد که در 10 سال گذشته بیش از 100 نفر از کارشناسان با تخصص‌های گوناگون در پایگاه الموت فعالیت داشتند.
چوبک با اشاره به کاوش بخش‌های اصلی قلعه الموت و کشف آثاری ارزشمند، فعالیت‌های پژوهشی، مطالعات گیاهان، مطالعات میراث روستایی، صنایع دستی و صنایع آب، مطالعات زبان و گویش، مردم‌شناسی الموت و ... را از اقدامهای دیگر در الموت اعلام کرد.
او معماری دست کند، خندق‌ها و سدها را از ویژگی‌های خاص الموت دانست و افزود: مهمترین موضوع الموت وجود مدیریت آب و سدسازی در آن بوده و تامین آب آنجا شاهکار آبرسانی و آبیاری است.
- شناسایی عمقی پاسارگاد به سالها وقت نیاز دارد
در ادامه این نشست که با همکارهای پژوهشکده‌های باستان‌شناسی و حفاظت و مرمت برگزار شد، حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد در سخنانی به بیان فعالیت‌های این پایگاه در 10 سال گذشته پرداخت.
او با اشاره به ثبت پاسارگاد در میراث جهانی بناهای آن را از شاخص‌های معماری دوره هخامنشی نامید.
وی گفت: عرصه و حریم محوطه میراث جهانی پاسارگاد دربرگیرنده شمار زیادی محوطه باستانی و تاریخی مربوط به دوره‌های پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی است.
وی افزود: گستردگی محوطه پاسارگاد حفاظت آن را با مشکلات جدی روبرو می کند و برای شناسایی عمقی آن برنامه‌هایی داریم که شاید به سالها وقت نیاز داشته باشد.
فدایی بررسی‌های باستان‌شناسی، بررسی‌های حوزه مرمت و آسیب‌شناسی، مستندنگاری از مجموعه بناهای پاسارگاد، فتوگرافی مجموعه بناهای پاسارگاد را از جمله اقدامهای صورت گرفته اعلام کرد.
او مهمترین کار را اسکن لیزر آرامگاه کوروش دانست و بررسی‌های ژئوفیزیک، کاوش‌های باستان‌شناسی، بررسی‌های زمین‌شناسی، بررسی مردم‌شناسی، بررسی گیاه‌شناسی منطقه پاسارگاد و تنگ بلاغی را از جمله اقدامهای صورت گرفته دیگر اعلام کرد.
- زندگی در بم در 5000 سال پیش
افشین ابراهیمی مدیر پایگاه جهانی ارگ بم در سخنان خود که با نمایش فیلم از وضعیت قبل و بعد از زلزله بم همراه بود به ارایه گزارش از وضعیت پایگاه بم پرداخت.
وی گفت: زندگی در بم به 6 تا 7 هزار سال پیش برمیگردد و زندگی در ارگ به 5000 سال قبل مربوط است ازگ بم بارها تخریب شد و تا 152 سال قبل مسکونی بوده است.
او با اشاره به ثبت ارگ بم در فهرست میراث ملی در سال 1334 افزود: این مکان سال 60 تحت حفاظت قرار گرفته و سال 51 اعتبارات ملی مرمتی برای آن در نظر گرفته شده است. به گفته ابراهیمي ارگ بم که در سال 70 دارای پایگاه میراث فرهنگی شد در سال 82 بر اثر زلزله ویران شد.
او با اشاره به اینکه ارگ بم در سال 1383 در فهرست میراث در خطر قرار گرفته است گفت: ارگ بم در سال 1392 به دلیل عملیات حفاظت مطلوب از فهرست در خطر خارج شده است.
- ضرورت مطالعه دریاچه تخت‌سلیمان
علیرضا شاه محمدپور مدیر مجموعه میراث جهانی تخت‌سلیمان نیز موضوع سخنرانی خود را به امر پژوهش در تخت‌سلیمان اختصاص داد و بر ضرورت مطالعات و تحقیق بیشتر در این محوطه تاریخی تاکید کرد.
وی افزود: پژوهش‌های انجام شده در 10 سال گذشته به ویژه توسط هیئت‌های خارجی قابل بازبینی و تکمیل هستند.
او تصریح کرد: امر پژوهش در تخت‌سلیمان می‌تواند گستره استفاده از تجهیزات پیشرفته علمی و تحقیقاتی را شامل شود و در بخشهایی با استفاده از مشاهدات عینی و وضع موجود به امر پژوهش پرداخت.
شاه محمدپور تاکید کرد: مطالعه دریاچه تخت‌سلیمان از درجه اهمیت بالایی برخوردار است و بایستی توسط دستگاههای امواج رادیویی نقشه‌برداری شود.
- منظر فرهنگی میمند
مهناز اشرفی مدیر پایگاه میمند سخنان خود را به روند جهانی شدن میمند اختصاص داد و با اشاره به موقعیت جغرافیایی میمند در استان کرمان گفت: منظر فرهنگی میمند شامل سه قسمت است که خود در روستای دست‌کند زمستان‌نشین بود و ساکنان آن 4 ماهه سوم سال را در آنجا زندگی می‌کردند.
وی افزود: آنها در 4 ماهه اول سال در جنوب روستا، مراتع، دشت و درکنار دام‌هایشان سکونت می‌گزیدند، در 4 ماهه دوم سال در شمال روستاها و کنار رودخانه‌های فصلی، چشمه‌ها، قنات‌ها اقامت داشتند و به همین دلیل و به خاطر تعاملی که با طبیعت داشتند آن مکان به عنوان منظر فرهنگی مطرح شده است.
اشرفی با اشاره به وجود 39 آبادی در منظر فرهنگی میمند از تهیه پلان مدیریتی پایگاه میمند خبرداد.
رییس پژوهشکده ابنیه و بافت‌های تاریخی - فرهنگی افزود: پژوهش ما در میمند فقط به روستای دست‌کند منحصر نبوده بلکه دامداری، کشاورزی، مراتع، منابع طبیعی، مردم‌شناسی، واژه‌شناسی، پوشش گیاهی نیز مورد مطالعه و بررسی قرارگرفته است.
وی با اشاره به اقدامهای صورت گرفته برای تعیین حریم میمند گفت: ما باید در مرحله اول به تمام دانش بومی این منطقه اشراف پیدا می‌کردیم.
اشرفی در ادامه به بیان پژوهش‌های صورت گرفته در زمینه‌های مختلف پرداخت و از احیای صنایع‌دستی و همچنین مرمت بناهای تاریخی با روش‌های سنتی و بومی خبر داد.
- دیدگاههای پیشکسوتان میراث فرهنگی
چند تن از پیشکسوتان میراث فرهنگی نیز با حضور در این نشست و در سخنانی دیدگاههای خود را درباره پایگاههای میراث فرهنگی و پژوهش مطرح ساختند.
اکبر تقی‌زاده، محمد‌حسن محبعلی و اسکندر مختاری در سخنان خود بر اهمیت و نقش پژوهش در میراث فرهنگی تاکید کردند.
آنها پایگاهها را نقطه قوت و دست‌آورد میراث فرهنگی پس از انقلاب اسلامی دانستند که باید به امور پژوهش، معرفی و مرمت بپردازند.
تقی‌زاده با اشاره به اینکه وقتی چراغ پایگاهها روشن است دل ما هم روشن است گفت: پایگاهها حداقل سالی یک یا دو بار باید نشست هیات راهبردی را برگزار کنند چون آنها از سیاست‌های سازمان بی‌خبرند و اگر سازمان سیاستی ندارد آنها کمک کنند که سیاست‌ها تدوین شود.
وی گفت: توجه برخی در سازمان به حوزه میراث فرهنگی کم است شاید علاقمند نیستند و اهمیت آن را نمی‌دانند و یا توجهی به آن ندارند.
تقی‌زاده با تاکید بر این نکته که ممکن است بودجه نباشد ولی آنچه مهم بشمار می‌رود توجه است افزود: هیات‌های راهبردی باید تحت هر شرایطی خواسته‌های خود را بر سازمان تحمیل و اجرای آنها را خواستار شوند.
- عشق و علاقه اساس کار در میراث فرهنگی
فرهاد عزیزی مدیر کل امور پایگاههای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سخنانی با اشاره به اینکه کار در میراث فرهنگی بر اساس علاقه و عشق است گفت: زمانی که توانستیم کار پایگاهها را پیش ببریم هیات راهبردی وجود نداشت و متاسفانه در گذشته 7 پایگاه علمی تعطیل شده بود.
وی افزود: به رغم مشکلات 50 پایگاه را تاکنون راه‌اندازی کرده‌ایم و بدیهی است از تجربیات ارزنده پیشکسوتان برای پیشبرد امور استفاده خواهیم کرد.
عزیزی تصریح کرد: تمام همکاران ما در پایگاهها فعالیتشان بر اساس عشق و علاقه است و موضوع مالی برای آنها در مرحله بعد قرار دارد.
او پایگاهها را یک شبکه منسجم کم نظیر در ایران و حتی در دنیا و محصول فکری پیشکسوتان میراث دانست و ابراز امیدواری کرد که پایگاهها بتوانند از تجربیات آنها بهره مفید و لازم را ببرند.
عزیزی در پایان تاکید کرد: وظیفه ما است که از لحاظ انسانی و حرفه‌ای به پیشکسوتان احترام بگذاریم و اگر غیر از این باشد هیچگونه ربطی به میراث فرهنگی نخواهیم داشت.
- کارگاه کاشی معرق
پژوهشکده ابنیه و بافت‌های تاریخی و فرهنگی همچنین به مناسبت هفته پژوهش کارگاه کاشی معرق را از دوشنبه هفته گذشته برگزار کرد.
این پژوهشکده در دوشنبه گذشته برنامه بازدید از کارگاه کاشی معرق استاد عباس کاظم‌پور را در نزدیکی پاکدشت ورامین برگزار کرد.
در روزهای سه شنبه و چهارشنبه کلاس تئوری کاشی معرق در رابطه با انواع آن و سابقه ساخت این کاشی توسط راحله کاظم‌پور برگزار شد.
در روزهای شنبه و یکشنبه این هفته هم کارگاه عملی کاشی معرق زیر نظر استاد مهران کاظم‌پور در محل موزه دوران اسلامی تشکیل شد.
شرکت‌کنندگان در این کارگاه شامل افرادگوناگون شامل دانشجو، کارمند، دانش‌آموز و در سنین مختلف به صورت عملی نقش‌ها و طرح‌ها یی را ساختند.