به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مهناز شریفی عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی در سخنانی در پنل تخصصی همایش پژوهشهای باستان‌شناسی سد سیمره گفت: عوامل طبیعی و جغرافیایی به همان اندازه که محدود‌کننده و دشواری آفرین بوده‌اند گاهی به خدمت گرفتن آنها امکاناتی را فراهم آورده که منجر به زایش، رشد و تعالی فرهنگی شده است.
او افزود: وضعیت توپوگرافی و زمین‌ریختی زاگرس موجب شده تا شکل‌گیری استقرارها و مکان‌یابی آنها تحت تاثیر عوامل جغرافیایی باشد در واقع محیط زیست منطقه نقش مهمی در شکل‌گیری تمدن‌ها داشته است.
به گفته وی، نتایج بررسی‌های سطحی باستان‌شناختی حوضه رودخانه سیمره آثار غنی از ادوار پارینه سنگی، فراپارینه سنگی، نوسنگی، مس سنگی، مفرغ، عصرآهن، ادوار تاریخی و اسلامی را معرفی می‌کند.
این باستان‌شناس گفت: این تنوع، غنا و توالی فرهنگی حاکی از اهمیت سوق‌الجیشی، جغرافیایی و اقلیمی منطقه دارد.
او گفت: این رودخانه شرایط بسیار مناسبی را در دره‌ها و دشت‌های میان کوهی بخشی از زاگرس مرکزی ایجاد کرده تا بسیاری از زیستگاهها و استقرارگاه‌ها از ادوار پیش از تاریخی تا متاخر برحاشیه آن شکل گیرد.
- غرق شدن تعداد زیادی محوطه تاریخی
شقایق هورشید کارشناس ارشد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری دیگر سخنران این همایش گفت: در جریان ساخت سد بر روی رودخانه سیمره تعداد زیادی از محوطه‌های باستانی درطول سالهای اخیر زیر آب دریاچه پشت سد غرقاب شده و تعداد دیگری نیز در معرض غرقاب شدن بودند از این رو کاوش نجات‌بخشی محوطه‌های موجود درحاشیه دریاچه سد دارای اولویت مضاعفی بودکه یکی از این محوطه‌ها به نام محوطه گندم‌زار است.
وی افزود: این محوطه درجریان برنامه بررسی کلی حوضه سد سیمره در سال 86 مورد شناسایی قرار گرفت اما بخشی از آن با نام محوطه گندم‌زار شرقی به صورت خاص درسال 93 بررسی و شناسایی شد.
این باستان‌شناس گفت: در بلندترین سطح این محوطه که به صورت پشته‌ای مشرف بر رودخانه سیمره بود دیوار سنگ‌چین پراکنده‌ای که مربوط به بنایی متشکل از شش فضای معماری به ابعاد تقریبی 550 مترمربع بود شناسایی شد که به دلیل پایان یافتن فصل نخست کاوش بخش‌های دیگری از بنا همچنان در زیر خاک مدفون ماند.
هورشید در ادامه گفت: به نظر می‌رسد این محوطه با توجه به نمونه سفالهای نخودی منقوش به دست آمده مشابه با گودین III و شوش IV الف که از داخل فضاهای معماری مذکور بدست آمده و همچنین نمونه سفالهای سطحی دوره تاریخی(ساسانی) شواهدی از استقرار در دوره‌های پیش از تاریخ و تاریخی را در خود محفوظ نگه داشته است.
- به زیرآب رفتن روستاها و مزارع کشاورزی
گزارش کاوش‌های نجات‌بخشی درمحوطه باستانی له لار درحوضه آبگیر سد سیمره عنوان مقاله لیلی نیاکان باستان‌شناس و استادیار پژوهشکده باستان‌شناسی بود که به پنل همایش ارایه شد.
وی گفت: محوطه باستانی له لار درحاشیه رودخانه سیمره و در 5/14 کیلومتری ساختگاه سد در دره‌ای کم وسعت به همین نام در منطقه تاریخی بدره در استان ایلام واقع شده بود.
نیاکان افزود: له لار را می‌توان در زمره محوطه‌های باستانی مهم و یکی از گسترده‌ترین آثار فرهنگی موجود در حوضه آبگیر سد سیمره به حساب آورد که با رقوم ارتفاعی 700 تا 630 با شماری از روستاها و مزارع کشاورزی به همراه دیگر محوطه‌های باستانی در طی سالهای اخیر به زیر آب رفته است.
وی با اشاره به اینکه هیاتی از دانشگاه ناپل ایتالیا به سرپرستی پرفسور جنیتو به مدت یک ماه با هیات ایرانی بطور مشترک کاوش را انجام داده‌اند، گفت: هدف از این پژوهش نجات‌بخشی بقایای بر جای مانده و حفظ ارزشهای فرهنگی و همچنین شناخت ادوار تاریخی این محوطه باستانی در معرض خطر بود.
این باستان‌شناس تصریح کرد: با توجه به زمان اندکی که برای نجات‌بخشی این محوطه ارزشمند وجود داشت با کمک مطالعات ارکئوژئوفیزیک بخشی‌هایی ازاین محوطه برای کاوش مشخص شد و در این فصل 22 کارگاه به همراه 22 گمانه آزمایشی برای پی بردن به ماهیت بخش باقیمانده له لار ایجادشد.
وی افزود: نتایج بدست آمده درمحوطه باستانی له لار توانست برای نخستین بار تاریخ استقرار این محوطه را به دوره فرهنگی عصرآهن مرتبط سازد.
عباس مترجم باستان‌شناس نیز یکی دیگر از سخنرانان پنل این همایش بود که به تشریح فصل اول کاوش‌های باستان‌شناختی، نجات‌بخشی محوطه برزه قلا (له لار) پرداخت.
وی گفت: محوطه باستانی موسوم به برزه قلا که در محل به نام له لار نامیده می‌شود مکانی وسیع درحاشیه رودخانه سیمره است که بقایای آثار معماری آن با سنگ لاشه آهکی و گچی به شیوه‌ای خاص ساخته شده است.
مترجم گفت: دراین شیوه تقریبا دیوارها به صورت خشکه‌چین ساخته و سپس با اندود ضخیم گچی تحکیم شده ند بطوريکه اغلب مقداری بیش تر از این اندود در دیوار نفوذ کرده است.
وی تصریح کرد: دراین محوطه کاوش مقدار محدودی سفال معمولی و روزمره و همچنین بخش زیرین یک دستاس خانگی پیدا شد که به نظر می‌رسد دارای کاربردی صرفا روزمره و معمولی بوده‌اند.
- کشف بنای ساسانی
کاوش باستان‌شناسی در محوطه گندم‌زار 2 با تمرکز بر ویژگی‌های معماری بنای مکشوفه ساسانی عنوان مقاله بیژن پیرانی کارشناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام بود.
وی گفت: محوطه تاریخی گندم‌زار 2 در ساحل راست رودخانه سیمره در استان ایلام واقع شده بود که کاوش در آن به صورت اضطراری و نجات‌بخشی با هدف مطالعه و بررسی آثار موجود در حوضه آبگیر سد سیمره انجام گرفت.
پیرانی گفت: براساس بررسی محوطه مورد کاوش و بقایای برجای مانده سفال و دیگر آثار برای تاریخ‌گذاری جمع‌آوری شد و این روند منجر به شناسایی و تاریخ‌گذاری محوطه برای پی‌بردن به دوره‌های استقراری این محوطه شد.
وی افزود: به دلیل زمان کم کاوش هیات کاوش دو ترانشه در سطح محوطه به ابعاد 10*10 و 10*15 متر با یک بازوی 5/1 متر در کنار یکدیگر ایجاد کرد و نتایج نشان داد که سطح بزرگی از این محوطه در عصر آهن 3 و دوران اشکانیان دارای اسکان موقت بوده است.
این باستان‌شناس گفت: ساختارهای معماری بدست آمده با مصالح قلوه سنگ و گچ نیم‌کوب با توجه به معماری این دوره و جزییاتی چون طاقچه‌هایی با طاق هلالی و نشیمن گاه قابل مقایسه با معماری شهر دره شهر، بیشاپور و...است بنابراین با توجه به مشرف بودن برشهر برزقواله در آن سوی رودخانه سیمره و واقع شدن در حاشیه رودخانه که راه اصلی ارتباط‌دهنده بین دو مرکز ایالات سیروان و سیمره است به نظر می‌رسد بقایای برجای مانده از این ساختار معماری در روند استقرار دائم در دوره ساسانی برپا شده است.
یعقوب محمدی‌فر در مقاله خود با گزارش مقدماتی کاوش در قلعه سیرم شاه گفت: به نظر می‌رسد که قلعه سیرم شاه آثاری از استحکامات را دربردارد که در برخی موارد آثاری از برجک‌ها، حصار، پشتیبان‌ها و دروازه‌های آن پیش ازکاوش قابل رویت هستند.
با مدنظر قراردادن اطلاعات یاد شده هیات کاوش به منظور بررسی انتساب این قلعه به ادوار اشکانی و ساسانی مطالعه گاه‌نگاری نسبی سفالهای قلعه سیرم شاه و مطابقت یافته‌ها با گاه‌نگاری غرب و شمال غرب ایران اقدام به کاوش دراین محوطه کرد.
سیدرسول سیدین بروجنی در مقاله خود با عنوان کاوش برزقواله(برزقاواله) به معرفی محوطه و بررسی پیشینه پژوهشی آن پرداخت.
وی گفت: با توجه به مباحث مطرح شده درمورد محوطه‌های همجوار باستانگاه برزقواله می‌توان نتیجه گرفت که همه محوطه‌ها در واقع یک محوطه واحد بوده و می‌توان از آن تلقی شهری مربوط به دوره تاریخی داشت.
کاوش‌های نجات‌بخشی شهر باستانی رماوند(محوطه برزقواله) عنوان مقاله محمدرضا محمدیان باستان‌شناس بود که در پنل تخصصی همایش پژوهشهای باستان‌شناختی حوضه آبگیر سد سیمره مطرح شد.
وی گفت: کاوش‌های نجات‌بخشی حوضه سد سیمره و مشخصا محوطه برزقواله در سال 92 -93 توسط چندین هیات اعزامی از سوی پژوهشکده باستان‌شناسی پيگیری شد و از آنجا که بخش گسترده‌ای از محوطه همچنان زیر آب قرار گرفته بود کارگاه‌ها و ترانشه‌ها به ناچار در محدوده کم عرضی در حاشیه شمالی تا شمال شرقی محوطه ایجاد شدند.
این باستان‌شناس گفت: ساختارهای شناسایی شده در کارگاه 1شامل دیوارهای سنگی - گچی، دیوارهای گلی، طاقچه‌ها، درگاهی‌ها و بخش کوچکی از یک کف کچی بود. این ساختارها در مجموع تشکیل دو دیوار اصلی یک فضای معماری را می‌دهند.
کارگاه شماره 2 حدودا در 50 متری جنوب یک سازه حرارتی بزرگ و مدور که در حال کاوش بود ایجاد گردید که قطعاتی از ساختارهای حرارت دیده در آن مشاهده شد.
وی گفت: در نهایت با بالاآمدن آب دریاچه سد سیمره و به دلیل آبگرفتگی کاوش در هر دو کارگاه ناتمام ماند.