یک‌شبه قیمت یک قرص این دارو از 13.5 دلار به 750 دلار افزايش يافت و به‌این‌ترتیب دسترسی به این داروی ضروری برای برخی از بیماران ناممکن شد.
بسیاری از افراد شگفت‌زده شده‌اند که شکرلی چطور توانست چنین کاری انجام دهد؛ اما برای درک این ماجرا، اول باید بدانید نظام قیمت‌گذاری داروها در آمریکا واقعاً چطور کار می‌کند- و چرا این‌قدر با سایر کشورها متفاوت است.
1- قیمت داروها را در آمریکا برخلاف کشورهای دیگر بازار تعیین می‌کند.
دولت‌ها در کشورهای دیگر دارای نظام‌های تک‌پرداختی بهداشتی تأثیر بسیار بیشتری بر کل فرایند مراقبت بهداشتی می‌گذارند. این وضعیت به آنان اجازه می‌دهد به‌طور مستقیم با شرکت‌های داروسازی بر سر قیمت چانه بزنند. دولت یک قیمت حداکثر را که برای یک دارو خواهد پرداخت، معین می‌کنند و اگر شرکت سازنده با این قیمت موافقت نکند، آن شرکت به‌سادگی کل بازار آن دارو را از دست خواهد داد. این وضعیت شرکت‌های داروسازی را با زیان مواجه می‌کند و درنتیجه آنها را وامی‌دارد که قیمت داروها را پایین بیاورند.
آمریکا، برعکس، بیشتر یک رویکرد بازار آزاد به داروها دارد. شرکت‌های داروسازی می‌توانند با بیمه‌های خصوصی گوناگون و نیز برای فروختن آنها به دولت چانه بزنند. به‌جز این‌ها، برنامه مدیکر (Medicare)، (برنامه دولتی بیمه‌کننده سالمندان) که بزرگ‌ترین خریدار داروها در آمریکا است، عملاً از چانه زدن بر سر قیمت داروها منع شده است. این وضعیت به شرکت‌های داروسازی قدرت بسیار بیشتری می‌دهد.
بنابراین شرکت‌های داروسازی کاری را انجام می‌دهند که هر شرکت دیگری برای به حداکثر رساندن سود خود انجام می‌دهد- آنها تلاش می‌کنند بالاترین قیمت ممکن را برای محصولاتشان تعیین کنند، البته نه آن‌قدر بالا که هیچ‌کس آنها را نخرد؛ و آنها به خاطر توانایی‌شان در بازار آمریکا این کار را انجام می‌دهند. هیچ ناظر دولتی که مانع از این کار شود در آمریکا وجود ندارد.
این نظام مزایایی دارد، اما همچنین واضح است که نقاط ضعفی هم دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
2- شرکت‌های دارویی شماری از عوامل کلیدی را در تعیین قیمت داروها در نظر می‌گیرند.
هیچ فرمول جادویی برای اینکه شرکت‌های دارویی درباره قیمت‌ها تصمیم بگیرند، وجود ندارد و ازآنجایی‌که اطلاعات قیمت‌گذاری انحصاری شمرده می‌شود، در چانه‌زنی میان شرکت‌های داروسازی و شرکت‌های بیمه پنهان نگه‌داشته می‌شود؛ اما کارشناسان می‌گویند شرکت‌ها معمولاً شماری از عوامل را در نظر می‌گیرند:
- چه تعداد افراد این دارو را خواهند خرید.
- چه تعداد از این افراد بیمه خصوصی یا بیمه‌های دولتی مدیکر و مدیکید (بیمه دولتی نیازمندان) را دارند.
- مزایای دارو بر اساس کارآزمایی‌های بالینی و تجربیات در دنیای واقعی چیست.
- چه تعداد از داروهای مشابه از قبل در بازار موجود هستند.
- حق انحصاری دارو برای آن شرکت تا چه مدتی طول خواهد کشید.
اما در نهایت، شرکت‌های دارویی سودآوری خودشان را در نظر خواهند گرفت- آنها به این موضوع که چه قیمتی به اغلب مردم سود خواهد رساند، ندارند.
برای مثال، شرکت داروسازی گیلئاد داروی «سولوادی» را که در آن هنگام تنها داروی معالجه‌کننده هپاتیت سی بود، به قیمت 1000 دلار برای هر قرص یا 84000 دلار برای یک دوره درمانی می‌فروخت.
این امر به معنای آن بود که فقط یک‌دهم افرادی که به این دارو نیازمند بودند، استطاعت مالی خرید آن را داشتند؛ اما شرکت گیلئاد یک بنیاد خیریه نبود و قصد نداشت به بیشترین افراد ممکن کمک کند. این شرکت فقط در تلاش بود هزینه‌هایش را جبران کند و سودش را به حداکثر برساند.
3- آمریکایی‌ها نسبت به سایر کشورها پول بیشتری برای دارو می‌پردازند.
جای تعجب نیست که قیمت‌های دارو در آمریکا بالاتر از سایر کشورهایی است که کنترل‌های سخت‌تری بر قیمت‌ها در آنها وجود دارد.
ازآنجایی‌که شرکت‌های دارویی به‌طورمعمول حقوق انحصاری داروهایشان را برای دوره‌ای زمانی در اختیار دارند، در این مدت با رقابت چندان زیادی روبرو نیستند. این امر امکان چانه‌زنی برای بالا بردن قیمت داروها را به آنها می‌دهد؛ و بدون وجود یک نظام تک‌پرداختی در طرف مقابل معامله، هزینه‌های دارویی در آمریکا بالا می‌روند.
آرون کسلهایم، استاد پزشکی در دانشکده پزشکی هاروارد دراین‌باره گفت: «در یک‌طرف عرضه‌کننده دارو قرار دارد و در طرف دیگر مجموعه‌ای از خریداران (شرکت‌های بیمه). در این سیستم عرضه‌کننده کنترل کامل را در دست دارد.»
4- سیستم آمریکایی مزایایی هم دارد.
قیمت بالای دارو در آمریکا یک مشکل عمده و آشکار است؛ اما کارشناسان می‌گویند سیستم آمریکایی برخی از مزایا را هم دارد. برای مثال، شرکت‌ها با احتمال بیشتری داروهایشان برای نخستین بار وارد بازار آمریکا می‌کنند تا بالاترین قیمت‌ها را به دست آورند.
جرارد آندرسون، استاد دانشگاه جانز هاپکینز دراین‌باره می‌گوید: «داروهای جدید اندکی زودتر از سایر کشورها به آمریکا می‌آیند. کشورهای دیگر معمولاً قیمت‌ها در آمریکا را ملاک مقایسه قرار می‌دهند و از آنها به‌عنوان حد پایه استفاده می‌کنند.»
آمیتا چاندرا، استاد سیاست سلامت در دانشکده کندی دانشگاه هاروارد می‌گوید، سیستم آمریکایی احتمالاً باعث تشویق ابداع هم می‌شود.
«ابداع با احتمال بیشتری در سیستم حق انحصاری (پتنت) و بازارهای با اندازه بزرگ‌تر رخ می‌دهد.»
ازآنجایی‌که هیچ ناظر دولتی سقفی برای قیمت‌ها تعیین نمی‌کند یا قیمت برخی از داروها را کاهش نمی‌دهد بازار بزرگ‌تر می‌شود. اگر بازار تحلیل رود و کوچک شود، داروهای جدید چندانی تولید نخواهد شد.
منبع: Vox