ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه در روزهاي اوليه كاري سال جديد ميلادي در مصاحبه‌اي با نشريه آلماني بيلد به طيف سؤالات مختلفي از رابطه با غرب تا اوكراين و اقتصاد روسيه پاسخ داده است.
- آقاي پوتين، 25سال قبل ما پايان جنگ سرد را جشن گرفتيم. حالا ما يك سال پر از بحران و جنگ را پشت سر گذاشته‌ايم. چه چيزي در رابطه ميان روسيه و غرب غلط پيش رفته است؟
سؤال مهمي است. به‌نظرم ما همه‌‌چيز را اشتباه انجام داده‌ايم.
- همه‌‌چيز؟
از همان ابتدا ما در تلاش براي فائق آمدن بر اختلاف‌ها در اروپا ناموفق بوديم. 25سال قبل ديوار برلين فروريخت اما ديوارهاي نامرئي به شرق اروپا منتقل شدند. همين مسئله باعث سوء تفاهم دوطرفه و انداختن گناه بر گردن يكديگر شد.
- منظورتان چيست؟ چه زماني اين تنش‌ها گسترش پيدا كرد؟
سال2007 بسياري از من به‌خاطر حرف‌هايم در كنفرانس امنيتي مونيخ انتقاد كردند. اما من چه چيزي گفته بودم؟ من اشاره كردم كه مانفرد ورنر دبير كل سابق ناتو تضمين كرده بود كه ناتو پس از فروپاشي ديوار برلين به سمت شرق گسترش پيدا نمي‌كند. در همان سال1990 هلموت كهل، صدراعظم وقت آلمان مكالمه‌هاي زيادي با گورباچف و ديگر مقام‌هاي شوروي داشت. اين يك نمونه‌اش از اگون باهر(سياستمدار آلماني) است (پوتين به برگه‌اي كه جلويش است اشاره مي‌كند): اگر ما همين حالا قدم‌‌هاي مشخصي براي جلوگيري از اختلاف‌هاي اروپا برنداريم اين مسئله به انزواي روسيه منجر خواهد شد.
- اما كشورهاي اروپاي مركزي با اراده خودشان مي‌خواهند كه عضو ناتو شوند. آنها با اين اقدام انتظار امنيت براي خودشان دارند.
من اين حرف را هزاران بار شنيده‌ام. به‌طور حتم هر كشوري حق دارد كه براي امنيت خودش تصميم بگيرد اما كشورهايي كه همين حالا عضو ناتو هستند هم مي‌توانند منافع خودشان را پيگيري كنند و از گسترش به شرق خودداري كنند.
- يعني بايد ناتو به آنها نه بگويد؟
(پوتين ناگهان بدون مترجم به آلماني حرف مي‌زند) چرا كه نه؟
- به‌خاطر اينكه اين بخشي از قوانين ناتوست كه كشورها را درصورتي كه شرايط خاصي را برآورده كنند به عضويت قبول كند؟
(پوتين همچنان به آلماني حرف مي‌زند) چه‌كسي اين قوانين را نوشته است؟ سياستمداران! نه؟
(پوتين به زبان روسي بازمي‌گردد) هيج جايي نوشته نشده كه ناتو بايد كشورهاي خاصي را قبول كند. براي اين منظور تنها چيزي كه لازم است اراده سياسي است اما كساني هستند كه نمي‌خواهند.
- چرا؟ به‌نظرتان چرا اينطور است؟
ناتو و آمريكا مي‌خواهند به پيروزي كامل بر اتحاد شوروي برسند. آنها مي‌خواهند كه بر تخت سلطنت اروپا به تنهايي تكيه بزنند. درحالي‌كه حالا روي همين تخت نشسته‌اند و ما مي‌گوييم اين همه تنش لازم نيست. شما مي‌توانيد همين تلاش براي پيروزي و فائق آمدن مطلق را در طرح سپر دفاع موشكي آمريكا ببينيد.
- شما تاكنون درباره اشتباه‌ها از ديد روسيه حرف زديد. خود روسيه به‌نظرتان اشتباهي مرتكب شده است؟
بله، ما هم اشتباه كرده‌ايم! ما خيلي تعلل كرديم. اگر از همان ابتدا خواسته‌هاي ملي خود را به صراحت بيان كرده بوديم در جهان اكنون يك موازنه برقرار بود. از زماني كه شوروي سقوط كرد ما درون خودمان مشكلات زيادي داشتيم كه كسي غيراز خودمان مسئول آن نبود. سقوط اقتصادي، پايان نظام رفاه، جدايي طلبي و بدون شك حملات تروريستي كه كشور ما را شوكه كرد اما ما هيچ‌كس را درخارج از مرزها مقصر قلمداد نكرديم.
- چه نظري درباره تئوري وجود دو ولاديمير پوتين داريد؟ يكي تا سال2007 كه دوست غرب و گرهارد شرودر(صدراعظم آلمان از 1998 تا 2005) بود و پوتين ديگري پس از آن سال؟
من هيچ وقت تغيير نكردم. از زمان جواني دوست صميمي با گرهارد شرودر بودم اما مسائل در روابط بين‌الملل متفاوت است. از اين منظر من نه دوست و نه فاميل كسي هستم. من رئيس‌جمهور 146ميليون روسي هستم كه بايد منافع آنها را پيگيري كنم. ما در تلاش هستيم تا اين مسئله را بدون هيچ درگيري و براساس قوانين بين‌المللي برآورده كنيم.
- شما در سال2000 گفته بوديد كه مهم‌ترين درس از جنگ سرد اين است كه هيچ وقت ديگر نبايد تقابلي در اروپا وجود داشته باشد. امروز اين تقابل بازگشته است. چه وقتي ما مي‌توانيم ببينيم كه پوتين اول و دوست غرب بازگشته است؟
يكبار ديگر مي‌گويم كه من هنوز همان پوتين هستم. در زمان جنگ با تروريسم بعد از حملات 11سپتامبر من نخستين كسي بودم كه دركنار جورج بوش ايستادم. اكنون هم پس از حملات پاريس همان كار را درباره فرانسوا اولاند، رئيس‌جمهور فرانسه انجام دادم. تروريسم همه ما را تهديد مي‌كند.
- اين تهديد گروه‌هاي تروريستي افراطي فضاي مشترك جديدي ميان روسيه و غرب ايجاد نكرده است؟
ما بايد همكاري مشترك بسيار بيشتري در جنگ با تروريسم داشته باشيم كه يك چالش بزرگ است. حتي اگر ما هميشه در همه مسائل نظرمان هم موافق نباشد اين مسئله نبايد براي كسي بهانه قرار بگيرد كه ما را دشمن بخواند.
- حالا كه درباره چالش‌هاي بزرگ حرف مي‌زنيد به‌نظرتان اگر بخواهيم قياس كنيم كريمه واقعا ارزش آسيب رساندن شديد به رابطه روسيه و غرب را داشت؟
از نظر من اين مسئله انسانيت است. ملي‌گراها در كيف پايتخت اوكراين در فوريه2014 كودتا كردند و به‌شدت باعث وحشت 2.5ميليون روسي كه در كريمه ساكن بودند شدند. ما بايد چه كار مي‌كرديم؟ ما وارد جنگ نشديم، شليك نكرديم و حتي يك نفر كشته نشد. سربازان ما از ورود نظاميان اوكراين به كريمه جلوگيري كردند تا حق آزادي بيان مردم را حفظ كنند. در همه‌پرسي اكثر شهروندان به الحاق كريمه به روسيه رأي دادند. اين دمكراسي و اراده مردم است.
- اما يك نفر به سادگي نمي‌تواند مرزهاي كشورهاي اروپايي را به چالش بكشد.
براي من، مرزها و سرزمين كشورها اهميت ندارد بلكه اين سرنوشت و عاقبت انسان‌هاست كه مهم است.
- پس قوانين بين‌المللي چه مي‌شود؟
بدون شك همه بايد همواره به قوانين بين‌المللي پايبند باشند و اين مسئله در مورد كريمه هم اتفاق افتاد. براساس منشور سازمان ملل متحد هر كشوري حق تعيين سرنوشت خود را دارد. كافي است مثال كوزوو را به ياد بياوريد كه سازمان ملل تصميم گرفت كوزوو بايد از صربستان جدا شود.
- اگر حرفهاي شما را هم بپذيريم چطور به مردم روسيه تحريم‌هاي شديد غرب و اتحاديه اروپا عليه كشورتان را توضيح مي‌دهيد؟
مردم روسيه به خوبي از شرايط آگاه هستند. ناپلئون گفته بود كه عدالت تجسم خدا روي زمين است. اتحاد دوباره كريمه با روسيه عادلانه است. تحريم‌هاي غرب با هدف كمك به اوكراين نيست بلكه براي عقب راندن ژئوپليتيك روسيه است. اين تحريم‌ها احمقانه است و تنها به هر دو طرف آسيب مي‌رساند.
- تحريم‌ها چقدر براي روسيه سخت بوده است؟
درباره موقعيت‌هاي ما بازارهاي اقتصادي بين‌المللي به روسيه لطمه رسانده است اما مهم‌ترين ضربه در حال حاضر به‌خاطر كاهش بهاي انرژي است. ما به‌صورت خطرناكي دچار كاهش درآمد در صادرات نفت و گاز شديم. اما همه اين شرايط بخش مثبتي هم داشته است. اگر شما درآمد نفتي بسياري داشته باشيد- مثل ما كه زماني داشتيم- مي‌توانيد هر چيزي را از خارج مرزها بخريد و اين مسئله پيشرفت را در كشور خودتان كند مي‌كند.
- اين ادعا اما وجود دارد كه اقتصاد روسيه به‌شدت آسيب ديده است.
ما گام به گام اقتصاد خود را به ثبات مي‌رسانيم. توليد ناخالص داخلي سال گذشته ۳.۸درصد كاهش داشت و توليدات صنعتي هم كاهشي ۳.۳درصد داشت. تورم هم به ۱۲.۷درصد رسيده است. با اين حال توازن بازرگاني ما همچنان مثبت است. با اين همه ما در سال‌جاري براي نخستين‌بار در چندين سال گذشته كالاهاي بيشتري با ارزش افزوده صادر كرديم و ما به اين ترتيب بيش از ۳۰۰ميليارد دلار ذخيره طلا داريم. به اين ترتيب چندين برنامه اجرا مي‌شود كه به وسيله آن اقتصاد كشور را بهبود بخشيم.
- در سال 2015شما مذاكرات سختي درباره شرق اوكراين و كريمه با آنگلا مركل صدراعظم آلمان داشتيد. وضع روابط دو طرف اكنون چطور است؟
ما روابط حرفهاي و كاري داريم و سال گذشته صدراعظم آلمان را 7بار ملاقات كرده‌ام. حداقل 20بار هم با يكديگر مذاكره تلفني داشته‌ايم. روابط ما رو به پيشرفت است.
- به مركل اعتماد داريد؟
بله، او آدم روشني است اما محدوديت‌هاي خاص خودش را دارد. با اين حال او صادقانه تلاش مي‌كند تا بحران را ازجمله در جنوب و شرق اوكراين حل و فصل كند.
- در سال2007 اما وقتي صدراعظم آلمان در سوچي با شما ملاقات كرد شما سگ‌تان را به اتاق ملاقات آورديد. مي‌دانستيد كه مركل از سگ وحشت دارد؟
نه، من نمي‌دانستم. من مي‌خواستم او را خوشحال كنم. وقتي فهميدم او از سگ‌ها خوشش نمي‌آيد از او عذرخواهي كردم.