به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید محمد بهشتی رییس کمیته موزه‌های ایران (ایکوم) این مطلب را در نشست هماهنگی برنامه‌های سال 95 ایکوم در روز جهانی موزه‌ها مطرح کرد.
او با اشاره به شعار امسال ایکوم "موزه‌ها و چشم‌اندازهای فرهنگی" گفت: زمانیکه از آثار تاریخی - فرهنگی سخن می‌گویم آنها را بر اساس تقسیمات کلاسیکی به آثار منقول، غیر‌منقول، ملموس، غیر‌ملموس و... تقسیم‌بندی می‌کنیم.
بهشتی تأکید کرد: آثار تاریخی - فرهنگی چون دلالت بر فرهنگ دارند ارزشمند هستند و از طریق تأمل در آنها می‌توان فرهنگ یک جامعه را به جای آورد.
او افزود: اما عادت است که این آثار فرهنگی - تاریخی مستقل از متن مورد توجه قرار می‌گیرند بدون اینکه توجه شود که در چه محیطی تحقق پیدا می‌کنند و گویی این آثار سنگ‌هایی هستند که در اثر تیپا زدن ما در یک جایی از یک بیابان افتاده و نسبتی با محیط خود ندارد.
بهشتی گفت: در صورتیکه اگر این نسبت را برقرار و به این موضوع توجه کنیم در‌می‌یابیم که انگار این آثار از محیط پیرامون خودشان روییده‌اند.
رییس ایکوم تأکید کرد: تا زمانیکه ما به محیطی که آثار تاریخی - فرهنگی در آنها تحقق پیدا کرده‌اند توجه نداشته باشیم بسیاری از دلالت‌های آثار عملا دیده نمی‌شوند.
او در ادامه با طرح این پرسش که موزه‌ها برای چه ساخته شده و فعالیت می‌کنند گفت: آثار تاریخی - فرهنگی این خاصیت را دارند که تماس با آنها ما را از فرهنگ برخوردار می‌کنند و اگر ما امروز نسبت به فرهنگ و سرزمین‌مان تعلق خاطر داریم در اثر تماسی بوده که با آثار تاریخی - فرهنگی برقرار کرده‌ایم.
بهشتی اظهار داشت: آن چیزی که باید این تماس را برقرار و زبان این آثار را برای انتقال فرهنگ باز کند موزه در مفهوم عام و به این دلیل است که به آثار فرهنگی - تاریخی به مثابه مظهریت نگاه می‌کنند.
او با اشاره به این نکته که در هر محیطی کسانی هستند که به شکل غیررسمی این کار را انجام می‌دهند تصریح کرد: اولین موزه‌داران جهان مادران هستند زیرا که کار انتقال فرهنگ را انجام می‌دهند.
به گفته وی مادران کودکان را تربیت می‌کنند که از فرهنگ بهره‌مند شوند و این به آن معناست که اگر جامعه تحت تربیت در مقیاس‌های مختلف قرار نگیرد از فرهنگ بهره‌مند نمی‌شود.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به اینکه فرهنگ یعنی آنچه مظاهر فرهنگی به آن دلالت می‌کنند، گفت: دانایی حاصل از تعامل تاریخی انسان با محیط است به نحوی که اگر محیط حذف شود دیگر چیزی برای تعامل وجود ندارد.
او در ادامه اظهار داشت: فرهنگ‌ها به این دلیل با یکدیگر متفاوت هستند که محیط‌ها با یکدیگر فرق می‌کنند زیرا زمانیکه محیط‌ها متفاوت باشند کیفیت تعامل با آن فرق کرده و دانایی که حاصل می‌شود متفاوت است.
بهشتی افزود: مشکل امروزه ما این است که در خودآگاهیمان با محیط فرهنگی قطع رابطه کرده‌ایم و اگر تأثیری هم دارد آن است که در ناخود‌آگاه ما اثر می‌گذارد و این به آن معنی است که ما اجمالا از فرهنگ خودمان برخوردار شده ولی از آن بهره‌مند نمی‌شویم، درست مانند کسی که در جیب پول دارد اما از گرسنگی می‌میرد.
او در پایان تأکید کرد: در این میان وظیفه موزه‌داران این است که جدای از برخورداری، جامعه را از فرهنگ بهره‌مند کنند.
- شعارهای ایکوم همسو با ضرورت‌های جامعه جهانی
سید احمد محیط طباطبایی قائم مقام کمیته موزه‌های ایران (ایکوم) با اشاره به تاریخچه تأسیس این نهاد فرهنگی بعد از جنگ جهانی دوم در پاریس گفت: ایکوم بصورت یک نهاد غیر دولتی از سال 1946به فعالیت پرداخته است.
او افزود: از سال 1972به بعد ایکوم روز جهانی موزه‌ها را نامگذاری و هرسال شعاری را به عنوان محور فعالیت‌های خود اعلام کرد که فعالیت‌های موزه‌داری باید حول محور تعیین شده ساماندهی شوند.
وی موزه را به منشوری تشبیه کرد که ابعاد گسترده‌ای دارد و ایکوم هر سال یکی از وجوه آن را مورد توجه قرارمی‌دهد.
او اظهار داشت: در دهه پایانی قرن بیستم ایکوم محورهایی را به عنوان شعار درنظر گرفت که جوامع بشری با آنها دست به گریبان هستند و با فعالیت‌های یونسکو همسانی یافت.
او با اشاره به بحران‌هایی که هم‌اکنون جامعه بشری با آن مواجه هستند گفت: یونسکو، یونیسف، ایکوم و سایر نهاد‌های اجتماعی به موضوع صلح و همزیستی توجه دارند و سعی دارند این موضوع را مدنظر قرار دهند.
محیط طباطبایی با بیان اینکه ایکوم امسال شعار "موزه‌ها و چشم‌اندازهای فرهنگی" را محور فعالیت‌های خود قرار داده تصریح کرد: چشم‌انداز فرهنگی از رابطه میان انسان و طبیعتی که در آن زندگی می‌کند تشکیل می‌شود و زمان و انسان عواملی هستند که باعث صدمه دیدن این چشم‌اندازها می‌شوند.
او افزود: از این رو موزه‌ها و نهاد‌های ذیربط که برای حفاظت طراحی شده‌اند و شعارهای خود را حول این محور قرار می‌دهند معتقدند که تغییر و تحولات نباید در جامعه و محیط زیست آسیب‌رسان باشد.
قائم مقام کمیته موزه‌های ایران (ایکوم) گفت: در طول سه سال گذشته شاخص‌هایی برای انتخاب موزه برتر توسط ایکوم ایران تعیین و کمیته مشورتی در این‌باره تشکیل شده که امسال نیز بر طبق همین روند پیش خواهیم رفت و نتایج را اول اسفند‌ماه 94 در اختیار موزه‌داران و اعضای ایکوم قرار می‌دهیم.
وی در ادامه هدف از انتخاب موزه برتر را تشویق موزه‌ها برای حرکت در راستای شعار هر ساله ایکوم اعلام کرد و گفت: با این انتخاب سعی داریم زمینه‌ای را فراهم کنیم که موزه‌داران موفق تجربیات خود را در اختیار سایرین قرار دهند.
- موزه‌داران گزارش‌های جامع ارایه دهند
محمد حسن طالبیان عضو هیأت اجرایی کمیته موزه‌های ایران (ایکوم) نیز در این جلسه ایکوم را یک انجمن مردمی دانست که توانسته است به خوبی با بخش دولتی همکاری کند.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، با اشاره به شعار امسال ایکوم "موزه‌ها و چشم‌اندازهای فرهنگی" تصریح کرد: با توجه به معنای جامعی که امروزه موزه‌ها پیدا کرده‌اند ایجاد ارتباط میان موزه‌ها و مناظر فرهنگی موضوع مهمی است که می‌تواند به مقالات و اندیشه‌های خوبی منجر شود.
او در ادامه از شرکت‌کنندگان در طرح "انتخاب موزه برتر" خواست در ارایه گزارش‌ها دقت و سلیقه بیشتر به کار بگیرند زیرا آنچه که برای هیأت داوران مهم است، نحوه ارایه فعالیت‌های یک موزه می‌باشد.
- موفقیت موزه‌ها به میزان تأثیرگذاری‌شان در جامعه بستگی دارد
محمد کارگر مدیر اداره کل موزه‌های کشور نیز در سخنانی با اشاره به تلاشی که از طرف موزه‌داران که جامعه چندان بزرگی هم نیستند در سطح جهان در حال شکل‌گیری است، تصریح کرد: موزه‌داران سعی دارند فعالیت‌های همگونی را انجام دهند و شعارهایی که هر ساله توسط ایکوم بر اساس ضرورت‌های اجتماعی در سراسر دنیا در نظر گرفته می‌شود می‌تواند به این فعالیت‌ها جهت بخشد.
او گفت: موزه‌ها امروزه باید بر اساس نیازهای اجتماعی حرکت کنند و این یک تغییر ماهوی بوده که در حال شکل‌گیری است.
کارگر تأکید کرد در کشورهایی مانند ایران عمدتا این شعارها تنها مطرح و به طبع آن نشست‌هایی شکل می‌گیرد اما متأسفانه عملا شاهد رخداد خاصی در این زمینه‌ها نیستیم.
وی اظهار داشت: در کنار برگزاری این قبیل نشست‌ها خوب بود فعالیت‌های سال قبل ایکوم با توجه به شعار سال گذشته مورد بررسی قرار می‌گرفت که معلوم شود تا چه اندازه اين شعارها محقق شده و موانع و دستاوردهایش چه بوده است.
او گفت: به نظر من با این قبیل شعارها بصورت تشریفاتی برخورد می‌شود و راههای عملی برای اجرایی شدن این مسئله در طیف‌های مختلف جامعه نداریم.
کارگر موفقیت موزه‌ها و هر دستگاه دیگری را به میزان تأثیر آنها در جامعه قابل ارزیابی دانست و افزود: ما اگر بتوانیم میزان رسوخ شعار امسال "موزه‌ها و چشم‌اندازهای فرهنگی" را که بر اساس یک نیاز جامعه جهانی تعیین شده است در لایه‌های اجتماع و تغییر نگرش مردم بررسی کنیم، می‌توانیم مدعی شویم که خوب عمل کرده‌ایم.