از ماه مِی سال ۲۰۱۴ و پس از انتهای مهلت ریاست جمهوری «میشل سلیمان» در لبنان، این کشور با بحران خلأ ریاست جمهوری مواجه است. از آن زمان تاکنون پارلمان لبنان بیش از ۳۰ جلسه برای انتخاب رئیس جمهور جدید برگزار کرده که تمامی آنها به دلیل عدم رسیدن تعداد نمایندگان حاضر در جلسه به حد نصاب با ناکامی مواجه شده است. در این مدت «سمیر جعجع» نامزد جریان «۱۴ مارس» به دلیل عدم حضور نمایندگان جریان «۸ مارس» در جلسات انتخاب رئیس جمهور از تصدی پست ریاست جمهوری بازمانده است. از سوی دیگر «میشل عون» نامزد مورد حمایت حزب الله لبنان نیز درست به همین دلیل یعنی عدم حضور نمایندگان جریان مقابل در جلسات تعیین تکلیف پست ریاست جمهوری، موفق به تصدی این پست نشده است.
سرانجام پس از کشمکش‌های فراوان «سمیر جعجع» رئیس حزب «نیروهای لبنانی» در اقدامی کاملا غیرمنتظره و غیرقابل پیش بینی در جریان یک نشست مطبوعاتی حمایت خود از «میشل عون» رئیس جریان «تغییر و اصلاح» برای تصدی پست ریاست جمهوری لبنان را اعلام کرد. وی در این نشست خبری تصریح کرد: «بحران خلأ ریاست جمهوری در لبنان بسیار طولانی و نهادهای دولتی تقریبا تعطیل شده اند، از طرفی در شرایطی که منطقه آبستن حوادث مختلف است بحران ریاست جمهوری، لبنان را به شدت تهدید می کند». وی در بخش دیگری از سخنان خود در بیان علت حمایت از میشل عون اظهار داشت: «لبنان در حال حاضر به لبه پرتگاه رسیده است، باید برای نجات آن کاری انجام شود؛ کاری که شاید کسی جرأت انجام دادن آن را نداشته باشد. بر همین اساس، پس از سلسله بررسی ها و رایزنی ها با اعضای حزب نیروهای لبنانی تصمیم به حمایت از آقای عون گرفتیم تا شاید شرایط کشور ثبات بیشتری پیدا کند».
با اعلام حمایت جعجع از میشل عون، صحنه سیاسی لبنان وارد مرحله جدیدی شد. سمیر جعجع که در طول یک سال و هشت ماه گذشته نامزد مورد حمایت جریان «۱۴ مارس» بود با این اقدام تمامی معادلات در صحنه سیاسی لبنان را بر هم زد. وی با این اقدام، «سعد الحریری» رئیس جریان المستقبل هم‌پیمان اصلی خود را در شرایط سختی قرار داد. بدون شک الحریری که هیچگاه چنین معادله ای را پیش بینی نمی کرد، اکنون در حال بررسی موضعی است که رسانه‌ها برای اعلام آن به او فشار می آورند؛ موضعی که بی تردید بدون مشورت با حامیان اساسی‌اش یعنی عربستان و قطر اتخاذ نخواهد شد.
برخی براین باورند که اتخاذ چنین موضعی از سوی «سمیر جعجع» با هدف وارد آوردن ضربه ای مهلک بر پیکره جریان «۸ مارس» (حزب‌الله) اتخاذ شده است. بر همین اساس، از آنجایی که منابع نزدیک به سعد الحریری رئیس جریان المستقبل اعلام کرده اند که مسأله نامزدی «سلیمان فرنجیه» برای تصدی پست ریاست جمهوری و حمایت جریان «۱۴ مارس» از وی همچنان به قوت خود باقی است، این جریان قصد دارد از طریق برنامه ای از پیش تعیین شده یعنی (کناره گیری سمیر جعجع) رقابت برای تصدی پست ریاست جمهوری را منحصر به دو فرد مورد احترام جریان «۸ مارس» کند و بدین ترتیب مقدمات ایجاد اختلافات عمیق در این جریان را فراهم آورد. البته این سناریو ـ اگر واقعیت داشته باشد ـ پیشتر هم برای جریان «۸ مارس» به نحوی دیگر تدارک دیده شده بود که «سید حسن نصرالله» دبیرکل حزب الله لبنان با هوشیاری کامل آن را خنثی کرد. این سناریو اعلام حمایت سعد الحریری از «سلیمان فرنجیه» رئیس جریان «المرده» برای به عهده گرفتن ریاست جمهوری بود که پس از چراغ سبز عربستان سعودی وارد مرحله اجرایی شد. الحریری تصور می کرد با توجه به مواضعی که در کارنامه فرنجیه وجود دارد، حزب الله لبنان از نامزد مورد حمایت خود دست کشیده و در راستای حل بحران خلأ ریاست جمهوری تَن به موافقت با فرنجیه می دهد، اما در حالی که همگان منتظر موافقت سید حسن نصرالله با این طرح بودند، وی در یک جلسه خصوصی با فرنجیه رسما اعلام کرد که حزب الله از حمایت میشل عون دست نمی کشد.
با این وجود، به نظر می رسد که واقعیت چیز دیگری است و «سمیر جعجع» به دنبال تسویه حساب سیاسی با «سعد الحریری» است؛ کسی که جعجع معتقد است با انتخاب «سلیمان فرنجیه» به عنوان نامزد مورد حمایت «۱۴ مارس» از پشت به او خنجر زده است. جعجع چندی پیش در جلسه ای که در آن بیش از ۵۰ نفر از اعضای برجسته حزب «نیروهای لبنانی» وجود داشتند، به اقدام سعد الحریری در معرفی «سلیمان فرنجیه» اشاره کرده و صراحتا می گوید: «الحریری با این اقدام سیلی محکمی بر گونه حزب نیروهای لبنانی نواخت؛ و این اقدامی است که نمی توانیم آن را بدون پاسخ بگذاریم». جعجع با وجود اینکه خوبی می دانست فرنجیه با چراغ سبز کشورهایی نظیر عربستان، فرانسه و آمریکا توسط سعد الحریری معرفی شده است، در اقدامی غافلگیرکننده حمایت خود از میشل عون را اعلام کرد تا به دو هدف اصلی دست پیدا کند؛
۱ـ تسویه حساب سیاسی با سعد الحریری و بر هم زدن نتیجه تمامی معادلاتی که پس از رایزنی‌های طولانی مدت وی با طرف های خارجی حاصل شده بود.
۲ـ جلوگیری از روی کار آمدن «سلیمان فرنجیه» و تکیه زدن وی بر مسند ریاست جمهوری به دلیل دوستی دیرینه‌اش با «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه.
«سمیر جعجع» در جلسه ای که چندی پیش با اعضای حزب خود برگزار کرد، ضمن انتقاد شدید از طرح جدید رئیس جریان المستقبل تصریح کرد: «سعد الحریری» با این اقدام به رهبران حزب نیروهای لبنانی پشت کرده و رقابت برای تصدی پست ریاست جمهوری را میان دو فرد نزدیک به جریان «۸ مارس» منحصر کرد. او حتی در اتخاذ این تصمیم با اعضای حزب نیروهای لبنانی هیچ مشورتی نکرد». در نتیجه رئیس حزب نیروهای لبنانی برای تلافی اقدام سعد الحریری تصمیم گرفت تا بدون مشورت با وی تمامی برنامه‌های او را بر هم بزند. اظهارات وی در جریان نشست خبری شب گذشته و درخواست او از جریان «۱۴ مارس» برای حمایت از نامزدی عون به خوبی بیانگر آن است که جعجع در اتخاذ تصمیم خود هیچ مشورتی با رهبران و اعضای ارشد این جریان نکرده است.
در همین ارتباط، «ایلی الفرزلی» کارشناس مسائل سیاسی لبنان تصریح کرد: «پس از معرفی سلیمان فرنجیه به عنوان نامزد مورد حمایت ۱۴ مارس، سمیر جعجع آینده خود را در خطر دید. وی احساس کرد که از او به عنوان یک مترسک استفاده شده و باید هرچه سریعتر با اتخاذ یک تصمیم قاطعانه از آینده به مراتب بدتری که ممکن است الحریری برای او رقم بزند، جلوگیری کند؛ بنابراین درصدد برآمد تا سیلی الحریری را با سیلی پاسخ دهد».
این در حالی است که یکی دیگر از عواملی که موجب شد تا سمیر جعجع از میشل عون برای تصدی پست ریاست جمهوری در لبنان حمایت کند، دوستی دیرینه فرنجیه با بشار اسد رئیس جمهوری سوریه است. «سمیر جعجع» در عرصه سیاسی لبنان از جمله شخصیت های مخالف سرسخت دولت سوریه به ریاست بشار اسد است. وی همواره در اظهارات خود، علیه بشار اسد سخن بر زبان رانده و بارها از حمایت نیروهای «حزب الله» لبنان از ارتش سوریه لب به انتقاد گشوده است. جعجع در یکی از سخنرانی های خود مدعی شده بود که دخالت حزب الله در جنگ داخلی سوریه موجب ناامن شدن مرزهای لبنان شده است. بر همین اساس تصمیم گرفت با حمایت از میشل عون، در مسیر روی کار آمدن «سلیمان فرنجیه» به عنوان رئیس جمهور لبنان سنگ اندازی کند. در همین ارتباط، رسانه های عربی سخنانی سمیر جعجع در دیدار با اعضای حزب نیروهای لبنانی را منتشر کردند که گفته است: «بدون شک با خیانت سعد الحریری، رئیس جمهور بعدی لبنان از میان جریان «۸ مارس» (حزب الله) لبنان خواهد بود. بنابراین باید میان دو گزینه بد و بدتر یکی را انتخاب کنیم». وی ادامه می دهد: «از آنجایی که فرنجیه از نظر عقایدی و تاریخی در خط سوری قرار داشته، دوستی نزدیکی با بشار اسد دارد و حتی خاندان وی را الگوی خود می بیند، بدون شک میشل عون را به او ترجیح می دهیم و علت هم کاملا مشخص است؛ عون در برخی از زمینه ها با فرنجیه تفاوت دارد».
با این حال، بر اساس برخی گزارش ها جعجع در ابتدا قصد داشته تا از گزینه حمایت از نامزدی میشل عون به عنوان یک برگ برنده در معامله با سعد الحریری استفاده کند، اما در نهایت اتفاقات پشت پرده به عملی شدن این گزینه منجر شده است. این گزارش‌ها حاکی از آن هستند که جعجع تصمیم خود را به اطلاع سعد الحریری رسانده و به وی اعلام کرده است که در صورت اعلام عدم حمایت از نامزدی «سلیمان فرنجیه»، او نیز تصمیم خود مبنی بر حمایت از عون را عملی نخواهد کرد. در این میان عربستان سعودی نیز تلاش بسیاری کرد تا جعجع را از تصمیم خود صرف نظر کند، با این حال به نظر می رسد که وی پس از ناامیدی از تحقق خواسته هایش، رسما حمایت خود از عون را اعلام کرد.
در حال حاضر، «سعد الحریری» رئیس جریان المستقبل از یک سو و حامیان اصلی آن یعنی آمریکا، فرانسه و عربستان از سوی دیگر هیچ موضعی را اتخاذ نکرده و در حال بررسی تمامی ابعاد اتفاقی هستند که هیچگاه انتظار تحقق آن را نداشتند.
- منبع: رامين حسين آباديان، خبرگزاری مهر