ایرنا اخيرا میزبان سرهنگ رضا موذن معاون مبارزه با سرقت پلیس آگاهی ناجا، محرم تقی زاده معاون اجتماعی پلیس آگاهی ناجا، سیدمحمدحسین جوادی عضو انجمن هیات مدیره مددکاران اجتماعی ایران و سینا قنبرپور یکی از خبرنگاران باسابقه حوزه حوادث رسانه‌ها بود تا در خصوص اين موضوع واكاوي صريحي صورت گيرد. مشروح آن بدين قرار است:
- سرقت زاییده کارکردهای ناقص سازمان‌های دیگر است
سرهنگ رضا موذن معاون مبارزه با سرقت پلیس آگاهی نیروی انتظامی با اشاره به تعریف قانونی سرقت، گفت: ربودن مال دیگران به صورت پنهانی سرقت نامیده می‌شود که البته روانشاسنان سرقت را ناهنجاریهای اجتماعی تعریف می‌کنند که دیگران از این حیث متضرر می‌شوند.
وی با اشاره به مقوله‌های موثر در سرقت، افزود: بسیاری از باید و نباید‌ها را می‌توان در سرقت موثر دانست که در این ارتباط بسیاری از سازمان‌ها اقداماتی را باید انجام می‌دانند و ندانند یا اینکه باید انجام نمی‌دادند، اما انجام دادند این در حالی است که سازمان‌ها باید؛ نباید ها و وظایف خود را باید بشناسند.
موذن با اشاره به جزیره‌ای عمل کردن برخی از سازمان‌های مرتبط با سرقت و نپذیرفتن سهم خود در این زمینه، گفت: سازمان‌ها در مبارزه با سرقت یا آشنایی ندارند یا طفره می‌روند این در حالی است که در این زمینه بسیاری از سازمان‌ها درگیر هستند اما رسانه‌ها تنها به پلیس نمره می‌دهند ، سوال این است چرا پلیس؟ نیروی انتظامی چه سهمی از این اتفاق را باید پاسخگو باشد؟ کدام یک از سازمان‌ها سهم خود را پرداخت و هزینه کرده‌اند؟ در این اتفاق سازمان‌ها سهم خود را نمی‌بینند یا نمی‌خواهند ، ببینند.
معاون مبارزه با سرقت پلیس آگاهی نیروی انتظامی افزود: اکنون در جامعه، مهندسی معکوس انجام می‌دهیم به گونه‌ای که منتظریم تا یک جرم اتفاق بیفتد و بعد آن را آسیب شناسی کنیم که چرا فلان جرم اتفاق افتاد این در حالی است که در جلوگیری از تکرار، موفقیت نداشتیم.
موذن اضافه کرد: تجزیه و تحلیل‌ها در این زمینه اداری و کلاسیک است چنانچه نظر هم بدهیم کاربردی و راهگشا نیست اگر هم باشد نتوانسته‌ایم فضا را برای اجرایی شدن نظرات فراهم کرده یا در جامعه زمینه سازی کنیم یا دراین زمینه پتانسیل‌ها را نشناخته‌ایم.
وی با بیان اینکه نگاه پلیسی و شهروندی به مقوله سرقت دارم، گفت: مردم ما عاقل و هوشمند هستند، سازمان‌هایی که باید پای کار باشند، نیستند و به طروق مختلف از زیر مسئولیت شانه خالی می‌کنند یا تخصصی ندارند یا نمی‌خواهند کاری انجام دهند.
موذن معتقد است سرقت زاییده کارکردهای ناقص سازمان‌های دیگر است که سرریز آن را در پلیس نشان داده می‌شود.
وی با بیان اینکه مقوله‌های فرهنگی و اقتصادی در سرقت تاثیرگذار است، گفت: پلیس نفر آخر در این داستان است و زمانی باید وارد صحنه شود که اتفاق رخ داده است در حالی که مابقی سازمان‌ها به صورت مستقیم و غیرمستقیم در کنترل جرم مسئولیت دارند.
موذن تاکید کرد: باید به سمتی برویم که این مهندسی را معکوس کنیم، شرایط اقتصادی را ببینیم، راه کارهایی نیز در این زمینه تعریف کنیم، آموزش لازم را ارایه دهیم و غنای فرهنگی برای مردم ایجاد کنیم چرا که برخی از ناهنجاریهای روانی و روانشناختی در خانواده‌ها است که در فرهنگ ایرانی چندان به آن توجه نمی‌شود.
- شهرداری در ساخت و سازها نظر پلیس را اخذ کند
معاون مبارزه با سرقت پلیس آگاهی نیروی انتظامی گفت: شهرداری باید در زمینه ساخت و سازها مکلف شود تا نظر پلیس را اتخاذ کند هر چند این موضوع در دستور کار ناجا قرار دارد و بار مسئولیتی برای پلیس خواهد داشت.
موذن با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه در مجموعه جمهوری اسلامی ایران در هر کجا هستید آن جا را مرکز دنیا بدانید، گفت: چنانچه این باور را داشته باشیم، می‌توانیم در حد خود تاثیرگذار باشیم براین اساس باید شرعا، قانونا و اخلاقا اطراف خود را اصلاح کنیم.
- لزوم توجه به محلات بی دفاع
معاون مبارزه با سرقت پلیس آگاهی نیروی انتظامی با اشاره به لزوم توجه به محلات بی‌دفاع، گفت: در این محلات پلیس به دلیل فضای فیزیکی شهری نمی‌تواند حضور یابد که لازم است در این زمینه راهکاری اندیشیده شود.
موذن افزود: از سوی دیگر فضاسازی آب و مسیرهای لوله کشی برای تردد خودروها باید در این محلات اصلاح شود.
وی تصریح کرد: البته این به آن معنا نیست که محلات بی‌دفاع از دید پلیس خارج است بلکه مساله این است که بستر وقوع جرم نسبت به سایر محلات در آنها بیشتر فراهم است و شاهد تکرار جرم در این محلات هستیم از سوی دیگر نمی‌توان برای هر خانه یک نگهبان قرار دهیم.
- سن ارتکاب جرم به 16 سال رسیده است
به گفته معاون مبارزه با سرقت پلیس آگاهی، سن تخلف و ارتکاب جرم حتی در زمینه جرائم خشن به 16 یا 17 سال رسیده است.
موذن با طرح پرسش‌هایی، گفت: چه میزان پژوهش‌های دانشگاهی و دکترا، کاربردی است؟ کدام یک از کارهای تحقیقاتی را به کف خیابان آورده‌ایم ؟ کدام یک از اقشار آسیب پذیر را شناسایی کرده‌ایم ؟ چه میزان از مددکاران اجتماعی و مشاوران استفاده کرده‌ایم؟
وی با اشاره به اقدام پلیس در زمینه راه اندازی قرارگاه سرقت در سال 93، گفت: این قرارگاه توفیقات خوبی داشته است و پلیس به صورت مستقیم و غیرمستقیم که دخیل در موضوع سرقت هستند در این قرارگاه حضور دارند، البته ممکن است از تجربه سایر صاحب نظران، خودروسازان، کارشناسان حقوقی و سازمان‌های دیگر از جمله اداره برق به منظور جلوگیری از سرقت کابل برق در این قرارگاه استفاده شود.
موذن افزود: در این قرارگاه برخی از سرقت‌ها به دلیل آثار بد روانی در جامعه در اولویت قرار می‌گیرد مثل سرقت کابل‌های برق ، البته این اولویت بندی به معنای نادیده گرفتن سایر سرقت‌ها نیست.
وی با اشاره به کدینگ جرائم، گفت: برخی از این جرائم در پلیس پیشگیری به دلیل بومی، محلی و منطقه‌ای بودن، رسیدگی می‌شود و بخش دیگر که دارای شمول بیشتری است در پلیس آگاهی مورد بررسی و رسیدگی قرار می‌گیرد.
موذن افزود: نمی‌توان برای همه جرائم یک نسخه کلی پیچید چرا که برخی از سرقت‌ها فصلی است، به عنوان مثال در ایام خرید که مردم با پول نقد در مراکز خرید بیشتر تردد دارند، سرقت بیشتر انجام می‌شود براین اساس باید در آن فصل برای مردم نسخه پیچید و آموزش‌های لازم را ارائه کرد.
موذن با بیان اینکه باید نگاه‌ها را به سمت آموزش همگانی سوق دهیم، گفت: باید به مردم آموزش چند وجهی ارایه شود، باید مردم را هوشیار کنیم و موضوعات منطقه‌ای را بر اساس آلودگی محله‌ای بررسی و آموزش‌های لازم را ارائه دهیم.
وی اولویت پلیس را مبارزه با جرائم بویژه جرائم خشن عنوان کرد و گفت: جرائم خشن ناامنی بسیاری از نظر روانی در جامعه بوجود می‌آورد البته این به معنای نادیده گرفتن سایر جرائم نیست چرا که سرقت برای پلیس جرم است و ارزش ریالی یا افراد آسیب دیده در این زمینه برای پلیس تفاوتی ندارند.
- لزوم اتخاذ نظر پلیس در مرخصی مجرمان
معاون مبارزه با سرقت پلیس آگاهی نسبت به نگرفتن نظر از پلیس در هنگان دادن مرخصی به مجرمان انتقاد کرد و گفت: برخی از مجرمان به دلیل خوش رفتاری یا حفظ قرآن از مرخصی استفاده می‌کنند اما بار دیگر به چرخه جرم باز می‌گردند این در حالی است که ساز و کار دقیق و هماهنگی در این زمینه با پلیس انجام نشده و نظر نیروی انتظامی در این زمینه اخذ نمی‌شود.
موذن افزود: به عنوان مثال در حوزه تهران بزرگ و در ایام عید، برای جلوگیری از سرقت‌های بعدی، قوه قضائیه هیچ‌گونه اطلاعی در زمینه مرخصی متهمان بویژه متهمان ستاره دارد نمی‌دهد.
وی در مورد سرقت‌هایی که توسط زنان انجام می‌شود، افزود: زنان در این سرقت‌ها، نقش کلیدی و اساسی ندارند یا همراه سارقان هستند یا به عنوان وسیله از آنها استفاده می‌شود.
موذن اضافه کرد: پلیس در مورد آیین دادرسی کیفری جدید حرف دارد و این موضوع جزء اولویت‌های پلیس است.
- برخورد قهری صرف جواب نمی‌دهد
محرم تقی زاده معاون اجتماعی پلیس آگاهی نیروی انتظامی با طرح این پرسش که چه عواملی سبب وقوع سرقت می‌شود و مردم به چه میزان در پیشگیری از جرم نقش دارند؟ گفت: سرقت از دغدغه‌های مردم و مسئولان است، اما باید دید دستگاه‌های دیگر در این زمینه چقدر نقش دارند. آیا در این زمینه آسیب شناسی شده است؟
وی با بیان اینکه قانونگذار در تدوین قانون نقش دارد، افزود: در زمینه پیشگیری از سرقت چه اقداماتی انجام داده‌ایم در حالی که خانه‌ها تبدیل به بانک و اشیای نفیس مردم شده است، چه مقدماتی را برای کاهش وقوع سرقت فراهم کرده‌ایم؟
تقی زاده ادامه داد: کشور فرانسه مردم را مکلف کرده تا در امنیت نقش داشته باشند به همین دلیل هر گونه جرمی که در محل زندگی آنها رخ دهد باید مقام قضائی را در جریان بگذارند که اگر غیر از این باشد جرم علیه عدالت قضائی اتفاق افتاده است بر این اساس زمانی که هم افزایی اتفاق نیفتد، برخورد قهری صرف جواب نمی‌دهد.
معاون اجتماعی پلیس آگاهی ناجا اضافه کرد: سارق مجازات می‌شود و به زندان می‌رود اما آیا قوانین تاثیری در مجرمان گذاشته است؟ این در حالی است که تمام دستگاه‌ها، رسانه و صدا و سیما باید دست به دست هم داده و فرهنگ سازی کنند تا سرقت انجام نشود و این هدف زمانی محقق می‌شود که پیشگیری‌های محیطی را بررسی کنیم.
تقی زاده گفت: در معماری شهرها که ساختمان‌ها در وقوع و پیشگیری از جرم نقش دارند، در کوچه‌های باریک که سرقت انجام می‌شود و یک خودرو نمی‌تواند از این کوچه‌ها تردد کند تا پلیس حضور یابد، چه اقداماتی انجام شده است؟ باید تمام این مسائل آسیب شناسی شود.
- بیکاری و اشتغال در وقوع سرقت نقش دارد
معاون اجتماعی پلیس آگاهی اضافه کرد: موضوع اقتصاد، بیکاری و اشتغال در وقوع سرقت نقش دارد، این در حالی است که در استان‌هایی که بیشترین کارخانجات را دارند جرم سرقت بسیار پایین است چون جوانان در روز روشن در خیابان‌ها دیده نمی‌شوند و سرکارشان هستند.
تقی زاده افزود: دولت و مسئولان باید در این زمینه ورود یابند و مشکل اساسی را رفع کنیم چرا که تنها با برخورد پلیس مشکل حل نمی‌شود هر چند برخورد جز وظائف ذاتی پلیس است اما باید از روانشناسان و حقوقدانان نیز در این زمینه استفاده کنیم و این موضوع را آسیب شناسی کنیم که چه میزان قوانین ما تاثیرگذار هستند آیا مجرم بعد از گذران محکومیت خود و با ورود به جامعه به حال خود رها می‌شود یا نهادهایی پیگیر کار آنها هستند چرا که هدف از مجازات اصلاح مجرم است.
- سرقت بیشترین و اولین بزه در نوجوانی است
سید محمد حسین جوادی عضو انجمن هیات مدیره مددکاران اجتماعی ایران گفت: سرقت یکی از جرائم جدی در کشور است طوری که سرقت اولین عامل بزه و بیشترین فراونی در نوجوانان و دومین عامل بزه در بزرگسالان است.
وی افزود: در یک نگاه افرادی که درگیر سرقت می‌شوند در فرآیند رشد خود مشکل داشتند و در دوره نوجوانی و جوانی به اموال دیگران تعرض می‌کنند.
جوادی اضافه کرد: یکی دیگر از دلایل سرقت وجود فقر اقتصادی است و پایین بودن پایگاه اجتماعی وفقر فرهنگی نیز از دیگر دلایل سرقت است.
وی با اشاره به اینکه در بزرگسالان یکی از دلایل سرقت فقر است که باید گفت فرد معتاد برای رفع نیاز مواد مخدر و اعتیاد آور خود ،گرایش به سرقت پیدا می کند،طوری که 60درصد از زندانیان را زندانیان مواد مخدر تشکیل می‌دهند.
- در حوزه حمایت‌های اجتماعی باید بیشتر کار شود
عضو انجمن هیات مدیره مددکاران اجتماعی ایران گفت :به نظر می‌رسد بر روی موضوع پیشگیری به صورت شایسته کار نشده است، اما در حوزه‌های امنیتی پلیس خوب کارکرده و آگاهی مردم نیز در خصوص سرقت مانند کیف قاپی بالا رفته است.
جوادی تاکید کرد: دستگاه‌های دخیل در پیشگیری از سرقت در جامعه باید حمایت ای اجتماعی را افزایش دهند .
- تراکم زندانیان بالاست و مددکاری هم متناسب نیست
عضو انجمن هیات مدیره مددکاران اجتماعی ایران گفت :زندان‌ها متراکم از زندانیان است و فضاها نیز مناسب نیست و دو - سه برابر گنجایش فضاها زندانی داریم .
جوادی تاکید کرد: تعداد زیاد زندانیان موجب شده است تا بین تعداد زندانیان با روانشناسان و مددکاران تناسب وجود نداشته باشد.
وی تصریح کرد: درزندان‌ها برای زندانیان پرونده شخصیتی تشکیل نم شود و در حوزه خانواده نیز حمایت‌ها ضعیف است.
جوادی با اشاره به اینکه در فرآیند بازتوانی مجرمین موفق نبودیم،گفت: اقدامات برخی از دستگاه‌ها نظیر کمیته امداد در بحث‌های حمایتی در زمینه کاهش فقر مانند پرداخت مستمری‌ها پایین است و فقر را کاهش نمی‌دهد، با مبلغ 100هزار تومان مستمری مشکل خانواده‌های مستمری بگیر حل نمی‌شود .
- در مدارس مددکار اجتماعی نداریم
جوادی گفت: زمانی مددکاری وارد می‌شود که سرقت اتفاق افتاده و بیشترین تاثیر خود را گذاشته است.
وی با اشاره به اینکه آموزش و پرورش یک حوزه بزرگ با چند میلیون دانش آموزی است که در بحث پیشگیری از سرقت می‌تواند بسیار موثر باشد، گفت: اما برای این چند میلیون دانش آموز که در معرض خطر هستند، مددکار وجود ندارد و نمونه آن هم آسیب‌های جدیدی است در آموزش وپرورش شکل گرفته است.
عضو انجمن هیات مدیره مددکاران اجتماعی ایران خاطر نشان کرد: رویکردهای اجتماعی ما بسیار محدود است و حداقل می‌توان گفت که پویا نیست و ما منتظر هستیم تا سرقت یا آسیب اجتماعی اتفاق بیفتد و سپس ما می‌خواهیم وارد شویم و در این خصوص از ظرفیت‌های موجود جامعه و دستگاه استفاده نمی‌شود .
جوادی تصریح کرد:اکنون در کشور حدود 60تا 70 هزار مسجد داریم و مساجد از پایگاه‌های بسیار فعال اجتماعی هستند باید در خصوص پیشگیری از سرقت و دیگر آسیب‌های اجتماعی از ظرفیت های مساجد استفاده مناسب شود.
- رسانه و پلیس ایستگاه آخر در حوادث هستند
سینا قنبرپور یکی از خبرنگاران با سابقه بخش حوادث نیز در این میزگرد گفت: رسانه و پلیس به عنوان ایستگاه آخر در حوادث به شمار می‌روند و در واقع رسانه‌ها در مراکز تصمیم گیری کلان کشور در خصوص مسائل امنیتی و انتظامی هیچ نقشی ندارند.
وی افزود: از آنجا که نیروی انتظامی برای تربیت پرسنل خود هزینه‌های زیادی می‌کند، نباید انرژی و پتانسیل خود را در حوزه‌هایی مانند برخورد با افرادی بدحجاب به کار گیرد که مربوط به حوزه کاریش نیست.
قنبرپور ادامه داد: ناجا باید از تمام توانش در ماموریت‌های تخصصی‌اش استفاده کند و نباید در خیابان‌ها با گشت‌های ارشاد منتظر بماند که آیا فردی در خیابان بدحجاب یا بی‌حجاب گذر می‌کند که آنها را جمع کنند و در واقع باید گفت که این اقدام آنها موجب شده که تعدادی از پرسنل ناجا فقط در خیابان‌ها باشند و در بخش دیگری مانند حوزه سرقت مشکلاتی وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: رفتار پلیس با افرادی مانند چرخنگ که اقدام به زورگیری در خیابان خردمند داشت به شیوه‌ای است و چه بلایی به سرشان آورد و آدم‌هایی که میلیاردی سرقت می‌کنند با آنها به چه شیوه‌ای برخورد می‌شود، اگرچه پیگیری این موضوعات با ناجا است اما وظیفه برخورد با قوه قضائیه است.
قنبرپور با بیان اینکه رفتار با سارقان جزء، سرکوب‌گرایانه است، ادامه داد: اما نوع برخورد با یقه سفیدها خیلی ملایم و با اخلاق حسنه است.
وی افزود: مساله سرقت باید آسیب شناسی شود و کاربردی کردن این موضوع می‌تواند در کاهش سرقت تاثیرگذار باشد.