قرار است پيش‌فروش محصولات شركت‌هاي خودروساز در بورس كالا از طريق اوراق سلف و گواهي سرمايه‌گذاري خودرو انجام شود.
عليرضا ناصرپور مدير مطالعات اقتصادي و سنجش ريسك بورس كالا در اين‌باره به همشهري گفت: هدف از انتشار اوراق گواهي سرمايه‌گذاري خودرو اين است كه شركت‌هاي خودرو ساز بتوانند پيش فروشي را كه هم‌اكنون به‌صورت سنتي در بازار انجام مي‌دهند به‌صورت ساختار يافته و منسجم از طريق بورس كالا انجام دهند.
- معايب پيش فروش كنوني خودرو
ناصر پوركه در عين حال رئيس اداره توسعه ابزار‌هاي مالي بورس كالاي ايران هم هست ادامه داد:روش كنوني پيش فروش خودرو به‌عنوان يك روش سنتي داراي معايب مختلفي است. در واقع هم‌اكنون خودروسازان با پيش فروش خودرو براي آينده بخشي از مبلغ خودرو را به‌عنوان سرمايه درگردش در فرايند توليدشان استفاده مي‌كنند. مثلا يك ماشين را براي 9ماه آينده مي‌فروشند و بخشي از آن را به‌عنوان مبلغ اوليه دريافت مي‌كنند.
او با بيان اينكه در اين روش 2مشكل وجود دارد، افزود: اولين مشكل اين است كه خودرو سازان درصورتي كه خريداران اين خودرو بخواهند انصراف بدهند با مشكل نقدينگي مواجه مي‌شوند. در اين شرايط اگر تعداد انصراف دهنده‌ها زياد باشد شركت خودرو ساز با مشكل نقدينگي مواجه مي‌شود.
او اضافه كرد:مشكل ديگر اين است‌كه فقط كساني مي‌توانند وارد اين نوع تأمين مالي شوند كه حتما بتوانند مبلغ پيش پرداخت يك خودرو را كه خودروساز تعيين مي‌كند تأمين كنند، يعني هم‌اكنون هيچ خريداري نمي‌تواند به اندازه نيم قسمت از يك خودرو يا جزئي از يك خودرو را خريداري كند. به گفته او، مثلا اگر ايران خودرو اعلام كند كه خريداران بايد براي خريد يك خودرو 18ميليون تومان پيش پرداخت كنند افرادي كه كمتر از اين مقدار پول دارند عملا نمي‌توانند وارد پيش خريد شوند و از چرخه معاملات حذف مي‌شوند.
ناصر پور با بيان اينكه مسئله سوم مربوط به خريداران است، تأكيد كرد: مشكل ديگر اين است كه اگر خريداري قصد انصراف داشته باشد بسيار دير به پولش خواهد رسيد. به‌طور معمول هر كس از خريد خودرو انصراف دهد 30روزكاري پس از انصراف به پولش خواهد رسيد؛ اين به‌معناي آن است كه اين سرمايه‌گذاري عملا نقد‌شونده نيست و اينطور نيست كه هر زمان كه خريدار قصد داشت به پولش برسد.
- گواهي سرمايه‌گذاري خودرو چيست؟
مدير مطالعات اقتصادي و سنجش ريسك بورس كالا در مورد گواهي سرمايه‌گذاري خودرو گفت: گواهي سرمايه‌گذاري خودرو يك ابزار تأمين مالي است كه براساس آن پيش‌فروش كنوني خودرو به بورس منتقل مي‌شود با اين تفاوت كه در بازار سنتي خودرو، معاملات ثانويه وجود ندارد اما اگر كسي اين اوراق را از طريق بورس پيش‌خريد كرد ديگر نگران اين نيست كه اگر انصراف دهد چه زماني به پولش خواهد رسيد.
او افزود: درواقع خريدار نيازي به انصراف ندارد بلكه با فروش اوراق در بازار ثانويه خيلي راحت مي‌تواند در اسرع وقت به پولش برسد، يعني عملا خريدار در يك بازار نقد‌شونده سرمايه‌گذاري كرده است.او توضيح داد: از سوي ديگر با توجه به اينكه اين اوراق بازارگردان دارد لزومي ندارد كه خودرو ساز مبالغ خريد را پس از انصراف به خريدار پس بدهد چون خريدار اوراق را در بازار ثانويه به شخص ديگري مي‌فروشد و وجوه مورد نيازش را تأمين مي‌كند يا اگر كس ديگري هم نبود به بازارگردان مي‌فروشد.
ناصرپور با بيان اينكه با انتشار اوراق سرمايه‌گذاري خودرو قرارداد‌هاي كوچك ايجاد مي‌شود، ادامه داد: بر اين اساس خريداران مي‌توانند در ارقام كوچك مثلا 100هزار تومان يا يك ميليون تومان(اين ارقام توسط خودروسازان تعيين مي‌شود) وارد بازار شوند. بر همين اساس خريداراني‌كه هم‌اكنون با مبالغ خرد نمي‌توانند وارد بازارشوند با توجه به اينكه اندازه قرارداد‌ها كوچك است، مي‌توانند وارد بازار شوند. او با ذكر مثالي توضيح داد: مثلا اگر خودروساز 18ميليون تومان به‌عنوان پيش پرداخت اعلام كند ديگر نيازي نيست كه خريدار همه اين مبلغ را داشته باشد. بلكه مي‌تواندهر مبلغي را براي خريد بخشي از خودرو بپردازد.
ناصرپور با ارائه جزئيات بيشتري گفت: اگرخريدار در سررسيداين قرارداد به اندازه حداقلي از تعداد اوراق كه توسط خودروساز تعيين مي‌شود داشته باشد مي‌تواند خودرو را در سررسيد تحويل بگيرد مثلا اگر مقدار اوراق در دست خريدار به اندازه 70درصد ارزش خودرو باشد (اين درصد از سوي خودروساز تعيين مي‌شود)خريدار مي‌تواند بقيه مبلغ را تسويه كرده و خودرو را تحويل بگيرد.
او درباره اينكه در مرحله اول چه خودرو‌ساز‌هايي از اين طريق محصولاتشان را پيش فروش مي‌كنند، گفت: تقريبا با تمام خودرو ساز‌هاي مهم مثلا ايران‌خودرو، سايپا و بهمن خودرو در اين زمينه مذاكره شده است و مهم‌ترين شركت‌هاي صنعت خودرو در اين طرح حضور دارند.
- روش جديد تأمين مالي خودروسازها
كميته فقهي براي تأمين مالي خودروسازان با انتشار اوراق سلف از 2طريق كارگزاران يا از طريق نهاد واسط با شرايطي موافقت كرد. مجيد پيره، كارشناس مالي اسلامي سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: كميته فقهي در مدلي كه كارگزار به‌عنوان واسطه براي تأمين مالي خودروسازها حضور داشته باشد با 2روش موافقت كرده است. او در اين‌باره توضيح داد:
در روش اول هر سرمايه‌گذار به‌صورت مستقل بخشي از سبد مبناي انتشار اوراق سلف را خريداري مي‌كند و در اين حالت عقد سلف براي هر سرمايه‌گذار محقق مي‌شود. در روش دوم كه كارگزار به وكالت از خودروساز اوراق سلف را به سرمايه‌گذاران مي‌فروشد، كارگزار بعد از جمع‌آوري وجوه، معامله سلف را منعقد مي‌كند.