از آن زمان 1.5 سال مي‌گذرد اما طبق اعلام رئيس سازمان بورس تاكنون حتي يك شركت شبه دولتي هم اطلاعات مالي‌اش را شفاف نكرده است. براساس آمار سازمان بورس تعداد شركت‌هاي شبه دولتي مشمول بند6 اصلاحيه قانون اصل44 معادل 19هزار شركت است.
سازمان بورس به‌عنوان مجري قانون شفافيت مالي شركت‌هاي شبه‌دولتي از چند‌ماه پيش با تشكيل اداره‌اي مستقل اقدامات گسترده‌اي را براي شفاف‌سازي فعاليت مالي شركت‌هاي شبه‌دولتي آغاز كرده و بارها با تعيين ضرب‌الاجل از مديران اين شركت‌ها خواسته است اطلاعات مالي- اقتصادي‌شان را ارائه كنند اما آنطور كه مسئولان سازمان بورس و سعيد رضواني فرد، رئيس اداره تمركز اطلاعات نهادهاي عمومي سازمان بورس به همشهري گفته عمده‌ترين مانع براي مشخص شدن نقش شبه دولتي‌ها در اقتصاد ايران همين مديران شبه دولتي هستند. سعيد رضواني فرد در گفت‌وگوي زير اطلاعات كلي را در اين زمينه ارائه مي‌كند.
- فهرست شركت‌هاي شبه‌دولتي كه مشمول قانون اصلاحيه بند 6قانون اصل 44مي‌شوند چه تعداد است و به چند دسته تقسيم مي‌شوند؟
طبق قانون اصلاح مواد «1»، «6» و «7» قانون اجراي سياست‌هاي كلي اصل 44قانون اساسي، شركت‌ها و بنگاه‌هاي اقتصادي متعلق به 6گروه از اشخاص حقوقي شامل: الف) مؤسسات و نهادهاي عمومي غيردولتي موضوع ماده«5» قانون محاسبات عمومي، ب) نهادهاي نظامي و انتظامي كشور، ج) سازمان‌ها و مؤسسات خيريه كشور، د) نهادها و سازمان‌هاي وقفي و بقاع متبركه، هـ) همه صندوق‌هاي بازنشستگي اعم از كشوري و لشكري، نظير صندوق‌هاي بازنشستگي وابسته به دستگاه‌هاي اجرايي و وابسته به دستگاهايي كه شمول قانون مستلزم ذكر يا تصريح نام است، و) نهادهاي انقلاب اسلامي موظفند حسب مورد نسبت به ارائه اطلاعات كامل مالي خود براي ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار مطابق قوانين و مقررات مربوطه عمل كنند. اين بنگاه‌ها موظفند درصورت لزوم نسبت به مطابقت ساختار و شيوه گزارشگري مالي برابر قوانين و مقررات بازار سرمايه اقدام كنند.
با توجه به اينكه سازمان بورس به فهرست سرمايه‌گذاري و همچنين صورت‌هاي مالي حسابرسي شده شركت‌هاي شبه دولتي دسترسي ندارد، بنابر اين تعداد دقيق اين شركت‌ها نيز مشخص نيست امابا توجه به برآوردهاي انجام شده تعداد اين شركت‌ها بين 15تا 19هزار شركت تخمين زده شده است.
- اين شركت‌ها عمدتا در چه حوزه‌هايي فعال هستند، آيا شركت‌هاي سهامي عام هستند يا سهامي خاص؟
گستره فعاليت اين شركت‌ها در كل اقتصاد ايران است و شامل همه حوزه‌ها مانند صنعت بانكداري، مسكن، صنايع توليدي، پتروشيمي، نفت و گاز، برق، دارو و... مي‌شود. از ديدگاه تقسيم بندي قانون تجارت تقريبا تمام شركت‌هاي سهامي خاص، مسئوليت محدود، شركت‌هاي سهامي عام معاف از ثبت نزد سازمان و... شامل اين قانون هستند.
- آيا تعداد شركت‌هاي شبه‌دولتي وزارت رفاه، وزارت دفاع، وزارت نفت و ساير وزارتخانه‌ها يا سازمان‌هاي مهم مثل بنياد مستضعفان و جانبازان، آستان قدس رضوي و ستاد اجرايي فرمان حضرت امام(ره) مشخص است؟تعداد شركت‌هاي شبه‌دولتي هر وزارتخانه چقدر است؟
شركت سرمايه‌گذاري تأمين اجتماعي به نيابت از وزارت رفاه تاكنون فهرست حدود 240شركت را در اختيار سازمان بورس و اوراق بهادار قرار داده كه حدود 35درصد شركت‌هاي پذيرفته شده و نهاد مالي است.اين شركت‌ها هم‌اكنون در بورس هستند و اطلاعات آنها دريافت و افشا مي‌شود اما بقيه آنها خارج از بورس هستند.
اين شركت در حال انجام مراحل دريافت امضاي الكترونيك براي ارسال اطلاعات است اما تاكنون اطلاعات مالي خود را مطابق درخواست ارسال نكرده است.در مجموعه وزارت نفت نيزشركت سرمايه‌گذاري صندوق بازنشستگي به نيابت از وزارت نفت فهرست حدود 27شركت را در اختيار سازمان بورس قرار داده است كه حدود 4شركت از اين تعداد در بورس پذيرفته شده‌اند و اطلاعات مالي آنها افشا مي‌شود. اين شركت نيز در حال انجام مراحل دريافت امضاي الكترونيك براي ارسال اطلاعات است اماخودش هنوز اطلاعات مالي خود را مطابق درخواست ارسال نكرده است.
ستاد فرماندهي كل نيروهاي مسلح نيز جلساتي را با سازمان در اين‌باره برگزار كرده اما هنوز فهرستي از شركت‌هاي خود ارائه نكرده است. برخي ديگر از فهرست مذكور در اين خصوص در حال همكاري لازم با سازمان هستند و تعداد ديگري نيز هيچ‌گونه همكاري با سازمان بورس نكرده و نامه‌هاي مربوطه را جواب نداده‌‌اند. به همين دليل سازمان بورس با جديت مشغول مكاتبه دوباره با آنها براي اجراي هرچه بهتر قانون است.
- وزير رفاه به تازگي در گفت‌وگو با همشهري درباره اينكه چرا شركت‌هاي شبه دولتي زيرمجموعه اين وزارتخانه اطلاعات نمي‌دهند گفته 85درصد از شركت‌هاي اين وزارتخانه در بورس حضور دارند، آيا اين اطلاعات درست است؟
طبق فهرست ارائه شده به سازمان بورس تعداد شركت‌هاي ثبت شده اين وزارتخانه نزد سازمان بورس كمتر از 35درصد است.
- پيش از اين سازمان بورس 6ماه به شركت‌هاي شبه دولتي براي ارائه اطلاعاتشان فرصت داد اما تاكنون اطلاعات مالي اين شركت‌ها منتشر نشده است، علت چيست؟
مهم‌ترين علت همكاري نكردن مديران ارشد 6گروه مذكور و شركت‌ها و بنگاه‌هاي اقتصادي زيرگروه آنهاست.
- خبردار شديم قرار است براي افزايش ضمانت اجراي اصلاحيه بند 6قانون اصل 44لايحه‌اي به مجلس پيشنهاد شود، طبق اين پيشنهاد قرار است با متخلفان چه برخوردي بشود؟
از مهم‌ترين مشكلات اجراي اصلاحيه بند6 قانون اصل44دسترسي نداشتن به فهرست شركت‌ها و بنگاه‌هاي اقتصادي مشمول، همكاري نكردن مديران گروه‌هاي 6گانه مذكور و در نهايت همكاري نكردن مديران و اعضاي هيأت مديره شركت‌ها و بنگاه‌هاي اقتصادي مذكور با سازمان بورس براي اجراي صحيح قانون است. در اصلاحيه ارسالي سعي شده است ضمانت‌هاي اجرايي كافي براي هر يك از گروه‌هاي مذكور شامل انفصال از خدمات دولتي، جريمه نقدي و... و راهكارهايي براي رفع ساير مشكلات درنظر گرفته شود.
- سازمان بورس تاكنون چه اقداماتي رابراي دريافت اطلاعات از شركت‌هاي شبه‌دولتي انجام داده است؟
1) طبق قانون شركت‌ها و بنگاه‌هاي اقتصادي مشمول قانون موظف به مراجعه به سازمان بورس و ارسال گزارش‌هاي مالي خود هستند اما با توجه به اجرا نشدن مفاد قانون در مهلت تعيين شده، سازمان بورس از طريق سامانه جامع اطلاع‌رساني ناشران اوراق بهادار(كدال) به نشاني اينترنتي www.codal.ir از همه شركت‌ها و بنگاه‌هاي اقتصادي مشمول قانون درخواست كرد وظايف قانوني‌شان را انجام و اطلاعات كامل مالي‌شان را ارائه كنند.
اين سازمان دوباره و در 2 مرحله فراخوان عمومي از طريق سايت رسمي سازمان به نشاني اينترنتي www.seo.ir از همه شركت‌ها و بنگاه‌هاي اقتصادي مشمول قانون اصلاحيه بند 6 اصل44 درخواست كرد اطلاعاتشان را ارائه كنند، اما با توجه به مراجعه نكردن هيچ‌يك از اشخاص حقوقي مشمول، اين سازمان دوباره در 3فقره فراخوان در 5 روزنامه كثيرالانتشار جمعا به تعداد 15فقره اقدام به اطلاع‌رساني عمومي به مشمولان كرد.
با توجه به اينكه هيچ‌يك از اشخاص حقوقي مشمول، به‌رغم صراحت قانوني تاكنون مراجعه نكرده‌اند سازمان بورس در اقدامي فراتر از وظايف تعيين شده اقدام به مكاتبه با مؤسسات و نهادهاي عمومي غيردولتي موضوع ماده«5» قانون محاسبات عمومي و صندوق‌هاي بازنشستگي اعم از كشوري و لشكري، نظير صندوق‌هاي بازنشستگي وابسته به دستگاه‌هاي اجرايي و وابسته به دستگاه‌هايي كه شمول قانون بر آنها مستلزم ذكر يا تصريح نام است، كرده و در عين حال انجام مكاتبه با ساير مشمولان تا حصول نتيجه در دستور كار است.