تاریخ انتشار: ۴ مهر ۱۳۸۶ - ۱۵:۴۱

احسان لطفی: کمی ساده انگارانه است اما زمین را می‌شود به یک آدم تشبیه کرد. جنگل‌هایی دارد که مثل ریه‌هایش هستند، دریاها و بیابان‌هایی که شاید شبیه پوست باشند، شهرهایی که فعالیتشان مثل سیگارکشیدن است و البته نقطه‌های سیاهی که چیزی کمتر از غده سرطانی برازنده‌شان نیست.

موسسه بلک اسمیت در گزارش اخیرش 10 تا از این نقطه‌‌های سیاه را معرفی کرده‌است که اصلا هم متروک نیستند و انسان‌ها و ماشین‌ها در مجاورتشان به یک همزیستی مخاطره‌آمیز تن داده‌اند. اینها عناوین برگزیدگان مسابقه آلوده‌ترین مناطق دنیاست.

مقام اول: لینفن، چین
جمعیت در معرض خطر: 3 میلیون نفر
نوع آلاینده: زغال سنگ و ذرات معلق
منبع آلودگی: خودروها و صنایع

لندنی که چارلز دیکنز در کتاب‌هایش توصیف کرده‌ است در مقابل این شهر دودزده استان شانگزی چین، طراوت یک پارک ملی حفاظت‌ شده را دارد.

استان شانگزی، قلب کمربند زغال سنگ چین به حساب می‌آید و همین واقعیت، تپه‌های اطراف لینفن را به کلکسیونی از معادن قانونی و غیرقانونی زغال تبدیل کرده‌ است. اگر گذارتان به این شهر افتاد، زحمت پهن کردن لباس به خودتان ندهید چون در هوای پرزغال شهر، قبل از خشک شدن سیاه می‌شود. بدنیست بدانید از 20 شهر آلوده دنیا، 16 شهر به جمهوری خلق چین متعلق است.

مقام دوم: تیان یینگ، چین
جمعیت در معرض خطر: 140 هزار نفر
نوع آلاینده: سرب و فلزات سنگین دیگر
منبع آلودگی: صنایع استخراج و فراوری فلز

تیان یینگ به عنوان یک شهر صنعتی- البته چین همین یک نوع شهر را دارد- بیشتر از نصف سرب این کشور را تولید می‌کند.

به یمن تکنولوژی نامناسب و نظارت نامناسب‌تر، بیشتر این فلز سمی، سر از آب و خاک و جریان خون بچه‌های تیان یینگ در می‌آورد و ضریب هوشی‌شان را کاهش می‌دهد. با آنکه استانداردهای سرب چین از آمریکا سفت و سخت‌تر است اما گندم این شهر 24 برابر همین استانداردها سرب دارد. بین محیط‌زیست و صنعت ، ظاهرا صنعت برای چین سوگلی‌تر است.

مقام سوم: سوکیندا، هند
جمعیت در معرض خطر: 2 میلیون و600 هزار نفر
نوع آلاینده: کروم 6 ظرفیتی و فلزات دیگر
منبع آلودگی: صنایع استخراج و فراوری کروم

کروم 6 ظرفیتی فلز سنگین بی‌ملاحظه ای است که در تولید فولاد ضد زنگ و دباغی چرم به کار می‌رود و تنفس و خوردنش سرطانزاست.

سوکیندا یکی از بزرگترین معادن روباز کروم دنیا را دارد و به همین مناسبت، مقدار کروم در 60 درصد آب آشامیدنی این شهر بیشتر از دوبرابر استانداردهای جهانی است. بنا به تخمین یکی از سازمان‌های بهداشتی هند، 84.75 درصد مرگ و میری که در نواحی معدنی این شهر اتفاق می‌افتد به بیماری‌های ناشی از کروم مربوط می‌شود. تخمین همین گروه از مقدار اقدامات انجام شده برای کاهش این آلودگی، سرراست‌تر است: صفر.

مقام چهارم: واپی، هند
جمعیت در معرض خطر: 71 هزار نفر
نوع آلاینده: مواد شیمیایی و فلزات سنگین
منبع آلودگی: تاسیسات صنعتی

وضع محیط‌زیست هند، در مجموع بهتر از همسایه بزرگش، چین است و این موهبت البته به توسعه آرامتر و کندتر این کشور برمی‌گردد.

ولی ظاهرا این وضع، در شهرهایی مثل واپی- که در جنوب نوار 400 کیلومتری مناطق صنعتی هند قرار گرفته- رو به دگرگونی‌ است. رشد و توسعه برای شهروندان واپی به قیمت گزافی تمام شده‌ است: مقدار جیوه در آب‌های زیرزمینی شهر، 96 برابر استانداردهای سازمان بهداشت جهانی است و فلزات سنگین در هوا و خاک، با آسودگی گردش می‌کنند. مقام چهارم این فهرست، مرهم ناچیزی روی زخم این مردم است.

مقام پنجم: لااورویا، پرو
جمعیت در معرض خطر: 35 هزار نفر
نوع آلاینده: سرب، مس، روی و اکسید گوگرد
منبع آلودگی: صنایع استخراج و فراوری فلزات سنگین

بیشتر مردان لااورویا زندگی‌شان را از کار در معادن دامنه‌های آند می‌گذرانند اما به احتمال زیاد نمی‌دانند که سرب خون 99 درصد از فرزندانشان بالاتر از میزان قابل قبول است و این بی‌خبری بیشتر از همه به سود صاحبان آمریکایی کارخانه ذوب فلزی است که از 1922، آلاینده‌هایش را ارزانی مردم این شهر کرده‌ است.

بر اساس نمونه‌گیری سال 1999، سطح خونی سرب ساکنین شهر به طور متوسط 3 برابر استانداردهای جهانی است. فعلا هیچ برنامه خاصی برای جلوگیری از خوشحالی صاحبان کارخانه وجود ندارد، اما حتی اگر آلاینده ها کاهش پیدا کند، سرب تا قرن‌ها در خاک لا اورویا باقی خواهد ماند.

مقام ششم: درژینسک، روسیه
جمعیت در معرض خطر: 300 هزار نفر
نوع آلاینده: مواد شیمیایی شامل سارین و گاز وی- ایکس
منبع آلودگی: کارخانه های تولید سلاح‌های شیمیایی

جنگ سرد مسابقه تسلیحاتی شرق و غرب در دوره جنگ سرد، لکه‌های سیاهی در سرتاسر قلمرو اتحاد شوروی سابق به جا گذاشته اما درژینسک با اختلاف زیاد سیاهترین لکه است.

اداره محیط زیست شهر تخمین می‌زند که در فاصله سال‌های 1930 تا 1998 حدود 300 هزار تن زباله شیمیایی به شکل غیر استاندارد در درژینسک دفن شده‌ است که این فهرست شامل بعضی از خطرناکترین سموم عصبی است.سطح فنول و دی‌ اکسین در آب قسمت‌هایی از شهر، 17 میلیون برابر (!) حد مجاز است.

بنابراین اصلا عجیب نیست اگر کتاب رکوردهای گینس، درژینسک را به عنوان آلوده‌ترین شهر شیمیایی دنیا معرفی کند.

مقام هفتم: نوریلسک، روسیه
جمعیت در معرض خطر: 134 هزار نفر
نوع آلاینده: ذرات معلق، اکسید گوگرد، فنول و فلزات سنگین
منبع آلودگی: تاسیسات استخراج و فراوری نیکل

نوریلسک در سال 1935 به عنوان یکی از اردوگاه‌های کار اجباری سیبری متولد شد، اما در این مدت ،شرایط زندگی اگر بدتر نشده باشد، بهتر نشده‌ است.

بزرگترین مجتمع ذوب فلزات سنگین جهان، سالانه 4 میلیون تن کادمیوم، مس، سرب، نیکل، آرسنیک، سلنیوم و روی وارد هوای شهر می‌کند.

مقدار مس و روی موجود در هوا از بیشینه مجاز بیشتر است و همین باعث شده که مرگ و میر ناشی از بیماری‌های تنفسی در نوریلسک، بیشتر از کل آمار بقیه روسیه باشد. هوا آنقدر آلوده است که تا شعاع 48 کیلومتری کارخانه نیکل، هیچ درخت زنده‌ای وجود ندارد. حتی گیاهان هم از نوریلسک گریخته‌اند.

مقام هشتم: چرنوبیل، اوکراین
جمعیت در معرض خطر: 5.5 میلیون نفر
نوع آلاینده: تشعشع رادیواکتیو
منبع آلودگی: انفجار تاسیسات هسته‌ای

وقتی قسمتی از راکتور هسته‌ای چرنوبیل در 26 آوریل 1986 منفجر شد، تابش‌های رادیواکتیو تاسیسات نیمه ویران، 100 برابر تشعشع بمب‌های هیروشیما و ناکازاکی بود.

امروز محدوده 30 کیلومتری دور راکتور، همچنان غیر قابل سکونت است و 4000 مورد گزارش سرطان تیروئید میان کودکان روسی، اوکراینی و بلاروس در فاصله سالهای 1992 تا 2002 شاید فقط یکی از یادگارهای این فاجعه باشد. تاثیرات آلاینده این حادثه تا دهها هزار سال همچنان باقی خواهد ماند و خیلی ها احتمالا به احترام همین واقعیت ،چرنوبیل را بزرگترین سانحه صنعتی تاریخ می‌دانند.

مقام نهم: سومگاییت، آذربایجان
جمعیت در معرض خطر: 275 هزار نفر
نوع آلاینده: مواد شیمیایی آلی، نفت و فلزات سنگین
منبع آلودگی: تاسیسات صنعتی و پتروشیمی

استالین یکبار گفته بود که می‌تواند اشتباهات طبیعت را تصحیح کند. کسی صحت و سقم این ادعا را نمی‌داند اما طبیعت قطعا در تصحیح اشتباهات استالین راه درازی در پیش خواهد داشت.

وقتی کارخانه‌ها و تاسیسات صنعتی سومگاییت در جمهوری آذربایجان فعال بودند، هرسال 120 هزار تن مواد خطرناک مانند جیوه وارد هوا می‌کردند. بیشتر این کارخانه‌ها تعطیل شده‌اند اما موادآلاینده همچنان باقی است و کسی هم مسئولیتشان را به عهده نمی‌گیرد.

مقام دهم: کاب وی، زامبیا
جمعیت در معرض خطر: 255 هزار نفر
نوع آلاینده: سرب و کادمیوم
منبع آلودگی: صنایع استخراج و فرآوری سرب

وقتی ذخایر غنی سرب در سال 1902 نزدیک کاب‌ وی کشف شد، زامبیا مستعمره بریتانیا بود و بریتانیایی‌ها هم اهمیت کمی به تاثیر مرگبار این فلز بر سلامت اهالی کشوری که اسمش را رودزیای شمالی گذاشته بودند، می‌دادند.

 البته در دهه‌های بعدی هم اتفاق خاصی نیفتاد و  هرچند امروز آن تاسیسات فعال نیستند اما مقدار سرب در کاب  وی همچنان نجومی‌است. نجومی یعنی 5 تا 10 برابر استانداردهای آمریکا که حتی می‌تواند مستقیما باعث مرگ شود.

 تنها امید شاید به وام 40 میلیون دلاری بانک جهانی برای پاکسازی منطقه است که شاید از نگاه دولتمردان بتواند چاله‌های بزرگتری را پر کند.

برچسب‌ها