به اذعان بسياري از اين گردشگران كه با آنها صحبت كرده‌ام تصورات ذهني اين افراد پس از ديدن تهران دچار تغييرات عمده شده است. آنها شهري عقب‌افتاده با مشكلات بسيار را متصور بوده‌اند، اما شهري پيشرفته، تميز و زيبا ديده‌اند. حالا اگر اين گردشگر خود شهردار يكي از شهرهاي پيشرفته و مدرن اروپايي باشد به‌طور حتم مي‌توان جزئيات بيشتري را درنظر گرفت. جوليانو پيزاپيا، شهردار ميلان هفته گذشته در سفري سه‌روزه به ايران ، مهمان شهرداري تهران بود. در طول اقامت وي در پايتخت توافقنامه همكاري بين تهران و ميلان براي توسعه همكاري‌هاي شهري، محيط‌زيستي، فرهنگي و غيره امضا شد. وي بازديدهايي از ستاد مديريت بحران و مراكز مربوط به سازمان حمل‌ونقل و ترافيك شهرداري تهران نيز داشت. از نگاه شهردار ميلان، تهران شهري پويا و سرزنده است. وي نيز همانند همه خارجي‌هايي كه براي نخستين بار از تهران بازديد كرده‌اند، گفت كه انتظار نداشته تهران چنين شرايط مناسبي داشته باشد. بعد از بازديدهاي وي از اين مراكز فرصتي كوتاه فراهم شد تا گفت‌وگويي درباره تهران و راه‌هاي توسعه همكاري بين تهران و ميلان، به‌عنوان دومين شهر بزرگ ايتاليا داشته باشم. اين گفت‌وگو را در ادامه مي‌خوانيد.
- شما به دعوت شهردار تهران و با هدف امضاي توافقنامه بين شهر خود و تهران به ايران سفر كرده‌ايد. سابقه‌اي از روابط تهران و ميلان در اختيار داريد؟
بله، روابط بين ميلان و تهران به‌خصوص حتي زماني كه تفاهمنامه هسته‌اي اخير نيز به مرحله نهايي نرسيده بود وجود داشته است. ايران در اكسپوي ميلان به‌صورت فعال و شاخص حضور داشته و دارد. همچنين در عرصه همكاري‌هاي دانشگاهي ميان دوطرف همواره ارتباطات وجود داشته به‌خصوص بين دانشگاه پلي‌تكنيك ميلان و دانشگاه‌هاي ايراني. همانطور كه مي‌دانيد پيش از آغاز اكسپوي ميلان يك نمايشگاه فرهنگي و هنري نيز در ميلان برگزار شد كه كشور ايران در آن حضور داشت و موزه جديدي نيز به همين مناسبت افتتاح شد. همچنين ظرفيت‌هاي بالايي وجود دارند كه مورد بهره‌برداري قرار گرفته يا در آينده مورد توجه بيشتر قرار خواهند گرفت.
اما درباره اين سفر بايد عرض كنم، به‌طور حتم دعوتي كه از سوي شهردار تهران براي انجام اين سفر صورت گرفت نقطه عطفي در روابط تهران و ميلان بود. در اين سفر ما موفق شديم گروه شاخصي از كارشناسان مديريت شهري ميلان را همراه داشته باشيم. نمايندگان اين شركت‌ها و كارشناسان جزو متخصصان رشته‌هاي خود هستند كه يا ارتباط مستقيم كاري با ما دارند يا اينكه به‌عنوان شركت‌هاي تابعه شهرداري ميلان فعاليت مي‌كنند. حوزه‌هاي كاري آنها هم حمل‌ونقل عمومي، محيط‌زيست، بهره‌برداري از فرودگاه‌ها و غيره است. همچنين در زمينه مديريت و تفكيك پسماند شركت‌هاي شاخصي ما را همراهي مي‌كنند.
- يعني در اين سفر فقط به مسائل شهري پرداخته شد؟
البته نكته حائز اهميت تبادل فرهنگي و ايجاد شناخت متقابل ميان ملل و به‌ويژه شهرهاي بزرگ جهان است. تهران و ميلان از اين ظرفيت بالاي فرهنگي برخوردار هستند و مي‌توانند اين ارتباط را شكل ببخشند. به‌عنوان نمونه يكي از كارهايي كه قرار است با عنايت به امضاي تفاهمنامه بين دو طرف برگزار شود، برپايي هفته‌هاي فرهنگي شهرهاي تهران و ميلان در ايتاليا و ايران است. همچنين در سال‌جاري سه سالانه معماري و طراحي را داريم كه برگزار خواهد شد.
- در تفاهمنامه‌اي كه با شهردار تهران امضا كرديد 2 نكته همكاري‌هاي زيست‌محيطي و مسئله تفكيك پسماند مورد تأكيد قرار گرفته است. دقيقا در اين زمينه‌ها قرار است چه اتفاقي بيفتد؟
بايد خدمتتان بگويم كه در اين زمينه شركت‌هاي تابعه شهرداري ميلان ما را همراهي مي‌كنند. يكي از اين شركت‌ها «A2A» است. تهران شهر تميزي است، اما آلودگي هوا مشكل بزرگ اين شهر است. البته ميلان هم با چنين مشكلي روبه‌رو بود كه آن را از سر گذرانده است. در زمينه تفكيك پسماند شهري هم ميلان قدم‌هاي بزرگي را برداشته است و هم‌اكنون 60درصد زباله ميلان از مبدا تفكيك مي‌شوند.
البته قدم‌هاي مهمي هم براي محيط‌زيست تهران برداشته شده است. يكي از اين موارد كه به‌نظرم نمود بيشتري داشت مناطقي است كه به‌صورت پياده‌راه درست شده‌اند. مورد ديگري كه در تهران توجهم را به‌خود جلب كرد و در حال پيشرفت است مربوط به مديريت نوع استفاده از خودرو است. محدودتر كردن استفاده از خودروهاي شخصي، افزايش، تجهيز و تسهيل امكانات حمل‌ونقل عمومي و ترغيب شهروندان به استفاده از اين شبكه بسيار مي‌تواند كارساز و مؤثر باشد.
همچنين در زمينه كاهش آلودگي هوا بهبود كيفيت خودروها مي‌تواند بسيار كارساز باشد. البته بايد فرهنگ‌سازي هم صورت بگيرد چراكه نمي‌توان مردم را نسبت به پذيرش فرهنگي در مورد رفتار شهروندي، استفاده از حمل‌ونقل عمومي و كاهش استفاده از خودروهاي شخصي مجبور كرد. اين مديريت خاص خود را نياز دارد كه البته مي‌بينم در تهران اين امر مورد توجه واقع شده و كارهايي صورت گرفته است. به‌طور حتم در زمينه استفاده از خودروهاي عمومي نيز مي‌توانيم همكاري‌هاي لازم را با تهران داشته باشيم. در زمينه ارتقاي سطح استفاده از حمل‌ونقل درون شهري مي‌توانيم به‌صورت كارسازي برنامه‌ريزي كنيم. با توجه به اراده و آمادگي دو طرف راه نيز هموار است تا بتوانيم در محيط‌هاي بهتري زندگي كنيم.
- وضعيت حمل‌ونقل عمومي در شهر ميلان به چه شكل است؟
حمل‌ونقل عمومي در ميلان اولويت اول است. همچنين با اقداماتي كه براي ترغيب شهروندان انجام داده‌ايم، در سال‌جاري ميزان خريد خودروي شخصي در اين شهر 39هزار دستگاه كمتر شده است كه اگرچه رقم بالايي نيست اما نشان مي‌دهد مردم متوجه موضوع و آسيب‌هاي استفاده از خودروهاي شخصي شده‌اند.
در زمينه بهبود شبكه حمل‌ونقل عمومي هم ميلان جوايز متعددي ازجمله OCSE را كسب كرده است. درباره حمل‌ونقل پايدار با احترام به محيط‌زيست اقدامات ديگري هم صورت گرفته است. يكي از اين كارها ترغيب شهروندان به استفاده بيشتر از دوچرخه بوده است كه موفقيت لازم را كسب كرده است. نكته ديگر اينكه مردم تشويق مي‌شوند تا به نظام اشتراك دوچرخه و خودرو بپيوندند. يعني چند خانواده از يك خودرو استفاده مي‌كنند يا دوچرخه‌ها را در ايستگاه‌هاي مختلف قرار داده‌ايم تا شهروندان استفاده كنند. در تهران هم ديدم كه سيستم اشتراك دوچرخه در حال شكل‌گيري است و در برخي از محله‌ها راه‌اندازي شده است. البته در ميلان هر 100متر يك ايستگاه دوچرخه راه‌اندازي شده است.
- جمع‌آوري پسماند شهر ميلان به چه شكل انجام مي‌شود؟
در مورد پسماند تفكيك شده از مبدا هم بايد عرض كنم كه ميلان در اين حوزه رتبه نخست را در اروپا دارد. براي اينكه شهروندان را به تفكيك زباله از مبدا نيز ترغيب كنيم جوايزي را درنظر گرفته‌ايم. ميلان 9منطقه شهري دارد و ما براي اين مناطق مسابقاتي را درنظر گرفتيم تا ببينيم كه كدام منطقه بيشترين ميزان تفكيك را خواهد داشت. همين امر شهروندان را علاقه‌مند به اين موضوع كرد و جوايزي را هم به اين امر اختصاص داديم. البته در كنار تشويق و ترغيب بايد جريمه‌هايي را هم براي شهرونداني درنظر گرفت كه چنين مسائلي را جدي نگرفته و رعايت نمي‌كنند. خيلي مهم است كه بتوان با شهروندان ارتباط برقرار كرد و بتوان مردم را در اجراي يك حركت جمعي همراه كرد. اگر در مسائل شهري هم بتوانيد شهروندان را با خود همراه كنيد موفقيت به‌دست خواهد آمد. به‌طور حتم جمع‌آوري پسماندهاي شهري در ابتدا كمي دشوار به‌نظر مي‌آيد اما زماني كه شهروندان تأثيرات مثبت آن را در ارتقاي كيفيت زندگي و بهتر شدن وضعيت شهرشان ببينند با آن همراه مي‌شوند.
- با توجه به نكاتي كه گفتيد نكات اشتراك زيادي بين تهران و ميلان وجود دارد. بحث تفكيك زباله از مبدا در تهران هم مورد توجه است اما يكي از نكات مهم در تهران مربوط به آلودگي هواست. يكي از راه‌هاي كم كردن از آلودگي هوا اجراي طرح كاهش (LEZ) است. ميلان هم با اجراي اين طرح موفقيت‌هاي زيادي كسب كرده. درباره اجراي محدوديت‌هاي ترافيكي در ميلان توضيح دهيد.
بله، در محدوده مركزي ميلان ما منطقه A را داريم كه تردد خودروها به دقت نظارت مي‌شود. با اجراي طرح كاهش در اين محدوده 30درصد انتشار سرب كاهش پيدا كرد. همچنين در توليد ذرات معلق كمتر از 10ميكرون نيز 50درصد كاهش را شاهد بوديم. در گام بعد به مرور مناطقي كه تحت پوشش اين نظام كنترل‌كننده آلودگي هوا بود، افزايش پيدا كرد. همزمان با اين اقدام، نظام اشتراك خودرو و دوچرخه را توسعه داديم. نكته مهم ديگري را درنظر بگيريد كه ميلان از تهران بسيار كوچك‌تر است. همچنين يكشنبه‌هاي هر دو هفته يك‌بار را روز بدون خودرو نامگذاري كرديم. در كنار همه اين موارد ابتكارهايي را هم داشتيم. مثلا در روز يكشنبه بدون خودرو شهروندان از جوايزي چون تماشاي رايگان مسابقات ورزشي يا بليت با تخفيف سينما، تئاتر و غيره را عملي كرديم كه همه اين موارد ترغيب‌كننده هستند. البته در آغاز كار شهروندان بسياري اعتراض مي‌كردند. اما وقتي كه مردم نتايج اجراي طرح ازجمله تميزي هوا، ارتقاي كيفيت محيط‌زيست، تخفيف در استفاده از فعاليت‌هاي فرهنگي مانند تئاتر و سينما، پياده‌روي امن و موارد اينچنيني را در زندگي خود مشاهده كردند، استقبال كردند. روش كاري كه استفاده شد به اين صورت بود كه اول طرح ترافيكي را اجرا كرديم بعد ترغيب شهروندان و در اختيار قراردادن امكانات به مردم بود كه در نتيجه جذب افكار عمومي نسبت به ابتكار عمل شهرداري ميلان را به‌دنبال داشت.
- پياده‌راه‌هايي هم در تهران ايجاد شده‌اند...
بله، باعث خرسندي من شد كه ديدم شهردار تهران، آقاي قاليباف هم اقداماتي را در اين راستا انجام داده‌اند تا فضاي لازم براي شهروندان به‌وجود بيايد. به‌عنوان مثال ديدم كه پياده‌راه‌هايي براي شهروندان ايجاد شده است كه گام بزرگي است و مي‌تواند فضاي دلنشيني را براي مردم ايجاد كند. اما اين نكته را نبايد از ياد برد كه بايد موزائيكي را درنظر گرفت كه اين كار به‌صورت زنجيره‌اي اجرا شود تا فضاي مناسب شهري به‌وجودآيد. در منطقه بازار ديدم كه ايجاد فضاي پياده‌راه چقدر مفيد بود و شخصيت و متانت آن منطقه را بالا برده است. در مورد كار ديگري كه براي كاهش آلودگي هوا در شهر ميلان موفق به اجراي آن شديم توضيح دهم. ما بچه‌هاي مدرسه‌اي را ترغيب كرديم با هم به مدرسه بروند و برگردند. اين كار چند مزيت دارد. اول اينكه بچه‌ها وقتي به‌صورت گروهي حركت مي‌كنند لحظات شادتري را تجربه مي‌كنند چون با هم ارتباط دارند. اين مسئله به آنها كارگروهي را آموزش مي‌دهد. اما غيراز اين موارد، سفر گروهي بچه‌ها موجب مي‌شود كه خودروي كمتري در شهر تردد كند و آلودگي هوا هم كمتر مي‌شود. البته اين موضوع را با مسئولان مدارس و والدين بچه‌ها هماهنگ كرديم. در ابتدا هم مقاومت‌هايي وجود داشت اما اجراي طرح نتيجه خوبي داشت.
- نظر شما درباره به كارگيري مديريت يكپارچه براي اداره شهرها چيست؟ آيا شما در شهر ميلان مسئول همه امور هستيد؟
بايد نكته‌اي را بگويم كه حتما لحاظ شود. در ديدار با مديران شهر تهران ديدم كه همه مديران شهرداري تهران افرادي شاخص و متخصص در كار خود هستند. در مدت حضور خود در تهران با مسئولان سازمان مديريت بحران و سازمان حمل‌ونقل و ترافيك تهران ديدار داشتم و اين امر را از نزديك ديدم. البته واقعيت‌هاي شهر تهران و ميلان را نمي‌توان با هم مقايسه كرد چراكه اين دو هر كدام هويت خاص خود را دارند و با توجه به اين مسئله بايد مديريت مورد نياز تعريف شود. البته مي‌بينيم كه در تهران كارهاي بسياري انجام شده و هر دو طرف توشه تجربيات زيادي را در اختيار دارند كه مي‌توانند با هم به اشتراك بگذراند. با تبادل اين تجربيات است كه مي‌توان با عنايت به فرهنگ و تجربيات كارهاي بزرگي را در شهرهاي خود انجام دهند.
- تهران، شهري روزآمد براي تمام شهروندان
تهران خيلي بيشتر از آنچه فكرش را مي‌كردم شهري پويا، باز و به سوي جهان در حركت است. با وجود مواردي كه در غرب درباره تهران گفته مي‌شود و آن‌را شهري در خود فرورفته و در انزوا تعريف مي‌كنند مشاهده كردم كه به هيچ وجه اينطور نيست. تهران شهري روزآمد است كه امكانات مناسبي را براي شهروندان از هر گروه سني فراهم كرده است. مردم هم به راحتي در شهر تردد دارند. درباره مسائل فرهنگي و نكات ديگر به بحث مي‌نشينند كه همه اين موارد از ويژگي‌هاي شهرهاي بزرگ و زنده جهان است.