به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، محمدرضا نعمتی سرپرست هیأت کاوش باستان‌شناس در قلعه ایرج با بیان این مطلب تصریح کرد: کاوشهای این فصل با هدف دستیابی به پلان اصلی دروازه شرقی و تعیین دوره‌های فرهنگی آن، شیوه‌های ساخت و استحکام‌بخشی حصار قلعه به مدت دو ماه ادامه یافت.
او با اشاره به اینکه در این فصل از کاوش خطوط پلان دروازه شرقی تقریباً مشخص شد گفت: عرض ورودی این دروازه 5/3 متر و در دو طرف دارای یک برج نیم دایره‌ای بوده است.
به گفته این باستان‌شناس، این دروازه بصورت مستقیم به داخل قلعه راه نداشته بطوریکه امتداد آن در ابتدا بصورت شرقی غربی بوده است.
به گفته نعمتی، براساس کاوشهای صورت گرفته این دروازه دارای سه دوره استقراری بوده که براساس شواهد و مستندات مکشوفه هر سه دوره مربوط به دوره ساسانی است.
سرپرست هیأت کاوش در قلعه ایرج افزود: با توجه به پلان، اشیای مکشوفه همچون سفال‌نوشته‌ها و اثر مهر در طی دو فصل کاوش، این دروازه کارکردی فراتر از دروازه ورودی و خروجی داشته است که تعیین کاربری آن نیاز به مطالعه و تحقیق بیشتری دارد.
او با اشاره به انجام کاوشهایی در بخش داخلی و بیرونی حصار در این فصل تصریح کرد: حصار قلعه در ابتدا از چینه و بصورت پله‌ای ساخته شده و بعد از آن دیوار به صورت عمودی و از خشت ساخته شده است.
نعمتی افزود: در نمای بیرونی حصار در بین دو برج علاوه بر چهار تاق بزرگ، در طرفین برج‌ها و در زیر تاق‌ها دو ورودی تاق‌دار نمایان شد که به راهرو سراسری داخل حصار و از آنجا به اتاقهای ساخته شده در حصار منتهی می‌شود.
به گفته این باستان‌شناس، با کاوشهای انجام گرفته در قسمت داخلی حصار مشخص شد که اتاقهای موجود در حصار از قسمت داخلی قلعه ورودی نداشته‌اند و حصار در قسمت داخلی به صورت عمود بالا رفته و به فاصله‌های مختلف دارای یک سکوی خشتی بزرگ است.
وی با اشاره به اینکه شواهد نشان از این دارد که این قلعه بصورت آگاهانه ترک شده و قبل از ترک تمام راهروها، طاقها، ورودیها و خروجیها با خشت پر شده‌اند، تصریح کرد: از این رو در کاوشهای انجام شده شیء قابل توجهی بدست نیامد.
نعمتی مهمترین یافته این کاوشها را کشف دو قطعه سفال‌نوشته به خط پهلوی ساسانی اعلام کرد که ترجمه آنها در شناخت این قلعه کمک زیادی می‌کند.
به گفته او، در خصوص این قلعه ابهامات زیادی از جمله کاربری قلعه، کاربری اتاق‌ها و ارتباطات بین فضاهای ساخته شده در حصار باقی مانده است.
گفتنی است: قلعه ایرج ورامین یکی از وسیع ترین و بزرگترین استقرارگاه‌های تاریخی در دشت ورامین است که در شمال روستای عسکرآباد بر سر راه ورامین به پیشوا واقع شده است.
تمامی مصالح بکار رفته در این محوطه تاریخی به طول 1450 متر شمالی - جنوبی و 1350 متر شرقی - غربی از چینه و خشت خام است.
تنها حصار این قلعه پابرجاست که از ارتفاع آن 16 متر باقی مانده و ضخامت آن بین 20 تا 22 متر و دارای 4 دروازه بوده که در حال حاضر دو دروازه شرقی و غربی آن تقریبا سالم است.
این حصار دارای 40 برج نیم‌دایره‌ای است که در حد فاصل هر دو برج 4 طاق بزرگ وجود دارد.
قلعه تاریخی ایرج در تاریخ 11/6/ 1382 با شماره 9835 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.