مقامات وزارت راه و شهرسازي از جمله وزير راه و شهرسازي اعلام كردهاند كه جامعه هدف در طرحهاي مسكن به 3بخش تقسيم ميشوند. بر اين اساس طبقه مرفه نياز به هيچ طرح حمايتي براي خريد مسكن ندارند؛ طبقه متوسط از طريق تسهيلات خريد موفق به خريد خانه ميشوند اما مهمترين بخش كه نياز به حمايت بيشتر دولت دارند، اقشار كم درآمد هستند كه توان بازپرداخت وام با نرخ سود رايج را ندارند. طرح مسكن اجتماعي با هدف حمايت از اين اقشار معرفي شده است. طي دو سال و نيم گذشته اما تنها بخش دوم، مورد توجه قرار گرفته است. در اين مدت مبلغ وام مسكن از 20ميليون تومان به 100ميليون تومان افزايش يافته و از طريق پسانداز نيز دريافت وام 160ميليون توماني براي زوجهاي جوان، امكانپذير شده است. افزايش قابلتوجه مبلغ وام مسكن براي كمك به تقويت قدرت خريد و رشد تقاضا در دوران ركود، در حالي مورد توجه قرار گرفته است كه اين نوع حمايت تسهيلاتي براي طبقه متوسط به بالا كه توان بازپرداخت آن از طريق اقساط ماهانه حدود2 ميليون تومان را دارند، كارساز است.
- محدوديت منابع مالي
وزارت راه و شهرسازي در طرح مسكن اجتماعي سرفصلي را براي مسكن حمايتي طراحي كرده است كه اجراي آن نياز به تأمين منابع مالي از سوي دولت، بانكها و برخي نهادهاي حمايتي دارد. سه منبع تعيين شده براي تأمين مالي با چالشهاي جدي از نظر منابع مواجه شدهاند كه عملا از تأمين مالي اين طرح باز ماندهاند. معاون وزير راه و شهرسازي و رئيس سازمان ملي زمين و مسكن نيز پيشتر اعلام كرد كه منابع مالي براي مسكن اجتماعي تأمين نشده و با وجود تأمين زمينهاي مورد نياز، اجراي آن آغاز نشده است. سيدمحمد پژمان اظهار داشته است كه تنگناي مالي دولت اجازه پيشرفت اين طرح را نداده است. طبق گفته اين مقام وزارت راه و شهرسازي، تسهيلات ارزان يكي از اركان اين طرح است كه هنوز امكان اعطاي آن از سوي بانكها فراهم نشده است. با اين حال چندي پيش علي ربيعي، وزير كار خبر داد كه سازمان تامين اجتماعي بالغ بر 200 ميليارد تومان بودجه براي اجراي مسكن اجتماعي تخصيص خواهد داد اما از سرنوشت اين طرح هم خبري نشده است.
- 2.5 ميليون مستأجر كمدرآمد
براساس آنچه در طرح جامع مسكن بهعنوان وضع موجود خانوادههاي فاقد مسكن مورد توجه قرار گرفته است، 40درصد هزينههاي خانوار در گروههاي پايين درآمدي صرف مسكن ميشود درحاليكه اندازه متعارف آن در سطح جهاني حدود 25درصد است. طبق برآوردهاي انجام شده، حدود 48درصد از خانوارهاي فاقد مسكن در دهكهاي اول تا چهارم و 29درصد آنها در دهكهاي 5تا 7قرار دارند. با اين حساب 2 ميليون و 522هزار خانوار شهري مستأجر در دهك اول تا چهارم درآمدي قرار دارند كه در تأمين مسكن با مشكل جدي مواجه هستند. طبق اطلاعات طرح جامع مسكن در دوره 13ساله با فرض نرخ رشد اقتصادي 5.2درصد در هر سال، سالانه 64هزار خانوار به خانوارهاي كمدرآمد اضافه ميشوند كه بايد براي آنان مسكن ارزان تهيه كرد.
- اهداف مسكن اجتماعي
معاون وزير راه و شهرسازي يك سال پيش در نخستين روزهاي ارائه طرح مسكن اجتماعي بيان كرد كه ساخت 750هزار واحد مسكن اجتماعي طي 6سال آينده، مورد هدف قرار گرفته است. طبق گفته حامد مظاهريان، در قالب طرح مسكن اقشار كمدرآمد، سالانه ۱۲۵ هزار واحد مسكن اجتماعي و حمايتي در كشور ساخته خواهد شد. بر اين اساس، اعلام شده كه برنامه ما شامل دو بخش اجتماعي و حمايتي است، در بخش حمايتي كه براي دهكهاي 3و 4جامعه است واحدهاي مسكن ساخته شده ميتواند اجاره به شرط تمليك باشد. از سوي معاون مسكن و ساختمان وزير راه و شهرسازي اعلام شده كه اين مسكن براي حقوقبگيران است كه ميتوانند با استفاده از تعاونيها و واگذاري زمين واحدهاي مسكوني اجاره به شرط تمليك خريداري كنند. با گذشت يك سال از اين اظهارات هنوز خبري از اجرايي شدن اين برنامه در سال نخست آن يعني سال 94منتشر نشده است.