غلامحسین محسنی اژه‌ای معاون اول قوه قضائیه در گفت‌وگويي كوتاه با مهر به چند پرسش قضایی پاسخ داد.
- مهمترین پرونده امسال را می‌توان پرونده بابک زنجانی عنوان کرد؟
ممکن است مبلغ ریالی این پرونده مهم باشد اما مهمترین پرونده قوه قضائیه بابک زنجانی نیست. این پرونده ۲ سال طول کشید و حالا ۳ متهم اصلی آن در دادگاه بدوی محکوم به اعدام شدند. اما باید گفت که این پرونده عقبه زیادی دارد و رسیدگی به آن ادامه خواهد داشت. خدا می‌داند که چند ساعت کار بر روی این پرونده انجام شده است. باید این طور گفت که پرونده این سه متهم با صدها متهم و پرونده دیگر، از نظر وقت و زمان قابل مقایسه است. چندین بار هیئت به خارج از کشور اعزام شد و ده‌ها کارشناسی در داخل کشور انجام شده و از بسیاری از بانک‌ها استعلام کردیم. در این پرونده همچنین از بسیاری از افراد تحقیق و بازجویی شد و اگر بگوئیم هزار هزار صفحه بازجویی داریم گزافه نگفته ام.
به اعتقاد من، مهمترین پرونده قوه قضائیه از نظر وقت‌گیری و فشاری که پشت پرونده بود، پرونده برخی آقازاده هایی است که الان در زندان هستند.
- این فشارها به چه صورت بوده است؟
گاهی جوسازی‌ها و این را ببین و آن را ببین‌ها حاشیه‌های زیادی را ایجاد کرد. شاید حجم پرونده آقازاده و مبلغش هم کمتر از بابک زنجانی باشد اما فشار رسانه‌ای و جلسات محفلی را نباید نادیده گرفت.
- پرونده آقازاده‌های دیگری هم در دست بررسی دارید؟
بله؛ برخی از آنها شاکی خصوصی دارند و برخی هم از مراجع رسمی به قوه قضائیه ارسال شده است. الان برخی از پرونده آقازاده‌ها در مرحله رسیدگی قضایی قرار گرفته است.
- گفته می شود حکم بابک زنجانی برای ترساندن متهم است تا بدهی‌هایش را تسویه کند! درست است؟
مطلقا اینطور نیست؛ قبلا هم گفته‌ام که هر متهم دیگری غیر از زنجانی اگر همکاری کند و خسارت‌هایش را جبران کند حتما در حکمش بی‌تاثیر نیست. این را هم وجدان می‌گوید، هم قانون و هم شرع و بحثی در آن نیست. ما روز اول هم به آقای زنجانی گفتیم. البته این را بگویم که تخفیف در حکم به نفع متهم نیست. به عنوان مثال اگر روزهای نخست بدهی‌هایش را داده بود نیاز نبود زندانی شود و بعد از قرار در دوران آزادی تمام اموراتش را خودش انجام می‌داد. در هر حال الان هم این متهم بدهی‌هایش را پرداخت کند به نفعش است. هرچند به گفته مسئولان پرونده همکاری لازم را نداشته است.
- وضعیت پرونده کرسنت در چه مرحله ای قرار دارد؟
- درخواست رسیدگی فوق‌العاده شده که در مسیرش قرار گرفته اما حکم قبلی قابلیت اجرا دارد.
- نیروی کار قوه قضائیه در حد قابل قبول و استاندارد است؟
به اعتقاد من دولت و مجلس بیایند و ماموریت‌های قوه قضائیه را رصد و تحلیل کنند و ببینند بر اساس این ماموریت چقدر نیروی انسانی نیاز است. وقتی یک قاضی در ماه ۱۵۰ تا ۲۰۰ پرونده را باید بررسی و قضاوت کند خیلی بدیهی است که این مهم کار سختی است. همین موجب می‌شود که وقت رسیدگی طولانی شود. هرچند در برنامه پنجم ۴۰۰۰ قاضی وارد قوه قضائیه شد اما تعداد زیادی هم از قوه قضائیه خارج شدند. اصرار ما این است که برای برنامه ششم توسعه تعدادی قاضی وارد دستگاه قضا شود اما نه تنها قاضی بلکه نیاز مبرم به نیروی کار (کارمند) هم داریم چون هر قاضی ۳ کارمند می‌خواهد. برای همین بسیاری از شعبات ما اکنون با یک کارمند کار می‌کنند.
- با این توصیفات آیا مردم از قوه قضائیه راضی هستند؟
بر اساس نظرسنجی ای که شده رضایتمندی مردم رو به افزایش است اما انتقاداتی هم دارند. با این حال برخورد غیرتبعیض آمیز در مبارزه با مفاسد برای مردم قابل تامل بوده است. قوه قضائیه پرونده‌هایی که مورد بر هم زدن امنیت مردم شده است را در اولویت قرارداده و این هم موجب همین رضایتمندی است. با این حال قانع نیستیم و همه مردم راضی نیستند و باید تلاش کنیم به نقطه مطلوب برسیم.
- می‌گویند نمی شود به قوه قضائیه انتقاد کرد؟
پس این همه نقد بر قوه قضائیه چیست؟ رسانه‌ها و اظهارات را بخوانید دیگر از نقد گذشته و بد و بیراه می‌گویند. اما در هر حال هیچ فردی نباید علیه قوا و افراد خاص توهین کرده و تهمت بزند.
- آیا مصونیت سیاسی در پرونده‌های قضایی داریم؟
نه به هیچ وجه نداریم. اما برخی از افراد هستند که در قانون نوشته شده که چگونه احضار شوند. مثلا رئیس جمهور جرمی را مرتکب شود مستقیم در دادگاه رسیدگی می‌شود. برخی موارد است که در زمان مسئولیت فرد، دلیلی برای محاکمه و دادگاهی شدنش نداریم و ثابت نمی‌شود اما فردا دلیل آن پیدا می‌شود برای همین دیگران فکر می‌کنند فرد مصونیت سیاسی داشته است.
- گاهی وقتی وارد دادگاه می‌شویم می‌بینیم که قاضی دارد پرونده سنگینی را رسیدگی می‌کند و این تمام وقت و اعتبار شغلی‌اش را در برمی‌گیرد اما وقتی به دستمزدها نگاه می‌کنیم می‌بینیم حقوق وکیل متهم از حقوق قاضی چندین برابر بیشتر است! فکر کنم کمی این مورد درست نباشد. نظر شما چیست؟
برخی از وکلا دستمزدهای سنگینی می‌گیرند که با هیچ معیاری جور در نمی‌آید. این دستمزد با حقوق استاد دانشگاه یا یک تولید کننده هم قابل مقایسه نیست. مثلا در یک پرونده که یک سال وقت گرفته به فرض اینکه روزی ۲ ساعت هم وکیل وقت گذاشته باشد با حق الوکاله ۱۰ میلیارد تومانی مواجه می‌شویم! خب این مبلغ بر چه معیاری محاسبه شده؟ ساعتی؟ روزی؟ چطوری؟ نکته قابل تامل این است که مبلغ حق الوکاله را برخی وکلا به دادگاه اعلام نکرده و حتی مالیات هم نمی‌دهند. مثلا در پرونده ۳ هزار میلیاردی وکلای ۳ و ۵ و ۱۰ میلیاردی هم داشتیم و جالب‌تر اینکه وکیلی داشتیم که از هر دو طرف یعنی شاکی (بانک) و متهم پول گرفته بود! همین‌ها موجب می‌شود که قضات بعد از بازنشستگی یا قبل از بازنشستگی به دنبال وکالت باشند. چون می‌بینند که یک وکیل به اندازه ۳۰ سال خدمت یک قاضی در یک پرونده حق الوکاله می‌گیرد.
در کنار این موضوع گاهی برخی از وکلا به موکل خود یاد می‌دهند که دروغ بگویند تا تبرئه شوند.
- در این دوره وظایف بیشتری به معاون اول قوه قضائیه سپرده شد؟
بله؛ اما توفیق اجرای صد در صد وظایف را نداشتم با این حال تمام وظایفم را تا جایی که در توان داشتم انجام دادم. در هر حال آیت‌الله آملی لاریجانی رئیس قوه قضائیه ۱۷ مورد وظیفه برعهده معاون اول خود قراردادند که برخی مشورتی است و برخی هم تفویض اختیار بود.
- پس می وان گفت که کار شما از زمان دادستانی کل سنگین‌تر شده است؟
بله؛ مسئولیت‌هایی که به من سپرده شد متنوع‌تر بود. در دوران دادستانی کل حجم عظیمی از کار مربوط به پرونده‌های مواد مخدر بود که البته با اصلاح قانون این وظیفه از دوش دادستانی کل برداشته شد. از وقتی هم که معاون اول قوه قضائیه شدم تمام پنجشنبه‌ها هم سرکار بودم تا کاری روی زمین نماند.
- برای اینکه سخنگوی خوبی برای قوه قضائیه باشید رسانه‌ها را هم رصد می کنید؟
اگر رسانه‌ها سوالاتی که مربوط به پرونده‌ها است یا موارد دیگر را زودتر به دفتر سخنگو اعلام کنند کار بهتر جلو می‌رود. اما در کل تیتر روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها را در حد میسور رصد می‌کنم. البته دوستان من در دفتر سخنگو هم کمک می‌کنند و به جرات می‌توانم بگویم که آماده پاسخگویی به حدود ۲۰۰ سوال هستیم و پاسخ‌های بیش از ۳۰ سوال احتمالی را تهیه کرده و آماده دارم. سخنگویی هم مشکلات خودش را دارد. ناگفته نماند که پاسخ به برخی سوالات را معذوریت داریم تا بیان کنیم و در کنار آن باید پاسخ‌ها کاملا متقن و قانونی باشد.