به گزارش همشهري، با وجود يك ركود 10ماهه در بازار سرمايه در سال قبل اما آمار‌ها نشان مي‌دهد كه پتانسيل ويژه‌اي در معاملات بورس نهفته است كه مي‌تواند منجر به بهبود شرايط اقتصادي و خروج از ركود شود به‌طوري كه سهم بخش ابزار‌ها و معاملات مدرن مالي سال قبل به بيش از 34درصد از كل معاملات رسيد.
اين معاملات نقش بسيار مهمي در تأمين منابع مالي شركت‌ها و صنايع دارد و مي‌تواند در شرايطي كه كشور با كمبود منابع مالي روبه‌رو است بخش زيادي از اين منابع را تأمين كند. فعالان بازار سرمايه اميدوارند بخشي از اين اوراق امسال به‌صورت بين‌المللي منتشر شود تا بازار سرمايه بتواند بخشي از منابع مالي مورد نياز شركت‌هاي بورس را از طريق جذب منابع مالي خارجي تأمين كنداما نقص در سيستم انتشار اطلاعات در بازار سرمايه و همچنين نبود زير ساخت‌هاي لازم براي بين‌المللي شدن بازار سرمايه اين موضوع را دچار ابهام كرده است.
اطلاعات تازه نشان مي‌دهد كه سال قبل سهم معاملات بورس نسبت به حجم كل نقدينگي 16درصد بوده است. البته هنوز از ارقام مربوط به گردش نقدينگي در كل كشور و سهم بورس از اين ميزان و همچنين نسبت بازار سرمايه به توليد ناخالص داخلي اطلاعاتي در دست نيست اما انجام 40ميليارد دلار مبادله در 3بورس اصلي كشور كه بخش مهمي از آن مربوط به معاملات كالا‌ها و ابزار‌هاي مدرن مالي نظير اوراق آتي، صكوك و اوراق بدهي نظير اسناد خزانه اسلامي بود نشان‌دهنده افزايش نقش ابزار‌هاي جديد مالي در تأمين نقدينگي است.
- سهم هر بورس چقدر بود؟
آمار‌هاي تازه نشان مي‌دهد كه حجم كل معاملات سال قبل در 3بورس اصلي ايران يعني بورس تهران، بورس كالا و فرا بورس به 138هزارو 240ميليارد تومان معادل 40ميليارد دلار رسيده است كه از اين مقدار 47.3هزار ميلياردتومان در بورس تهران و 45.3 و45.5هزار ميليارد تومان در فرابورس و بورس كالا دادوستد شده است. با اين حساب سال قبل بيشترين ميزان معاملات به بورس تهران اختصاص يافت و بورس كالا در رتبه دوم قرار گرفت. رتبه نخست معاملات در 10ماهه سال قبل در اختيار فرابورس بود اما با رونق معاملات سهام در 2ماه آخر سال حجم معاملات بورس تهران با افزايش مواجه شد. با اين حساب 34درصد از كل معاملات در بورس انجام شد و سهم فرابورس و بورس كالا هم هركدام 33درصد بود.
- فرابورس پيشتاز است
جزئيات معاملات 3بورس اصلي ايران در سال قبل گوياي نكات جالبي است. اين اطلاعات نشان مي‌دهد كه از 40ميليارد دلار معاملات انجام شده در سال قبل 14ميليارد دلار آن مربوط به ابزار‌هاي جديد مالي بوده كه به تازگي در بازار سرمايه ايران به كار گرفته شده است. اوراق جديد و مدرن مالي از اين جهت اهميت دارد كه مي‌تواند بخش زيادي از نقدينگي مورد نياز صنايع و اقتصاد ايران را كه با بحران كمبود نقدينگي مواجه هستند، تأمين كند. در حال حاضر استفاده از اوراق بدهي در بورس‌هاي بزرگ دنيا سالانه هزاران ميليارد دلار ازمنابع مالي شركت‌ها را تأمين مي‌كند و منجر به افزايش رشد اقتصادي مي‌شود.
سال قبل 2 تحول مهم كه تحت‌تأثير ركود اقتصادي و كسري منابع دولت به وقوع پيوست توانست نقش ابزار‌هاي نوين مالي را نسبت به قبل در بازار سرمايه پررنگ‌تر كند. دولت كه تحت‌تأثير كاهش قيمت نفت، تحريم‌ها و ركود با كمبود منابع مواجه بود سال قبل با استفاده از اسناد خزانه اسلامي در فرابورس توانست بخشي از بدهي‌هاي خود را پرداخت كند. همچنين با استفاده از گواهي سپرده كالا مطالباتي راكه در سال‌هاي قبل بارسنگيني بر دوشش بود سبك‌تر كرد. در‌واقع انتشار گواهي سپرده كالا يا قبض انبار نقطه آرماني ابزار‌هاي نوين مالي در سال94 بود كه با استفاده از آن هزاران تن ذرت كشاورزان خوزستان در بورس كالا فروخته شد و مبالغ آن به‌صورت نقد به‌حساب كشاورزان واريز شد.
نقطه ضعف معاملات مدرن در بازار سرمايه، معاملات اوراق مالي جديد در بورس تهران بود. با وجود آنكه معاملات ابزار‌هاي نوين مالي در فرابورس و بورس كالا به سرعت در حال رشد است اما در بورس تهران اين معاملات هنوز رشد نكرده است.
براساس آمار موجود از كل معاملات جديد سال قبل 22هزارو 226ميليارد تومان به فرابورس و 20هزارو 595 ميليارد تومان به بورس كالا اختصاص يافته است. اين در حالي است كه سهم بورس تهران از اين معاملات 8664ميليارد تومان بوده است كه از اين مقدار هم 8662ميليارد تومان مربوط به معاملات اوراق مشاركت بوده و فقط كمتر از 2ميليارد تومان به معاملات اوراق آتي و اوراق اختيار فروش تبعي اختصاص داشته است.