حسینعلی کاوش سرپرست چهارمین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی و برنامه آموزشی تپه طالبخان 2 (یلدا) سیستان گفت: چهارمین فصل کاوش این محوطه به کشف کوره پخت سفال، 5 فضای معماری، پیت باستان‌شناسی (زباله دانی ) پیکرک‌های انسانی و حیوانی منحصر به فرد، مهرهای مسطح، اثر حصیر، اشیاء شمارشی و ... منجر شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، وی اظهار داشت: این فصل از حفاری به مدت 35 روز و با حضور 25 نفر از دانشجویان کارشناسی رشته باستان‌شناسی دانشگاه زابل در تپه طالبخان 2 در دشت جنوبی سیستان انجام شد.
او افزود: در این فصل از کاوش یک گمانه با هدف لایه‌نگاری و آگاهی از توالی استقراری در این تپه باز شد که با ادامه حفاری شناخت نسبی از لایه‌های فرهنگی و دوره‌های استقراری تپه به دست آمد.
او با اشاره به کشف یک کوره پخت سفال در این گمانه تصریح کرد: این کوره بیانگر تولید سفال در محوطه است که نشان می‌دهد اهالی این منطقه علاوه بر تامین نیاز اولیه خود می‌توانستند تولیداتشان را به دیگر مناطق نیز صادر کنند.
استادیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه زابل هدف اصلی از حفاری در این محوطه را آموزش نیروهای جوان باستان‌شناسی اعلام کرد که در آینده وارد بازار کار خواهند شد.
وی افزود: هدف بعدی گروه باستان‌شناسی فعالیت‌های پژوهشی و کسب اطلاعات جامع از زندگی انسانها و شیوه معیشت ساکنان دشت جنوبی سیستان در ادوار باستانی بود.
وی با اشاره به کشف یک پیت (زباله دانی) باستانی که نهشت‌های فرهنگی زیادی از قبیل زغال و خاکستر را در خود جای داده بود تصریح کرد: حجم زیادی از این مواد برای شناورسازی و یافتن گونه‌های گیاهی و حیوانی برداشت شد.
او خاطرنشان ساخت که با مطالعه بر روی این مواد از نوع رژیم غذایی ساکنان و شیوه معیشت آنها اطلاع خواهیم یافت.
کاوش با اشاره به حساسیت کار باستان‌شناسی، زمان‌بر و دقیق بودن آن افزود: کاوش این فصل در 37 متر مربع صورت گرفت و با نهایت دقت و ظرافت کار در زباله‌دانی باستانی ادامه پیدا کرد.
او تصریح کرد: این چاله باستانی به قطر دو و نیم متر و به عمق 3 متر ادامه داشت که نهایتاً به خاک بکر رسید.
- کشف پیکرک‌های منحصر به فرد
این باستان‌شناس از جمله آثار مکشوفه از چاله باستانی تپه یلدا سیستان را پیکرک‌های انسانی و حیوانی اعلام کرد که نمونه‌هایی از پیکرک‌های انسانی آن منحصربفرد بوده است.
کاوش با بیان اینکه برای شناسایی و معرفی پیکرک‌ها نیاز به مطالعه بیشتر است، افزود: دو نمونه از پیکرک‌های انسانی یاد شده دارای گردنبند و پلاک دکمه‌ای شکل بوده و در پشت یکی از پیکرک‌ها چیزی شبیه شنل تا پائین بدنه ادامه دارد.
وی از دیگر آثار یافت شده در این پیت باستانی را پیکرک‌های حیوانی اعلام کرد که معروفترین و بیشترین آنها مربوط به پیکرک‌های گاو کوهاندار سیستانی در ابعاد و اندازه‌های مختلف است.
او گفت: مهرهای مسطح، اثر مهر، اثر حصیر، سفال، استخوان، اشیاء شمارشی از دیگر یافته‌های چاله باستانی کشف شده در این محوطه تاریخی است.
سرپرست حفاری تپه طالبخان 2 گفت: در این فصل از حفاری، 5 فضای معماری به طول 5 متر و عرض 30 سانتی متر به دست آمد که احتمالاً کاربرد انباری داشته و در داخل آنها پهن حیوانی و سفال یافت شده است.
کاوش با اشاره به برگزاری یک کاوش در هر سال توسط دانشگاه زابل تصریح کرد: این کاوش‌ها که در محوطه‌های در اختیار دانشگاه انجام می‌گیرد به کشف اشیاء زیادی از حفاری‌ها منجر می‌شود.
- راه‌اندازی موزه در دانشگاه زابل
او با اشاره به ارزش معنوی، علمی و آزمایشگاهی این اشیاء پیشنهاد کرد که با همکاری دانشگاه زابل و سازمان میراث فرهنگی کشور در محل دانشگاه یک موزه راه‌اندازی شود تا این اشیاء به صورت امانی برای مدت خاصی در اختیار دانشگاه قرار گیرد.
وی تشکیل یک موزه در هر دانشگاهی که رشته‌های باستان‌شناسی و مرمت در آنها تدریس می‌شود را ایده خوبی دانست و گفت: این آثار هویت اصلی ما را تشکیل می‌دهد.
او تصریح کرد: با توجه به اینکه در دنیای امروز افراد در تلاش‌اند از ساده‌ترین راه به مقصد برسند، دسترسی مستقیم به موزه که در نزدیکی محل تحصیل دانشجویان باشد باعث می‌شود آنها از نزدیک با افتخارات گذشتگان خویش مواجه و به مطالعه آنها بپردازند و احساس هویت و سرزندگی کنند.
گفتنی است، کاوش‌های صورت گرفته در 3 فصل گذشته بیانگر استقرار در این محوطه باستانی در دوره‌های دوم، سوم و چهارم شهر سوخته یعنی از سال 2900 قبل از میلاد به بعد است.
تپه یلدا محوطه‌ای با وسعت کم در فاصله 67 کیلومتری زابل و در حدود 11 کیلومتری شهر سوخته واقع شده که برای نخستین بار توسط حسین علی کاوش در سال 1389 کشف شده است.
مجوز کاوش در تپه طالبخان 2(یلدا) توسط ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده است.