فهیمه پناه‌آذر: ماجرای تبلیغ فیلم‌های ایرانی در شبکه‌های ماهواره‌ای سال گذشته آغاز شد و وقتی آگهی‌های «استراحت مطلق» عبدالرضا کاهانی در میان سریال‌های پربیننده ترک پخش شد، کسی فکر نمی‌کرد پس از یک سال، این تبلیغات گسترده‌تر از همیشه ادامه داشته باشد.

با شدت گرفتن ماجرا، مقام‌هاي مسئول به‌ويژه در وزارت ارشاد موضعي سفت و سخت در مقابل تبليغ فيلم‌هاي ايراني در شبكه‌هاي ماهواره‌اي گرفتند و خبر از برخورد با عوامل آن دادند؛ اتفاقي كه به‌نظر مي‌رسد حداقل تا امروز نيفتاده است.

  • موضع ارشاد روي كاغذ

در هياهوي پخش تيزر فيلم‌ها، حسين نوش‌آبادي سخنگوي وزارت ارشاد بارها در نشست‌‌هاي خود به غيرقانوني بودن اين كار اشاره و عنوان كرد: «هنرمنداني كه آثارشان مجوز دستگاه فرهنگي داخل كشور را دارد، حق تبليغ در شبكه‌هاي ماهواره‌اي را ندارند و اگر به اين كار مبادرت كنند، با آنها برخورد مي‌شود» اما اين واكنش تنها در حد حرف باقي ماند و اقدامي جدي ديده نشد. گرچه اين سخنان تا حدي تكليف را براي اهالي سينما روشن كرده اما بايد ديد چه شده كه برخي سينماگران همچنان به شبكه‌هاي ماهواره‌اي روي خوش نشان مي‌دهند.

  • يك واقعيت، يك حقيقت

با اينكه تبليغ فيلم‌هاي سينماي ايران در شبكه‌هاي ماهواره‌اي حسابي خبرساز شده اما با توجه به فروش گيشه و استقبال مخاطبان از فيلم‌هاي روي پرده نمي‌توان منكر تأثيرگذاري شبكه‌هاي ماهواره‌اي در اين عرصه شد. گرچه گروهي مي‌گويند فروش خوب فيلمي مثل «باديگارد» بدون تبليغ ماهواره‌اي و ناكامي مطلق «كفش‌هايم كو؟» با وجود بهره‌بردن از اين عامل غيرقانوني نقض ادعاي طرفداران تبليغ به هر قيمت است.

در اين ميان، برخي هم معتقدند كه فيلم خوب هميشه تماشاگر خود را دارد و چندان وابسته به عوامل بيروني نيست. مرتضي شايسته تهيه‌كننده سينما مي‌گويد: «نمي‌توان گفت تبليغات ماهواره‌اي تأثير 100درصدي در فروش دارند و برخي فيلم‌هاي حاضر در اكران با وجود فروش خوب، تبليغات ماهواره‌اي ندارند. هر فيلم خوب تماشاگر خود را دارد و تعريف و نقل دهان به دهان تأثيرگذارترين تبليغ امروز سينماي ايران است.»

  • تلويزيون مقابل ماهواره

گران بودن آگهي‌هاي تلويزيوني و دخل و تصرف تلويزيون در تيزر فيلم‌هاي سينمايي ازجمله عواملي است كه باعث رويگرداني تهيه‌كنندگان و پخش‌كنندگان از شبكه‌هاي داخلي مي‌شود. در طرف مقابل، شبكه‌هاي ماهواره‌اي با هزينه‌اي اندك و گاهي رايگان تبليغات فيلم‌هاي داخلي را پخش مي‌كنند و جالب اينكه برخي عوامل سينماي ايران به جاي احترام گذاشتن به قانون، راه دررو را به ديگران هم ياد مي‌دهند!

سيدجمال ساداتيان، تهيه‌كننده سينما در اين‌باره به همشهري مي‌گويد: «بايد آسيب‌شناسي كرد كه چه اتفاقي باعث مي‌شود فردي قانون را دور بزند و خلاف ضوابط عمل كند؟ به‌طور حتم سازمان‌هاي مرتبط هم در اين زمينه درست عمل نمي‌كنند. با توجه به ظرفيت پايين اكران و هزينه‌هاي گزاف، تبليغات نقش اساسي در فروش فيلم‌ها و چرخيدن چرخ اقتصاد سينما دارد اما وقتي محصول فرصتي براي تبليغ ندارد اين كار غيرقانوني هم رونق مي‌گيرد. چنانچه زيرساخت فراهم نشود اين كار ادامه مي‌يابد و قطعا برخورد با چند تهيه‌كننده مشكلي را حل نمي‌كند.»

  • جاي خالي حمايت پررنگ داخلي

علاوه بر تبليغات فضاهاي شهري كه آن هم بيشتر در پايتخت وجود دارد، رسانه تلويزيون مهم‌ترين نقش را در معرفي فيلم‌هاي روي پرده ايفا مي‌كند. منيژه حكمت با اشاره به اين نقش مهم مي‌گويد: «در تمام اين سال‌ها سينماي ايران بيشترين ضربه را در بخش تبليغات خورده است، با اين حال، مردم سينما را دوست دارند و تأثير تبليغات گسترده جشنواره فجر سال گذشته در اكران نوروزي هم ديده مي‌شود. سينماي ايران نشان داده اگر تبليغ شود، بهترين عملكرد را خواهد داشت. هم‌اكنون تبليغ فيلم‌هاي سينمايي و كالاهاي فرهنگي در اولويت تلويزيون نيست و بايد در آگاهي‌بخشي به مردم بيشتر كار شود.»