با لغو تحریم‌ها، طرح افزایش یک‌میلیون بشکه‌ای تولید و صادرات نفت خام ایران کلید خورده و قرار است در مرحله اول 500هزار بشکه طلای سیاه روانه بازارهای جهانی شود.
با وجود این از نخستین روزهای آغاز مذاکرات هسته‌ای همواره عربستان سعودی سنگ‌اندازی‌هایی را علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد و حتی این کشور عربی در دوران تحریم‌های نفتی، بازارهای ایران را تصاحب کرد.
به عبارت دیگر در طول دوران دو تا سه سال تحریم‌های نفتی ایران، عربستان سعودی از هیچ اقدامی برای تضعیف ایران در بازارهای جهانی نفت خودداری نکرد.
عربستان سعودی در دوران تحریم‌های نفتی ایران نقش پیاده‌نظام را بازی می‌کرد، این کشور بود که پیش از اعمال تحریم‌ها علیه ایران به بازارها و مصرفکنندگان بزرگ نفت به‌ویژه در اروپا این اطمینان‌خاطر را داد که در صورت تحریم ایران، هیچگونه کمبود نفتی در بازار احساس نخواهد شد.
بر این اساس با اطمینان‌خاطر عربستان سعودی، اروپایی‌ها خرید نفت از ایران را تحریم کردند.
پیش از اعمال تحریم‌ها علیه نفت ایران قیمت نفت در بازار جهانی بیش از ۱۰۰ دلار بود که حتی پیش‌بینی می‌شد در صورت تحریم نفتی ایران، قیمت هر بشکه طلای سیاه به بشکه‌ای ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار افزایش یابد
اما با اطمینان‌خاطر عربستان سعودی و برخی از کشورهای عربی متحدش و افزایش قابل توجه عرضه نفت به بازار، غربی‌ها تحریم نفتی ایران را اجرایی کردند.
از سوی دیگر باید به این نکته هم اشاره کنم که عربستان سعودی در دوران تحریم نفتی ایران و حتی در طول دو سال گذشته که مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب در حال انجام بود، برای تضعیف بازار نفت ایران کم‌‌فروشی نکرد، حتی در صورت سرد شدن روابط سیاسی تهران و ریاض، هیچگونه نگرانی‌اي برای افزایش تولید و صادرات نفت خام ایران در دوران پساتحریم وجود ندارد.
هم‌اکنون ایران در بازارهای جهانی خریداران و بازارهای سنتی نفت دارد، قطعا کشورهای مختلف اروپایی با لغو تحریم‌ها اقدام به از سرگیری واردات نفت از ایران می‌کنند و حتی افزایش عرضه یا قیمت‌‌شکنی عربستان سعودی نمی‌تواند مانعی برای افزایش تولید و صادرات نفت ایران باشد.
عربستان از هیچ تلاشی برای تضعیف نفت بازار نفت ایران در دوران تحریم و حتی پساتحریم فروگذار نمی‌کند، در طول دو سال گذشته با افزایش عرضه شدید نفت و دستکاری قیمت‌ها، عربستان قیمت نفت را از بشکه‌ای بیش از ۱۰۰ دلار به کمتر از ۳۵ دلار کاهش داده است.
از این‌رو با توجه به ضرورت به‌کارگیری دیپلماسی فعال انرژی از سوي وزارت نفت براي مذاکره با کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت که با ایران سطح بالایي از روابط سیاسی دارند
پیشنهاد می‌شود مسئولان وزارت نفت با کشورهای روسیه، ونزوئلا، عراق، الجزایر و اکوادور براي هماهنگی بیشتر و بازگشت ثبات قیمت‌ها به بازار نفت، مذاکراتی را آغاز کنند.
از سوی دیگر باید به این نکته اساسی هم تاکید کنم که یکی دیگر از اقدامات عربستان سعودی، تخریب جایگاه اوپک و تضعیف این سازمان از یک اوپک تاثیرگذار به یک اوپک بی‌خاصیت بوده است.
با توجه به شرایط فعلی حکمفرما بر بازار نفت و سازمان اوپک، ایران می‌تواند با همکاری سایر کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت عضو اوپک و غیر عضو اوپک، زمینه را برای بازگشت ثبات قیمتی به بازار نفت فراهم کند.
در این ميان افزایش ضریب امنیت انرژی، خط قرمز مصرفکنندگان بزرگ نفت و انرژی در جهان بوده و با توجه به این ضرورت انکارناپذیر، عربستان سعودی حتی اگر بیشترین تخفیف را در فروش نفت خود ارايه دهد
باز هم کشورهای بزرگ مصرف‌کننده انرژی، از ایران نفت خام خریداری خواهند کرد و به عبارت دیگر هیچ‌یک از مصرفکنندگان بزرگ انرژی جهان خود را صرفا وابسته به نفت تولیدی یک کشور نمی‌کنند
زیرا مصرفکنندگان به دنبال متنوع‌سازی منابع تامین انرژی خود هستند و از این‌رو عربستان نمی‌تواند با بازی با قیمت‌ها یا افزایش عرضه، بیش از شرایط فعلی خللی در روند افزایش صادرات نفت ایران ایجاد کند.
باید به این نکته هم اشاره کنم که عدم تعیین سقف تولید نفت اوپک و گنجاندن بندی در بیانیه پایانی نشست 168 اوپک در وین، از مهم‌ترین دلایل کاهش شدید قیمت طلای سیاه به شمار می‌رود.
ماجرا از اين قرار است كه در طول چند سال گذشته همواره سقفی برای تعیین اوپک تعیین شده بود. در آخرین تصمیم‌گیری، سقف تولید روزانه ۳۰میلیون بشکه‌ای برای کشورهای اوپک تعیین شده بود که در پایان نشست ۱۶۸، کشورهای عضو این سازمان حتی روی سقف ۳۰میلیون بشکه‌ای هم به توافق نرسیده‌اند
این در حالی است که اوپک متعهد به تامین ثبات بازار نفت در کوتاه‌مدت و میان‌مدت است و در طول فعالیت ۵۵ساله اوپک، همواره مهم‌ترین سیاست این سازمان تامین ثبات بازار نفت در کوتاه‌مدت و بلندمدت بوده است.
در پایان نشست ۱۶۸ اوپک در آذرماه سال گذشته بندی در بیانیه پایانی گنجانده شد که براساس آن، اعضای اوپک تاکید کرده‌اند که متعهد به تامین ثبات بازار در بلندمدت هستند.
به عبارت دیگر، در این بند نامی از تامین ثبات بازار در کوتاه و میان‌مدت برده نشده که این مهم‌ترین علامت به بازار برای کاهش بیشتر قیمت‌های نفت در طول دو هفته گذشته تاکنون بوده است.
با گنجاندن این بند جنجالی در بیانیه پایانی نشست ۱۶۸ اوپک به نظر می‌رسد استراتژی‌های کلان و ۵۵ساله این سازمان دستخوش تغییرات گسترده‌ای شده است
در حالی که در طول ۵۵ سال گذشته استراتژی اعضای اوپک تامین ثبات بازار نفت در کوتاه‌مدت و میان‌مدت بوده است، اما به یکباره در پایان نشست ۱۶۸ اوپک، این استراتژی از کوتاه‌مدت به بلندمدت تغییر پیدا کرده است.
منبع:همشهري اقتصاد