نگاهی به اکوسیستم‌های موفق استارت‌آپی در کشورهایی مانند امریکا، کانادا، هند و حتی کشور همسایه یعنی ترکیه نشان می‌دهد که دولت به جای ورود مستقیم به این حوزه، تنها زیرساخت‌های فنی و حقوقی برای شرکت‌های استارت‌آپی را فراهم می‌کند و اجازه می‌دهد جریان استارت‌آپی به صورت خودکار شکل بگیرد.
در این کشورها دولت تلاش نمی‌کند در چرخه پرورش استارت‌آپ حضور مستقیمي داشته باشد.
به باور بسیاری از فعالان حوزه استارت‌آپی، در حال حاضر فضای اکوسیستم استارت‌آپی کشور برای رشد نیازمند زیرساخت‌های آموزشی استاندارد و راه‌حل‌های قانونی برای ثبت راحت‌تر این شرکت‌های نوپاست.
«شایان شلیله»، مدیرعامل ای نت‌ورک در گفت‌وگو با «همشهری اقتصاد» از دشواری‌های فعالیت در حوزه کسبوکارهای آنلاین و مشكلات استارت‌آپ‌ها در کشور می‌گوید.
- با توجه به شرایط اقتصادی‌اي که در کشور حاکم است، نسلی وارد حوزه کار می‌شوند که با اینترنت بزرگ می‌شوند. این‌ها برای حضور در فضای مجازی و راه‌اندازی کسب‌وکار در این فضا تمایل زيادي دارند. با توجه به شرایط خاصی که در مورد فضای مجازی وجود دارد مهم‌ترین چالش‌های این کسب‌وکارها چیست؟
مشکل کنونی، مساله تامین نیروی انسانی است. نیروی انسانی متخصصی که با این حوزه کاملا آشنا باشد و بتواند به صورت تخصصی در این زمینه فعالیت کند به‌سختی یافت می‌شود.
آشنا بودن به اینترنت دلیل بر تخصص داشتن در حوزه کسب‌وکار آنلاین نیست. بيشتر شرکت‌ها در پيدا كردن استعدادهایی که به دنبال آن هستند، مشكل دارند و در سیستم خود این استعدادها را حفظ کنند.
به عبارت دیگر نیروی انسانی متخصص که تسلط کافی بر حوزه کسب‌وکار آنلاین و استارت‌آپ‌ها را داشته باشد به‌سختی پیدا می‌شود.
می‌توان گفت در حوزه فنی، مدیریت مارکتینگ و... به‌سختی نیروی ماهر پیدا می‌شود؛ البته شرایط یافتن استعدادها باز هم از یافتن نیروهای متخصصی که تجربه دارند بسیار سخت‌تر است.
- راهکار برون‌رفت از این بحران یا چالش چیست؟
نکته‌ای که اين مساله را در بازه زمانی کوتاه‌مدت حل می‌کند این است که کسانی که در این شرکت‌ها فعالیت می‌کنند در چند سال آینده از استارت‌آپ‌ها بیرون می‌آیند و ممکن است برای خودشان ایده‌ای داشته باشند و استارت‌آپ تازه‌ای را تاسیس کنند یا در شرایط بهتر با شركت دیگری ادامه همکاری داشته باشند.
جابه‌جایی نیروهایی که امروز در حال متخصص شدن هستند در چند سال آینده می‌تواند مشکل کمبود نیروی انسانی را حل کند.
کسانی با این فرهنگ بزرگ شده‌اند و تجربه، دانش و تخصص کافی را کسب کرده‌اند و طی اقدامی از شرکتی به شرکت دیگر منتقل می‌شوند.
این نقل‌و‌انتقال باعث جابه‌جایی افراد به‌تنهایی نمی‌شود بلکه تجربه و دانش آن‌ها را هم منتقل می‌کند. در یک بازه زمانی می‌توان به حل آن‌ها امیدوار بود.
برای مثال در کشورهای توسعه‌یافته هم این اتفاق افتاده است که استعدادهای مختلف در شرکت‌های بزرگ کار خود را آغاز کرده‌اند و با گذشت زمان از شرکت خارج شده و در سطوح بالای یک شرکت کوچک به فعالیت پرداخته‌اند.
خود این امر موجب تمرکززدایی تخصص و دانش در شركت‌‌های بزرگ می‌شود و ورود دانش و تخصص به شرکت‌های کوچک را ممکن می‌كند. به عبارت بهتر انتقال و بیان تجربیات می‌تواند این چالش را کمتر کند.
- وظیفه نهادهای آموزشی و حتی دولت در این زمینه چیست؟
نهادهای آموزشی فاصله بسیاری با لایه‌ها و مدل‌های فعالیت استارت‌آپ‌ها دارند. اگر فارغ‌التحصیلان دانشگاه در شرکت‌های استارت‌آپی استخدام شوند از نظر دانش تخصصی در سطح بسیار پایینی هستند.
نمی‌توان این نبود تخصص را فقط به حوزه استارت‌آپ‌ها بسط داد، در بسیاری از رشته‌های دیگر این ضعف دیده می‌شود.
بيشتر کسانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند کسانی هستند که همزمان با دانشگاه یا قبل از دانشگاه براساس علاقه‌ای که داشتند وارد حوزه کاری شدند. بیشتر آموزه‌های دانشگاهی آکادمیک است و در فضای تجربه کاری نمی‌گنجد.
- آیا علاقه‌مندان به فعالیت در حوزه استارت‌آپ‌ها باید در فضای کار و براساس تجربه کاری تخصص پیدا کنند یا این‌که علم دانشگاهی می‌تواند به آن‌ها کمک کند؟
محیط باید شبیه محیطی باشد که به فضای کار نزدیک باشد. آموزه‌های دانشگاهی کاملا آکادمیک است و در حوزه‌های فنی آن‌چه در محیط کار به دست می‌آید متفاوت‌تر از محیط دانشگاه است.
این ضعف در رشته‌های مدیریتی هم دیده می‌شود. به طور کل در حوزه آی‌تی و حوزه مدیریت فاصله بسیاری میان آن‌چه در دانشگاه آموخته می‌شود و آن‌چه برای محیط کار نیاز است، وجود دارد.
- چشم‌انداز کسب‌وکار آنلاین را در کشورمان چگونه می‌بینید؟
در پنج سال گذشته سرعت اینترنت و میزان کاربران آن در کشور رشد داشته است. این موضوع باعث شده که کسب‌وکار اینترنتی هم از رونق قابل توجهی برخوردار شود.
پیش‌بینی می‌شود که در پنج سال آینده هم این سرعت ادامه داشته باشد. به عبارت بهتر هم فضای فعالیت کسبوکارهای اینترنتی رشد می‌کند و هم کسبوکارهای دیگر می‌توانند در این فضا رشد کنند.
رشد این کسب‌وکارها بسیار بالاست. حتی از کشورهای منطقه هم سرعتش بسیار بالاتر است.
- فکر می‌کنید برای این‌که دچار عقب‌ماندگی از نظر فناوری نباشیم چه باید بکنیم؟راه‌حل چیست؟ آیا این حوزه به حضور جدی دولت نیاز دارد؟
بخشی از مشکلات به زیرساخت‌ها باز می‌گردد. در این بخش دولت می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. در حال حاضر ضعف جدی در این سیستم دیده می‌شود.
درست است که میزان مصرف اینترنت و سرعت آن در کشور بالاست، اما نسبت به آمارهای جهانی بسیار پایین است.
در چند سال اخیر استفاده از اینترنت و کسبوکارهای اینترنتی در کشور رشد کرده، در حالی که این موضوع در کشورهای توسعه‌یافته به‌مرور و مدیریت‌شده رشد پیدا کرده است.
باید زیرساخت‌های مربوط به دسترسی مردم و زیرساخت‌هایی که مربوط به دیتاسنترها می‌شود تقویت شود که حل آن نیاز به حمایت جدی دولت دارد.
موضوع دیگر بحث قوانین مربوط به استارت‌آپ‌هاست. قوانین تجارت کشور قوانین بسیار قدیمی هستند و مفاهیمی که به کسب‌وکار آنلاین مربوط می‌شوند با آن‌ها همخوانی ندارد.
در بیشتر کشورها وقتی فضای رشد کسبوکارهای این‌چنینی دیده می‌شود کسب‌وکارها شامل معافیت‌های بیمه، مالیات و... می‌شوند. این‌گونه کمک‌هاست که می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند.
- ورود مستقیم دولت به حوزه استارت‌آپ‌ها و حمایت مالی مستقیم چه تاثیری بر کیفیت ادامه فعالیت آن‌ها دارد؟
حضور مستقیم دولت و حمایت مالی مستقیم نه‌تنها وضعیت را بهتر نمی‌کند بلکه در برخی مواقع باعث بدتر شدن اوضاع هم می‌شود.
- چگونه می‌شود حوزه استارت‌آپ‌ها را مدیریت کنیم تا مانند پارک‌های فناوری و بسیاری ازموارد دیگر درگیر روند بوروکراسی و دولتی نشوند؟
در حوزه آی‌تی اگر یک کسب‌وکار بخواهد رشد داشته باشد نیاز به پشتوانه مالی دولت ندارد. شاید در برخی صنایع مانند نانو و امثال آن چون ذات کار متفاوت است ورود دولت به این بخش جدی باشد، اما ماهیت استارت‌آپ‌ها کاملا متفاوت است.
شرکت‌ها می‌توانند به‌راحتی و بدون حمایت دولت رشد کنند. فقط نیاز است که دولت موانع را بردارد.
برای مثال شرکتی که رشد منابع انسانی بالایی دارد و سالانه 30 تا 40 نفر را به تعدادکارمندان خود اضافه می‌کند باری از دوش دولت در زمینه اشتغالزایی برمی‌دارد، اما در مقابل دولت هیچ برنامه حمایتی مانند معافیت مالیاتی یا معافیت بیمه و... برای این شرکت‌ها در نظر نمي‌گيرد.
در نتیجه نمی‌توان ناظر رشد بیشتر این شرکت‌ها بود.
منبع:همشهري اقتصاد