به گزارش همشهري آنلاين، دكتر محسن اسماعيلي در همايش بزرگداشت مقام استاد شهيد مرتضي مطهري كه با موضوع «مطهري پيشتاز در اصلاح تفكر ديني» در مدرسه عالي شهيد مطهري برگزار شد، گفت: با جستجو در منابع ديني و متون روايي، اصطلاح «اصلاح تفكر ديني» نيافتم ولي درباره «احياي تفكر ديني» فراوان است؛ در نهج‌البلاغه نيز موارد مكرري تعبير به احياي تفكر ديني شده اما تعبير به اصلاح نشده است. بنابراين آنچه كه احتياج به اصلاح و بازنگري دارد، جامعه ديني و روش ما در فهم دين است؛ نه تفكر ديني.
اين استاد حوزه و دانشگاه افزود: تأمل در مجموعه آثار شهيد مطهري نشان مي‌دهد كه اين استاد شهيد، سه پيش‌نياز براي اقامه دين ناب در جامعه را دارا است كه علت جاودانه ماندن و موثر بودن ایشان نيز متأثر از اين سه پيش شرط است.
وي شناخت درست دين به معناي واقعي كلمه را اولين دليل موفقيت مرحوم شهيد مطهري در احياي تفكر ديني دانست و افزود: اگر كسي بخواهد تفكر ديني را بر جامعه حاكم كند و انحراف و بدعت‌هاي ديني را بزدايد، نيازمند اين است كه ابتدا خودش دين‌شناس و فقيه باشد و عميقاً و به طور صحيح، دين را شناخته باشد؛ چراكه دين يك امر عمیق و قدسي است، نه مقوله‌اي سطحي؛ بنابراين با آشنايي سطحي و جزيره‌اي نسبت به معارف دين نمي‌توان مدعي اصلاح جامعه ديني و احياي تفكر اسلامي شد.
اسماعيلي يادآور شد: شهيد مطهري، ظهور افرادي كه با آشنايي سطحي و التقاطي از اسلام، متولی معرفی دين به جامعه اسلامي شوند را يكي از آفت‌هاي احتمالي انقلاب اسلامي مي‌دانند و به رهبران فكري جامعه نسبت به روزی هشدار مي‌دهند كه در جامعه انقلابي، افراد ناآشنا با عمق مطالب قرآني، تفسير قرآن و افراد ناآشنا با عمق مباني اخلاقي، اخلاق بگويند؛ چه اينكه اين وضع را از آفت‌هايي برمي‌شمرند كه انقلاب را از درون خواهد پوساند.
دكتر اسماعيلي با بيان اينكه شناخت دين و فقاهت، با دو خطر عمده «تذبذب» و «تحجر» روبروست، گفت: اين كه براي همرنگ شدن با جماعت بخواهيم اسلام را به گونه‌اي معرفي كنيم كه به هر قیمتی مورد پذيرش زمانه باشد، خطر تذبذب و فراموش كردن اصول را در پي دارد. خطر تحجر هم يعني اينكه تفسيري انعطاف‌ناپذير از تاكتيك‌ها و احكام تغييرپذير دين ارائه دهيم.
منتخب مردم در مجلس خبرگان رهبري، ثمره تذبذب و تحجر را منزوي نمودن و خارج كردن دين از عرصه سياست و اجتماع دانست و يادآور شد: شهيد مطهري براي حل اين مشكل، تئوري تفكيك احكام به ثابت و متغير را مي‌پسندد.
وي اولين نياز در راه احياگري تفكر ديني در جامعه را پيروي از راه شهيد مطهري در تحصيل مستمر و دقيق و تحكيم پايه‌هاي علمي خود دانست و حضور در جامعه و شناخت سوال‌ها و شبهه‌هايي كه نسبت به دين در جامعه وجود دارد را به عنوان پيش‌شرط دوم براي اصلاح جامعه ديني برشمرد و گفت: يك فقيه و متفقه براي حاكم كردن تفكر ديني در جامعه و اصلاح بدعت‌ها، نياز به حضور در جامعه دارد؛ از اين رو است كه امام خميني (ره) مي‌فرمودند «اجتهاد مصطلح و مرسوم در حوزه‌هاي علميه نمي‌تواند پاسخگوي نيازهاي امروز باشد».
اسماعيلي با اظهار تأسف از اينكه برخي از شبهه و سوال مي‌ترسند، تصريح كرد: مرحوم استاد شهيد مطهري نه تنها از شبهه و سوال نمي‌ترسيد بلكه به استقبال آنها مي‌رفت. درست است كه بايد در برابر شبهه‌سازي و سوال‌سازي و آنهايي كه به اسم شبهه و سوال، بر عليه تفكر ديني توطئه مي‌كنند، مراقب باشيم اما نبايد از سوال و شبهه بترسيم. همان‌گونه كه شهيد مطهري از طرح سوال و شبهه استقبال مي‌كرد و البته توان علمي پاسخگويي به آنها را هم داشت.
وي يادآور شد: شهيد مطهري در يك تعبير قابل تأمل مي‌گويد كه سنگيني و قداست حضور در جامعه و پاسخ به شبهات، كمتر از سنگيني و قداست مرجعيت تقليد نيست و مي‌گويد يكي از دردهاي روزگار ما اين است كه قداست و سنگيني مقام تبليغ و رفع شبهات براي ما مشخص نيست و برخي خيال مي‌كنند كه اگر كسي در جامعه براي تبليغ حاضر باشد، او توان مرجعيت تقليد را دارد.
اين استاد حوزه و دانشگاه گفت: شهيد مطهري هشدار داده است كه اگر مجتهد در صحنه حاضر نباشد و پاسخ نيازهاي روز را ندهد، و اگر حوزه‌ها و روحانيت متعهد به خود نجنبد و سوالات جامعه امروز را پاسخ ندهند، ميدان را براي كساني كه به نام روشنفكري ديني، نظرات غيرديني ارائه و اسلام را مسخ مي‌كنند، باز گذاشته است.
عضو حقوقدان شوراي نگهبان، پيش‌نياز سوم براي يك احياگر و مصلح در جامعه ديني را «اخلاق فردي» و «اخلاق علمي» دانست و خاطرنشان كرد: به عبارتي هر قدر دل و زبان پاك‌تر باشد، مي‌تواند در احياي تفكر ديني موفق‌تر باشد؛ واگرنه بدون اخلاق، حرف و پاسخ ما هر چند هم كه درست و صحيح باشد، در دل‌ها نخواهد نشست.
اسماعيلي در خاتمه با بيان اينكه با تندي و درشت‌گويي به حاكميت تفكر ديني نخواهيم رسيد، گفت: اينكه امروز افرادي مانند آيت‌الله امامي كاشاني مورد اقبال همگان هستند و همه با هر طرز تفكري امثال ايشان را مي‌پسندند، ناشی از اخلاق و ادب ايشان است.