به خيابانهاي شهر نگاه كنيد، اولويت با كدام است؟ انسان يا خودرو؟ سال‌هاست كه مديران شهري تهران از برنامه خود براي شهر انسان‌محور عليه شهر سواري‌زده و خودرومحور سخن گفته‌اند اما هنوز راه طولاني در پيش است.
خودروهاي سواري در جاي‌جاي شهر موقعيت‌هاي بهتر و برتر دارند. در بزرگراه‌ها و خيابانهاي اصلي جايي براي تردد پياده‌ها نيست. پل‌هاي عابر با وجود برقي شدن و تجهيز به آسانسور هنوز براي بسياري از شهروندان غيرقابل استفاده هستند. اين شرايط در حالي وخيم مي‌شود كه مردم پايتخت 67درصد از ترددهاي روزانه خود را با وسايل نقليه شخصي انجام مي‌دهند و كمتر از مترو، اتوبوس و تاكسي بهره‌مي‌برند. براساس مطالعات صورت‌گرفته در مركز مطالعات حمل‌ونقل و ترافيك تهران، روزانه 18ميليون سفر شهري در پايتخت انجام مي‌شود كه متوسط هر سفر با تأخير حدود 50دقيقه است. اين در حالي است كه به‌گفته سيدجعفر تشكري‌هاشمي، معاون حمل‌ونقل و ترافيك شهردار تهران، روزانه 20ميليون ساعت وقت شهروندان تهراني در ترافيك تلف مي‌شود. ازاين عدد 67درصد يعني 13ميليون ساعت از وقت تهراني‌ها هر روز به‌دليل سواري‌زدگي از بين مي‌رود. اما اتلاف وقت تنها سوغات تهران سواري‌زده نيست.
- 38كشته در هر روز
معضل خودرومحوري آنجا نمايان مي‌شود كه اين وسايل كه بايد در خدمت شهروندان قرار گيرند، تهديدي بزرگ براي جان آنها محسوب مي‌شوند. آمارها نشان مي‌دهد در دنيا به ازاي هر ۱۰هزار خودرو ۹نفر در تصادفات كشته مي‌شوند، درحالي‌كه در ايران به ازاي اين تعداد خودرو، ۳۷نفر كشته مي‌شوند. سال گذشته عددي كه از سوي پزشكي قانوني براي تصادفات رانندگي در كل كشور اعلام شد حدود 14هزار كشته بود. بدين‌ترتيب در ايران هر روز 38نفر جان خود را در مصاف با خودروها از دست مي‌دهند. اما وضع در تهران وخيم‌تر از اين اعداد است. استان تهران در فوت عابران پياده رتبه اول را در كشور دارد و متأسفانه فوت راكبان موتورسيكلت‌ها در اين استان نيز بيشتر از ساير استان‌هاي كشور است. آنگونه كه مسعود قادي‌پاشا، مديركل پزشكي قانوني استان تهران گفته، مصدومان تصادفات 11ماهه سال گذشته تهران، 33هزارو 966مورد بود كه از اين تعداد 24857مورد مرد و 9109مورد نيز زن بوده‌اند. همچنين مجموع مصدومان تصادفات سال94 نسبت به سال93، 2.4درصد رشد داشته است. اما همه تلفات اين مصاف نابرابر به اينجا ختم نمي‌شود.
- سواري‌هاي آلاينده
در كنار خطر تصادفات رانندگي، مشكلاتي كه خودروها و سواري‌زدگي براي محيط‌زيست شهري ايجاد مي‌كند هم سد بزرگي بر سر راه سلامت شهروندان است. هر خودرو به ازاي هر سفر شهري 65گرم آلودگي هوا توليد مي‌كند. گازهاي آلاينده بسياري از اگزوز خودروها بيرون مي‌آيند؛ منواكسيد كربن، دي اكسيد گوگرد، دي‌اكسيد نيتروژن و از همه خطرناك‌تر ذرات معلق، هر كدام دشمني براي سلامت تلقي مي‌شوند. بيماري‌هاي تنفسي، تشديد سكته‌هاي قلبي و مغزي و مرگ مستقيم نتيجه استنشاق آلودگي هواي توليدي خودروهاست. گاز آلاينده منواكسيدكربن موجب اختلال در تنفس و خفگي، دي‌اكسيد گوگرد باعث بيماري‌هاي مزمن تنفسي و آسم، دي‌اكسيد نيتروژن موجب سوزش كيسه‌هاي هوايي ريه مي‌شود و ذرات معلق كيسه‌هاي هوايي ريه را از كار مي‌اندازد و منجر به سكته قلبي مي‌شود.
- تخلف نكنيم تا مردم زنده بمانند
عامل ۸۰درصد تصادفات فوتي، رانندگي نامطلوب ايراني‌ها با خودروهاي شخصي است. دكتر يوسف حجت عضو جامعه انديشمندان ترافيك كشور در اين‌باره مي‌گويد: رقم غيرقابل باور 30هزار كشته در سال با اعمال نظارت‌هاي پليس به چيزي حدود 17هزار نفر كاهش يافته است. بي‌ترديد اگر به نحو مطلوب‌تري رانندگي كنيم و پليس راهنمايي و رانندگي كنترل و نظارت جامع‌تري بر رانندگان داشته باشد و تخلفاتي از قبيل سرعت و سبقت غيرمجاز كاهش يابد به‌راحتي آمار مرگ و مير و مصدوميت‌هاي ناشي از تصادفات رانندگي كاهش مي‌يابد. بنابراين مي‌توان گفت فرهنگ رانندگي از اهميت بسياري برخوردار است. به‌گفته حجت، متأسفانه ايراني‌ها بسيار بد رانندگي مي‌كنند و دائما در تلاشند تا تقصير رانندگي نادرست خود را به گردن ديگران بيندازند. كشته شدن در جاده و واژگوني‌ها در بيشتر موارد به‌دليل خواب‌آلودگي‌ها، سرعت و سبقت غيرمجاز بوده است. بنابراين براي جلوگيري از وقوع حادثه و كاهش تعداد حوادث بايد خودمان به‌فكر خودمان باشيم.