اگرچه در برخي شهرهاي كشور هنوز آمار مشخصي از معاينه فني‌هاي انجام‌شده پيشين در دست نيست كه مبناي عمل قرار گيرد اما در تهران وضعيت كاملا متفاوت است. سال گذشته ۵۳۰هزار خودروي سبك در مراكز مجاز تهران معاينه فني انجام دادند كه اين رقم يك ششم از 3046992خودروي شخصي پلاك‌شده در تهران است. از سويي حدود 500هزار خودروي تهران زير 5سال عمر دارند و از معاينه فني معاف هستند. حال اين پرسش پيش‌مي‌آيد كه آيا پليس راهور تهران، 2ميليون خودروي فاقد معاينه فني شهر را جريمه مي‌كند يا خير؟ روز شنبه سردار تقي مهري، رئيس پليس راهور ناجا خبر داد كه بانك اطلاعاتي پليس به بانك اطلاعاتي تجميع شده معاينه فني وزارت كشور متصل شده و در ديگر سو نيز پليس به سيمفا(سامانه يكپارچه معاينه فني) متصل شده است.
- چرا بايد متخلفان جريمه شوند؟
كاهش آلودگي هوا، كاهش مصرف سوخت و كاهش تصادفات، مهم‌ترين آثار انجام معاينه فني هستند. بدين‌ترتيب نظارت دقيق پليس مي‌تواند از آلودگي هوا بكاهد، صرفه جويي در مصرف سوخت و سرمايه ملي كشور فراهم آورد و از تصادفات ناشي از نقص فني بكاهد. با انجام يك معاينه فني ساده خودرو طي 10دقيقه، 18آزمايش روي خودرو انجام مي‌شود. در چرخه معاينه مكانيزه، بخش‌هاي حياتي خودرو شامل ترمز، كمك فنر، چراغ‌هاي هشدار‌دهنده و انحراف چرخ‌ها تست مي‌شود كه در سلامت سفر بسيار اهميت دارد. در تست ميزان آلايندگي نيز گازهاي خروجي بررسي و تحليل مي‌شود تا درصورت تأييد خودرو در اين تست تا 25درصد از آلودگي هواي توليدي كاسته شود. در بخش سوخت نيز معاينه فني تا 13درصد اثر دارد.
- عمل به قوانين
جريمه متخلفان معاينه فني از ديگر سو عمل به قوانين كشوري محسوب مي‌شود. در قانون اخذ جرايم راهنمايي و رانندگي(مصوب اسفند 1389مجلس) به صراحت اعلام شده از ادامه حركت خودروي فاقد معاينه فني بايد جلوگيري شود. همچنين در آيين‌نامه اجرايي معاينه فني(مصوب 1382هيأت وزيران) هم اعلام شده كه تردد خودروي فاقد معاينه فني ممنوع است. بدين‌ترتيب پليس راهنمايي و رانندگي بايد به‌عنوان تخلف اوليه، خودروهاي فاقد معاينه فني را متوقف و راننده را جريمه كند. هيأت دولت نيز سال گذشته نرخ جرايم رانندگي را اصلاح و براي نداشتن برگه معاينه فني 40هزار تومان(دوبرابر گذشته) جريمه تعيين كرده است تا اهميت معاينه فني بيش از پيش شود.
- لزوم نظارت بر معاينه فني
نكته قابل تأمل در مورد اهميت برخورد پليس راهور با خودروهاي فاقد معاينه فني آنجاست كه بالغ بر 47درصد از مراجعات مراكز معاينه فني سال94 مربوط به 3ماهه انتهاي سال است و اين مسئله نشان مي‌دهد كه پس از تشديد آلودگي هوا در فصل زمستان، برخورد پليس با خودروهاي دودزا و فاقد معاينه فني و همكاري شهروندان، ميزان مراجعات به مراكز را افزايش داده بود. سيدنواب حسيني‌منش مديرعامل ستاد معاينه فني خودروهاي تهران در اين‌باره مي‌گويد: اميد است اين روال به‌صورت مستمر ادامه داشته و مختص به يك مقطع يا شرايط خاص نباشد؛ به‌ويژه اينكه هم‌اكنون پليس هم به سيمفا متصل شده است. با راه‌اندازي اين سامانه ملي، پليس مي‌تواند به‌صورت نرم افزاري بدون نياز به حضور فيزيكي در سطح شهر نسبت به اعمال قانون و جريمه خودروهاي مشمول فاقد معاينه فني اقدام كند.
- انتظار عمومي براي اجراي قانون
پليس در سال‌هاي اخير در زمينه برخورد با خودروهايي كه معاينه فني ندارند، طرح‌هايي را به‌ويژه در 24روز آلودگي هواي دي94 به اجرا درآورد كه موجب افزايش چشمگير حضور خودروها در مراكز معاينه فني شد. اما با راه‌اندازي سيمفا(سامانه يكپارچه معاينه فني) همه اطلاعات خودروهايي كه معاينه فني دارند، در اختيار پليس نيز قرار گرفته است. بدين‌ترتيب پليس مي‌تواند در سراسر كشور با مقايسه بانك اطلاعاتي خودش، هر خودرويي كه بيش از 5سال عمر دارد و معاينه فني نگرفته را جريمه كند. اين نرم افزار با تلاش وزارت كشور در تهران و ساير كلانشهرها راه‌اندازي شده تا سطح كيفي معاينه فني خودروها به‌صورت يكسان براي همه شهرها ارتقا يابد. هم‌اكنون دوربين‌هاي پلاك‌خوان شهري براي رصد معاينه فني آماده است و مشكلي در اين زمينه وجود ندارد و از پليس انتظار مي‌رود كه از اين به بعد از طريق دوربين‌ها و اطلاعات ثبت‌شده، خودروهاي بدون معاينه فني را جريمه كند.