3 بند ابتدايي از 14 بند سياست‌هاي ابلاغي به حمايت و كمك به زوج‌هاي نابارور و توانمندسازي آن‌ها براي تحكيم نظام خانواده اختصاص داشت. اين تأكيدهاي بي‌شمار مقام معظم رهبري بر تسهيل تشكيل خانواده و افزايش جمعیت در جامعه‌ی ايراني به حدي بود كه موجب شد ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) نیز از طریق بنیاد برکت تلاش کند تا زمينه‌هاي اجراي اين سياست را در قالب طرح «برکت خانواده» با هدف حمایت از درمان زوج های نابارور مناطق محروم کشور فراهم آورد.
اکنون پس از گذشت یک سال از اجرای طرح «برکت خانواده» در روستاهای محروم به سراغ مهندس سید عبدالله عمادی، مدیرعامل شرکت خدمات بیمه برکت و مسئول طرح «بركت خانواده» رفتیم تا درباره این طرح بیشتر صحبت کنیم.
- طرح بركت خانواده دقيقاً چيست و از چه زماني آغاز شده است؟
همان‌طور كه مي‌دانيد یکی از سياست‌های اصلي نظام جمهوري اسلامي در سال‌هاي اخير حمايت از افزايش جمعيت و تحکیم بنیان خانواده به‌ويژه در بین جوانان است. در همين راستا، ستاد اجرايي فرمان حضرت امام(ره) به عنوان يكي از بخش‌هاي حمايتي کشور، در زمينه‌هاي اجتماعي و اقتصادي خود را موظف به كمك براي اجراي هر چه بهتر اين سياست می‌داند و به همين جهت حمايت از زوج‌هاي نابارور کم‌بضاعت در مناطق محروم و روستايي را به عنوان هدف خود تعیین کرده است. برنامه‌ریزی برای انجام این کار از دی ماه سال 1393 آغاز شده و از فروردين ماه سال 1394 طرح به‌طور رسمی اجرا و در حال انجام است.
- دقيقاً در اين طرح چه خدماتي به زوج‌هاي نابارور ارایه مي‌كنيد؟
دستاوردهاي جدید پزشكي نشان مي‌دهد كه یکی از بهترين روش‌هايی كه به باروري زوج‌هاي نابارور كمك می‌کند، طرح «آيوياف» يا لقاح خارج از رحم است. در اين روش، اسپرم و تخمک زوج نابارور، استخراج و در محيط آزمايشگاهي با هم ترکيب و سلول جنيني حاصل از اين لقاح به روش خاصي به رحم مادر منتقل مي‌شود؛ از 37 سال پيش که نخستين نوزاد با استفاده از «آيوياف» متولد شد، اين روش درماني اميد تازه‌اي براي زوج‌هاي نابارور به وجود آورده است. ميزان موفقيت اين روش به عوامل مختلفي از قبيل شرايط آزمايشگاه جنين‌شناسي، دقت متخصص در روند درمان و سن زن بستگي دارد. در طرح «برکت خانواده» نیز پس از شناسايي زوج‌هاي نابارور در مناطق روستايي و محروم، آن‌ها با اين شيوه آشنا و هزينه‌هاي درمان‌شان تا رسيدن به نتيجه پرداخت می‌شود.
هزينه‌هاي درمان زوج‌ها از طريق اين روش چه‌قدر است و بنياد بركت چه ميزان از آن را پرداخت مي‌كند؟
هزينه‌های درمان در بيمارستان‌هاي دولتي و خصوصي تفاوت دارد. بنياد بركت در این طرح براي هر زوج پنجاه ميليون ریال در نظر گرفته است.
- زوج‌هاي نابارور بايد چه شرايطي داشته باشند تا بتوانند تحت پوشش اين طرح قرار بگيرند؟
يكي از شرايطی كه به آن اشاره شد، سکونت زوج‌ها در مناطق محروم و روستايي است و بنیاد برکت طبق برنامه از این زوج‌ها حمايت مي‌كند. شرط دوم اين است كه سن خانم‌ها تا سي و پنج سال باشد چون «آيوياف» معمولاً تا اين سن مؤثر است و در سنين بالاتر امكان موفقيت آن پايين مي‌آيد و شرط سوم اين‌كه مطمئن شويم زوج‌هاي معرفي شده به بنياد بركت امكان پرداخت هزينه‌هاي درمان را ندارند و برای تأمین مخارج این روش با مشکل مواجه‌اند.
- به فرض كه يك زوج تمام اين شرايط را داشت، بايد دقيقاً به كجا مراجعه كند و در خواستش را ارایه دهد؟
در این طرح، بنیاد برکت با تشکیل کارگروهی مشترک با واحد خانواده‌ی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اقدام به طراحی و تهیه‌ی دستورالعمل نحوه‌ی شناسایی و ارجاع زوج‌های نابارور ساکن در مناطق محروم و کم‌تر توسعه‌یافته‌ی کشور از طریق شبکه‌های بهداشت و درمان روستایی و معرفی آن‌ها به مراکز معتبر درمان ناباروری کرده است.
در واقع بنياد بركت به‌طور مستقیم وارد روند شناسايي نمي‌شود؛ اين وظيفه‌ی خانه‌هاي بهداشت است كه زوج‌هاي نابارور نيازمند روستايي را به ما معرفي كنند. بنابراين افرادي كه شرايط اوليه را که به آن‌ها اشاره شد دارند می‌توانند به خانه‌هاي بهداشت در محل زندگي‌شان در مناطق محروم و روستایی مراجعه كنند تا پس از معاينه درخواست‌شان ثبت شود. سپس پرونده‌هاي آن‌ها مورد بررسي قرار می‌گیرد و در صورت داشتن شرايط لازم، آن‌ها را به بيمارستان‌هايي كه وزارت بهداشت براي اين طرح در نظر گرفته است، معرفي و هزينه‌هاي‌شان را پرداخت مي‌كنيم.
- پس افراد نيازمند در مناطق شهري تحت پوشش اين طرح قرار نمي‌گيرند؟
وظيفه‌ی حمايت از زوج‌هاي نابارور در مناطق شهري بر عهده‌ی كميته‌ی امداد و دانشگاه‌هاي علوم پزشكي گذاشته شده و قرار است بنياد بركت فقط روي مناطق محروم و روستايي متمركز باشد.
- آیا همه‌ی مناطق روستايي در كشور تحت پوشش طرح «بركت خانواده» قرار گرفته‌اند؟
خير، در حال حاضر 13 استان تحت پوشش طرح «برکت خانواده» قرار دارند كه عبارت‌اند از: خراسان شمالي، رضوي و جنوبي، كرمانشاه، لرستان، خوزستان، كهگيلويه و بويراحمد، آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي، اردبيل، مازندران، گيلان، گلستان. البته به زودي استان‌هاي فارس، اصفهان و یزد هم به این طرح افزوده مي‌شوند. در استان تهران هم برای تحت پوشش قرار گرفتن زوج‌های نابارور کم‌بضاعت در حاشیه‌ی شهرها، قرارداد همکاری با یک بیمارستان بسته شده و به واجدان شرایط خدمات ارایه می‌شود.
- در مدت اجراي يك ساله‌ی اين طرح، از چند زوج حمايت شده و چند نفر از آن‌ها توانسته‌اند صاحب فرزند شوند؟
از سال گذشته تا به حال حدود دو هزار زوج شناسايي شده و هزار زوج به مراكز درماني معرفي شده‌اند. تعدادی از این زوج‌ها در حال طی مراحل مقدماتی مثل نمونه‌گيري و آزمايش‌هاي اوليه هستند و برخی نیز در حال گذراندن روند درمان هستند که 35 مورد به بارداری منتهی شده و منتظر تولد فرزندشان هستند. هم‌چنين هشت نوزاد طرح «برکت خانواده» به اين روش تاکنون به دنيا آمده‌اند. بزرگ‌ترين آن‌ها 6 ماهه است و آخرين نوزادان نیز یک دوقلوی دختر بودند که هفته‌ی گذشته در استان گلستان متولد شدند.
- در كل چند بيمارستان در كشور مشغول اجراي اين طرح هستند؟
هفت بيمارستان در پنج نقطه؛ روش ما اين است كه پس از شناسايي و تأييد زوج‌ها آن‌ها را به نزديك‌ترين مركز درماني شهري طرف قرارداد با بنياد بركت معرفي مي‌كنيم.
- آيا زوج‌ها پس از باروري هم تحت حمايت قرار مي‌گيرند يا نه؟
بله، ما زوج‌ها را تا زمان زايمان و حتي پس از آن اگر خودشان و نوزادان‌شان نياز به درمان داشته باشند، حمايت مي‌كنيم كما اين‌كه تاكنون برخي از نوزادهايي كه زودتر از 9 ماه به دنيا آمده‌اند و نياز به مراقبت‌هاي ويژه داشتند، مورد حمايت قرار دادیم و هزينه‌هاي درماني آن‌ها را پرداخت كرديم.
- در كل بنياد بركت چه میزان اعتبار براي اين طرح در نظر گرفته است؟
تاکنون 100 ميليارد ریال اعتبار برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده كه البته براي سال‌هاي آینده قابل افزايش خواهد بود. ما اميدواریم بنياد بركت بتواند با اين طرح، آرزوي بچه‌دار شدن تمامی زوج‌هاي ناباروری که به دلیل مشکلات مالی توانایی تأمین هزینه‌های درمان ناباروری را ندارند به واقعيت تبديل كند.