به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، کامران احمدی رئیس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی - فرهنگی این مطلب را در همایش علمی انسانشناسی قانونی و حقوقی که با همکاری این پژوهشکده، پژوهشکده مردم‌شناسی و مرکز کاربردی تحقیقاتی آگاهی ناجا در محل پژوهشگاه برگزار شد، مطرح کرد.
احمدی با اشاره به نزدیکی فعالیت پژوهشکده حفاظت و مرمت با مسائل مربوط به انسانشناسی قانونی و حقوقی به بهره‌گیری این پژوهشکده از دستگاه‌های شناسایی نظیر اشعه ایکس، میکروسکوپ الکترونیکی و ... اشاره کرد که در این حوزه نیز کاربرد دارند.
وی افزود: به عنوان مثال در نیمه دوم قرن بیستم 1968 میلادی که زنجیره dna کشف و انقلاب علمی گسترده‌ای در جهان شکل می‌گیرد استفاده از آن با بهره‌گیری از دستگاه اشعه ایکس میسر می‌شود که در پژوهش‌های ما نیز کاربرد دارد.
محمد مکاری مدیر گروه زیست محیطی پژوهشکده مردم‌شناسی نیز در سخنانی اصطلاح مردم‌شناسی حقوقی را عنوانی نسبتا جدید دانست که بر مطالعات مربوط به ضوابط و مقررات سنتی، تاریخچه و نحوه به وجود آمدن آنها و احیانا انطباق و اثرشان در قوانین موضوعه اطلاق می‌شود.
وی با بیان اینکه در تاریخ مطالعات مردم‌شناسی ضوابط و مقررات سنتی از مجموعه زندگی اقتصادی، تکنیکی، خانوادگی و ... جدا نیست، افزود: به عبارت دیگر مطالعه ضوابط و رسوم به عنوان قوانین سنتی همراه با پیدایش مطالعات مردم‌شناسی و جدا کردن امور حقوقی از امور دینی و اقتصادی و اخلاقی مقدور نبوده است.
به گفته این پژوهشگر، مردم‌شناسی حقوقی یکی از رشته‌های مردم‌شناسی کاربردی است که هنوز به طور کامل شناخته نشده است ولی دارای اهمیت زیادی در امور حقوقی و قانون است.
وی با اشاره به تفاوت بین قانون از دیدگاه مردم‌شناسی حقوقی و علم حقوق، افزود: حدود و قلمرو قوانین گسترده است و از سوی سازمان‌های و نهادهای دولتی تهیه می‌شود و بطور رسمی نشر می‌یابد در حالیکه در مردم‌شناسی حقوقی، انسان‌شناسي به دنبال مقررات سنتی در قلمرو خاص است.
مکاری افزود: قانون را قانون‌گذار که با قدرت سیاسی و دولت پیوند دارد تدوین می‌کند، در حالکیه هیچگونه ارتباطی بین مقررات سنتی با قدرت حکومتی وجود ندارد.
او با اشاره به جایگاه انسانشناسی حقوقی در پژوهش‌های مردم‌شناسی پژوهشکده گفت: در سالهای اخیر در شاخه‌های مختلف این حوزه مطالعاتی پژوهش‌ها و سلسله مقالاتی به چاپ رسیده است که از آنها می‌توان به کتاب ارزشمند"جرم و فرهنگ" با همکاری پژوهشی پژوهشکده مردم‌شناسی و مرکز تحقیقات کاربردی پلیس آگاهی ناجا اشاره کرد.
مکاری اثر دیگری که به همت پژوهشکده مردم‌شناسی به چاپ رسیده را کتاب "مقدمه‌ای بر مردم‌شناسی پزشکی حقوقی" اعلام کرد و افزود: همچنین مقالات زیادی در این حوزه توسط پژوهشگران به چاپ رسیده است.
علیرضا حسن‌زاده رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی دیگر سخنران این نشست با اشاره به دو شاخه انسانشناسی جسمانی و فرهنگی گفت: رابطه جسم با بدن به ویژه در حوزه مردم‌شناسی همواره مطرح بوده است.
وی با اشاره به این نکته که در مباحث مدرن انسانشناسی جنبه‌های مختلف ارتباط این دو با هم توضیح داده شده است، تصریح کرد: پژوهشگران و اساتید با سابقه پژوهشکده مردم‌شناسی با دقت و سلیقه زیادی این موضوع را مورد بررسی قرار داده‌اند.
- تجارت جهانی کروموزم y برای شناسایی اجداد
در ادامه سیروس زینلی استاد انستیتو پاستور ایران با اشاره به کاربرد کروموزم y در تعیین هویت و جمعیت انسانی، بررسی میتوکندری و کورومزم y از راه‌های درک خصوصیات منحصر به فرد سلول‌ها به منظور تبارشناسی را مطرح کرد.
او با بیان اینکه با بررسی کورومزم y بسیاری از شباهت‌ها و قرابت‌های ذکوری مشخص می‌شود، افزود: اما نمی‌توان به قطعیت این رابطه‌ها را مشخص کرد و در این راه باید از روش‌های دیگر هم بهره گرفت.
وی در ادامه بر لزوم ایجاد بانک اطلاعات کروموزم y در کشور به منظور تبارشناسی، امور جنایی، صدور تابعیت و ... تأکید کرد و گفت: امروزه استفاده از کروموزم y برای شناسایی اجداد به تجارتی جهانی تبدیل شده زیرا که اکثر افراد و به ویژه مهاجران علاقه دارند از تبار خویش مطلع شوند.
- بررسی میتوکندری 8 قوم ایرانی
دیگر سخنران این نشست میررحیم فخرز استاد دانشگاه علوم انتظامی بود که به بیان گوشه‌ای از مطالعه صورت گرفته روی میتوکندری اقوام ایرانی (مردم‌شناسی مولکولی) توسط این مرکز پرداخت.
او گفت: مردم‌شناسی مولکولی رشته‌ای از مردم‌شناسی است که در آن تعیین رابطه تکاملی بین جمعیت‌های انسان باستانی و معاصر از طریق روش‌های مولکولی انجام می‌گیرد.
وی با اشاره به اینکه میتوکندری از مادر به فرزند به ارث می‌رسد، گفت: در این تحقیق تعیین توالی DNA میتوکندری با گرفتن نمونه خون از 8 قوم ایرانی، فارس، آذری، کرد، گیلک، بلوچ، سیستان، ترکمن و عرب با دستگاه ceneticanalyzer انجام شد.
فخرز اظهار داشت: آنچه مهم است انطباق این نتایج مولکولی با مواردی است که توسط زبان‌شناسان، مردم‌شناسان و ... به انجام می‌رسد که متأسفانه کاری در این حوزه تا به امروز انجام نشده است.
- پزشک قانونی به دنبال دلایل مرگ و میر است
سرهنگ غلامحسین بیابانی رییس مرکز تحقیقات کاربردی پلیس آگاهی ناجا دیگر سخنران این نشست با اشاره به کارکرد انسانشناسی قانونی در مأموریت پلیس آگاهی گفت: پلیس آگاهی از دو علم کشف علمی جرم و علم کشف جرم استفاده می‌کند.
او افزود: در علم نخست پلیس در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی جنایی از علوم شیمی، فیزیک، بیولوژی و ... بهره می‌گیرد و در نوع دوم که مانند اولی کاربردی نیست اما می‌توان از آن برای کشف جرم سود برد از علومی مانند زمین‌شناسی، انسانشناسی، باستان‌شناسی و... سود می‌جوید.
وی اظهار داشت: انسانشناسی قانونی با پرشکی قانونی تفاوت دارد زیرا مطالعه آن بیشتر روی استخوان‌های انسان است در حالیکه پزشک قانونی به دنبال دلایل مرگ و میر است که می‌توان آنها را به طبیعی، تصادفی، خودکشی و ... طبقه‌بندی کرد.
- اغلب پدیده‌ها و رفتارها ریشه زیستی دارند
حامد وحدتی‌نسب باستان‌شناس و استاد دانشگاه تربیت مدرس با بیان مطالبی در خصوص انسانشناسی زیستی و کاربردهای آن گفت: انسانشناسی زیستی نگاهی نو به جهان است به نحوی که درک می‌کنیم رفتارها و پدیده‌هایی که گمان می‌کردیم فرهنگی‌اند زیستی هستند.
او بسیاری از رفتارهای انسان را برخوردار از ریشه زیستی دانست و تصریح کرد: مشکلات و چالش‌های یک جا‌نشینی که برای انسان امروزی پیش آمده است تمامی به دلیل نبود تطابق ژنتیکی او برای زندگی امروز است.
افشین کرمی مدیر امور پشتیبانی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، دیگر سخنران این نشست با تأملی بر مفهوم عرف، عرف را یکی از موضوعات با اهمیت در حوزه نظری دانست که نادیده گرفته می‌شود در حالیکه نقش تنظیم‌کننده روابط انسانها در جوامع را دنبال می‌کند.
وی عرف را عمل یا گفتاری همگانی خواند که منشا تشکیل آن نیاز است.
کرمی با اشاره به مفهوم عرف در حقوق گفت: عرف به عنوان قانون نانوشته است که از آن به عنوان منشا قانون یاد شده است.
- انجام مطالعات باستان‌سنجی بر روی مردان نمکی
در ادامه این نشست منیژه هادیان دهکردی عضو هیأت علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی سخنرانی خود را با نام مردان نمکی چه کسانی هستند ؟ شروع کرد.
او با اشاره به مطالعات علمی انجام شده بر بقایای نیم‌تنه مومیایی کشف شده از معدن نمک زنجان که در سال 1372 بطور تصادفی در این معدن کشف و سپس برای مطالعات باستان‌سنجی به آزمایشگاه تحقیقاتی مرکزی(پژوهشکده حفاظت و مرمت فعلی) منتقل شد، گفت: آزمایش سالیابی کربن 14، بررسی‌های مولکولی DNA، مطالعات بافت‌شناسی، رادیوگرافی و سی‌تی‌اسکن از جمله مطالعات انجام شده بر روی نیم‌تنه مرد نمکی بوده است.
وی افزود: مطالعات نساجی از قبیل الیاف‌شناسی، مشخصات ریسندگی و بافندگی و رنگرزی بافته‌های متعلق به این مومیایی نیز بخش دیگری از مطالعات علمی انجام شده بر روی این مجموعه تاریخی بوده است.
او با اشاره به سه کشف دیگر در این معدن در سالهای پس از کشف نخست، تصریح کرد: در کنار تمامی اجساد کشف شده، تکه‌های لباس، سفال و ... یافت شد که همگی مورد بررسی قرار گرفتند.
- کشف عفونت استخوانی بانوی هفت هزار ساله
پرستو عرفان‌‌منش کارشناس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی - فرهنگی نیز در سخنانی با اشاره به بخشی از مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته روی اسکلت بانوی 7 هزار ساله تهران گفت: با کشف این اسکلت نخست مطالعات آنتروپولوژی به منظور تشخیص جنس و بررسی آسیب‌های وارده بر اسکلت انجام شد.
به گفته این کارشناس، به همین منظور در ابتدا مطالعات X.ray برای بررسی شکستگی ایجاد شده در ناحیه کتف مورد ارزیابی قرار گرفت که عفونت استخوانی را در بررسی‌ها نشان داد.
او تصریح کرد: در ادامه مطالعات آزمایشات FT_IR و XRD برای تجزیه و تحلیل‌های عناصر تشکیل‌دهنده استخوانی انجام گرفت که با توجه به نتایج حاصله، تحلیل‌های ساختار کریستالی استخوان را برای کارشناسان مطرح کرد.
وی افزود: در ادامه تحقیقات، مطالعات بافتی و سلولی با کمک میکروسکوپ‌های الکترونی صورت گرفت تا بتوان تغییرات بافتی که در سالیان سال ایجاد شده است را برای کارشناسان نمایش داد.
در پایان فرزاد فروزانفر کارشناس حوزه انسانشناسی و مردم‌شناسی گزارش سی سال پژوهش خود در حوزه انسانشناسی جسمانی را ارایه داد.