به خیابان که ميآيیم و وارد اجتماع که ميشویم، بعضی وقتها صفهای موازی ميبینیم و بعضیوقتها فقط در ظاهر صف وجود دارد، مثل صفهای خودپرداز که ممكن است بعضي افراد بيایند و اجازه بگیرند که کارشان را زودتر انجام بدهند.
فضاهایی هم وجود دارد که در آن، رعایت حق تقدم آنقدرها به چشم نمیآید و نمونههای زیادی از این موقعیتها را میتوان در شهر دید. موقعیتهایی که وقتی در آن قرار میگیریم، حرص میخوریم كه مگر میشود در محیط اجتماعی زندگی کنی اما صف و حق تقدم را رعایت نکنی؟ البته در بعضی موقعیتها تعریف حقتقدم به هم میریزد و بهظاهر ديگر حقی وجود ندارد، بهعنوان نمونه:
زنگ مدرسه خورده و میخواهید از در خارج شوید؛ یا زنگ تفریح است و به ترتیب ایستادهاید تا از کلاس بيرون بروید، اما همیشه عدهای هستند که دیر میرسند و از آن گوشه میپیچند جلوی همه و زودتر از همه از در مدرسه خارج میشوند و یا به راهرو و حیاط مدرسه میرسند.
اینها همانهایی هستند که وقتی بزرگ میشوند و پشت فرمان ماشین مينشینند وقتی میخواهند در یک دوربرگردان دور بزنند به نوبت پشت بقیه ماشینها منتظر نمیمانند و میروند از خط آخر دور میزنند و بالای دست همهی ماشینها میپیچند و راه را میبندندتا خودشان زودتر دور بزنند یا در شلوغي خيابانها هی خط عوض میکنند و جلوی ماشینهای دیگر میپیچند!
نمونهي دیگری هم هست که شاید تجربه کرده باشید. مثلاً شما از مترو پیاده شدهاید و به سوی پلهبرقی در حرکتید. همه به ترتيب خروج از قطار و ورود به راهرو، پشت سر هم در چند رديف در حرکتند به سوي پلهبرقی!
اما زمان رسیدن شما به پلهبرقی طولانی شده، چون افرادی هستند که دیرتر از قطار پیاده میشوند اما میدوند و از جایی که صف نیست مثلاً از ردیف چهارم که صفی در آن تشکیل نشده و به پلکان منتهی میشود، جلو میروند و درست جلوی ورودی پلهبرقی میپیچند جلوی شما و داخل صف!
آیا شما تا به حال به این موارد برخوردهاید؟ این افراد ظاهراً فکر میکنند چون اینجا بهنظر ميرسد صف رسمی تشکیل نشده میتوانند از راه دیگری جلو بزنند، هرچند با این کار حق تقدم ديگران را نادیده بگیرند.
بسیاری از کسانی که صف را رعایت نمیکنند احساس زرنگی زیادی دارند. شاید هم فکر میکنند کسانی که به صف و پشت سرهم میروند اصلاً کار مهمی برای انجامدادن ندارند! اما حتی اگر این حدس درست هم باشد، مجوزی برای رعایت نکردن حقوق دیگران به ما نمیدهد.
برعکس این حالت، رعایت نوبت نشانهي فرهنگ و شخصیت افراد است و البته لازم است در عین حال که خودمان نوبت را رعایت میکنیم، نگذاریم دیگران بدون رعایت حق تقدم وارد حریم ما شوند؛ اگر به آنها اعتراض کنیم شاید بالأخره روزی برای رسیدن به پلهبرقی حرص نخوریم.
ما فقط به یک نکته از قوانین نانوشته در مورد صف اشاره کردیم. این بحث باز است و گاه و بیگاه به موارد جدیدی میپردازیم. راستش فکر میکنیم صحبتکردن دربارهي صف به اندازهي بحث زبالهریختن در خیابان مهم است.
رعایت صف یکی از قواعد شهروندی است؛ بنابراین شاید روزی برای آنها که صف و نوبت ديگران را رعايت نميكنند، جریمهای در نظر بگیرند.