تشييع جنازه واني به تظاهرات مردمي عليه سياست‌هاي هند در منطقه كشمير تبديل شد؛ تظاهراتي كه با دخالت نيروهاي ارتش هند و كشته و زخمي شدن تعدادي از مردم همراه بود. طي يك هفته گذشته درگيري ميان مردم و نيروهاي دولتي همچنان ادامه دارد و گفته مي‌شود تاكنون 45نفر كشته و بيش از 3000نفر هم زخمي شده‌اند.
ناآرامي‌هاي كشمير مربوط به يك هفته اخير و كشته شدن رهبر حزب المجاهدين نيست بلكه اعتراضات اخير مردم ريشه در اختلافي عميق ميان آنها و دولت هند دارد. طي سال‌هاي اخير، 2 اتفاق مهم در اين منطقه رخ داده كه به حساسيت بيشتر دولت هند و برخورد شديدتر با ساكنان و فعالان سياسي اين منطقه منجر شده است.
در اين سال‌ها، سازمان القاعده راه‌اندازي بخش هند خود را اعلام كرد كه مناطق شبه قاره و جنوب شرق آسيا شامل هندوستان، بنگلادش، ميانمار، مالزي، اندونزي، تايلند و فيليپين را در بر مي‌گيرد. القاعده اين مناطق را بخشي از حكومت خود اعلام كرده است. پيش از اين گروه‌هايي همچون گروه ابوسياف در اين مناطق فعاليت داشته‌اند.
القاعده موفق شد با بسياري از آنها ارتباط برقرار كرده، سلاح و پول در اختيار آنها قرار دهد و آنها را جذب كند. اتفاق دوم اخيرا رخ داده و داعش نيز روند جذب نيروها و گروه‌هاي افراطي اين مناطق را آغاز كرده است. داعش حتي موفق شده بخشي از گروه‌هايي كه با القاعده همكاري مي‌كرده‌اند را هم جذب كند.
در اين ميان، كشمير منطقه بسيار مهمي براي هر دوي اين گروه‌ها به شمار مي‌رود. موقعيت جغرافيايي و شرايط كوهستاني كشمير اين امكان را مي‌دهد كه اگر رهبران القاعده و داعش به هر دليلي نتوانستند خود را در مناطق ديگر حفظ كنند، به كشمير نقل مكان كنند و خود را نجات دهند.
در اين صورت، القاعده و داعش بايد در درجه اول با گروه‌هاي فعال در كشمير وارد مذاكره مي‌شدند و آنها را جذب مي‌كردند. دولت هند معتقد است اين اتفاق اكنون رخ داده و گروه‌هايي همچون گروه حزب المجاهدين ازجمله گروه‌هايي هستند كه با القاعده همكاري مي‌كنند. هندي‌ها مي‌گويند اين گروه مدت‌هاست كه در كشمير اقدام به جذب نيرو كرده و آنها را براي همكاري با جبهه النصره در مبارزه با دولت سوريه به اين كشور اعزام مي‌كند؛ هرچند هيچ سند و مدركي هم از سوي دولت هند در اين رابطه ارائه نشده است.
- مسئله كشمير و هند
در كشمير 34گروه وجود دارد كه در قالب «كنفرانس حريت» در كنار هم قرار مي‌گيرند. بيشتر اين گروه‌ها در پاكستان به‌وجود آمده‌اند و هند معتقد است اين گروه‌ها دست ساخته سازمان اطلاعات ارتش پاكستان (ISI) هستند و هدف آنها جدايي كشمير از هند است. با اين حال، رهبري كنفرانس حريت را چهره‌هاي ميانه‌رويي همچون عمر فاروق و علي گيلاني بر عهده دارند.
رهبري كنفرانس حريت، با وجود مشي ميانه‌رويي كه در پيش گرفته، طي اين سال‌ها از 2 منظر موفق عمل نكرده است؛ اول اينكه نتوانسته دولت هند را به اجراي صحيح بندهايي از قانون اساسي هند كه مربوط به كشمير است قانع كند. بخش‌هايي از اين قانون، شرايط ويژه‌اي را در اداره اين منطقه براي كشميري‌ها قائل شده كه شرايط خاصي نزديك به استقلال است.
دوم اينكه نتوانسته گروه‌هاي راديكال كشمير را قانع كند كه از طريق سياسي اهداف خود را پيگيري كنند. در چنين شرايطي، بخشي از مردم كشمير، به‌خصوص نسل جوان كشمير، از كنفرانس حريت و رهبران ميانه‌رو آن نااميد شده‌اند. افزايش فشارها از سوي دولت هند نيز فضا را براي فعاليت گروه‌هاي راديكال مستعدتر كرده است.
گروه‌هاي راديكال مي‌گويند زماني كه راه‌حل ميانه راهگشا نيست و فشارهاي دولت هند نيز افزايش پيدا كرده بايد دست به سلاح برد. حزب المجاهدين جزو گروه‌هايي است كه طي سال‌هاي اخير در ميان نسل جوانان طرفداران بسياري پيدا كرده است. برهان واني خود 22سال داشت و اكنون در ميان جوانان كشمير به‌عنوان يك قهرمان از او ياد مي‌شود. حزب المجاهدين و لشكر طيبه ازجمله گروه‌هايي هستند كه ديگر به راه‌حل سياسي براي حل مسئله كشمير اعتقادي ندارند.
- آينده كشمير
آنچه مشخص است اينكه افزايش فشارها و برخوردهاي تند دولت هند در منطقه كشمير، بحران حاكم بر اين منطقه را تشديد خواهد كرد. حمله به مردمي كه براي تشييع جنازه رهبر يكي از گروه‌هاي فعال در كشمير در خيابان‌ها حاضر شده‌اند، لزوما به‌معناي طغيان و شورش آنها نيست. اين نكته را رسانه‌هاي هندي نيز طي يك هفته گذشته در انتقاد از عملكرد دولت و ارتش هند در منطقه كشمير و حمله به مردم مطرح كرده‌اند.
اخيرا علي گيلاني نيز در نامه‌اي به كشورهاي ايران، چين، پاكستان، عربستان و تركيه، خواستار حمايت آنها از مردم منطقه كشمير شده است. در چنين شرايطي، اين كشورها مي‌توانند در حمايت از مردم كشمير، و نه لزوما گروه‌ها و احزاب فعال در اين منطقه برآيند و اين مهم مي‌تواند در راستاي وحدت اسلامي دنبال شود.
در سال 1947، با پايان تسلط بريتانيا بر منطقه شبه قاره، 2كشور مستقل هند و پاكستان ايجاد شدند. جدايي اين دو با درگيري آنها بر سر منطقه كشمير همراه بود. يك سال بعد، قطعنامه 47شوراي امنيت سازمان ملل علاوه بر اينكه به درگيري‌هاي دو طرف پايان داد، خواستار برگزاري يك همه‌پرسي براي تعيين سرنوشت اين منطقه از سوي مردم و ساكنان آن شد. با گذشت 7دهه ازاين قطعنامه، هنوز همه‌پرسي خواسته شده از سوي سازمان ملل اجرا نشده است. اين قطعنامه هم مي‌تواند مبنايي براي اقدام كشورهاي مؤثر منطقه، ازجمله ايران، در حل مسئله كشمير قرار گيرد.
- كارشناس مسائل شبه‌قاره