به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سیامک سرلک سرپرست هیأت کاوش فصل دهم محوطه قلی درویش با بیان این مطلب گفت: کاوش‌های فصل دهم محوطه قلی درویش، با هدف مطالعه ابعاد گوناگون دوره گذار از عصر مفرغ به عصر آهن در حاشیه غربی فلات مرکزی ایران برنامه‌ریزی و انجام شد.
او افزود: در فصل دهم محدوده‌ای به ابعاد 100 متر مربع مورد کاوش و بخش‌های دیگری از فضاهای معماری این دوره مورد شناسایی قرار گرفت.
به گفته این باستان‌شناس، طی این فصل و فصول پیشین، بیش از 500 متر مربع از لایه‌های استقراری و بقایای معماری این دوره در محوطه قلی درویش مورد کاوش و مطالعه قرار گرفته است.
وی دوره گذار از عصر مفرغ به عصر آهن را یکی از دوره‌های کم شناخته بویژه در حوزه فرهنگی فلات مرکزی ایران دانست و اظهار داشت: از نکات مبهم این دوره، تبیین روند شکل‌گیری فرهنگ‌های عصر آهن در فلات ایران است.
سرلک با بیان اینکه مطالعه مدارک باستان‌شناختی و نتایج پژوهش‌های مرتبط با این دوره دو فرضیه متضاد را در ارتباط با چگونگی گذار جوامع از دوره مفرغ به آهن مطرح می‌کند، تصریح کرد: یک فرضیه به گسست فرهنگی در پایان عصر مفرغ اشاره دارد و فرضیه دیگر استمرار فرهنگی دوره‌های مفرغ پایانی و عصر آهن 1 را پیشنهاد می‌کند.
به گفته او، نتایج کاوش‌های محوطه قلی درویش بیشتر موید نبود گسست فرهنگی در پایان عصر مفرغ و آغاز عصر آهن در این بخش از حاشیه غربی فلات مرکزی است.
این باستان‌شناس با بیان اینکه نتایج لایه‌نگاری محوطه قلی درویش هیچ نوع گسست فرهنگی یا خلا استقراری بین این دو مرحله را نشان نمی‌دهد اظهار داشت: از سوی دیگر سایر مدارک باستان‌شناختی نیز موید استمرار فرهنگی بین این دو مرحله است.
به گفته او، استمرار فرم‌ها، تکنیک‌های ساخت و تزئین سفال‌ها و همچنین استمرار کاربری فضاهای خاص معماری در عصر مفرغ پایانی و عصر آهن 1 محوطه قلی درویش، می‌تواند مبین نبود وجود گسست فرهنگی بین این دو دوره به شمار آید.
وی اظهار داشت: مجموعه معماری آئینی این محوطه، بدون تغییر در پلان اصلی و با تمام ویژگیهای آن( نوع پلان، وجود آتشدان، کاربرد گچ در اندود کف و دیوارها، کاربرد رنگ اخرا بر روی اندود گچی دیوارها، کاربرد سکوهای خشتی، ستون چوبی و وجود اشیای خاص درون فضاهای ائینی) از پایان عصر مفرغ تا عصر آهن 1 استمرار دارد.
سرلک گفت: بدون تردید تکنیک‌های معماری به دلیل ارتباط و تطابق آن با ظرفیت‌های زیست محیطی، یکی از نمودهای فرهنگی دیر پا به شمار می‌آیند و به همین دلیل در دوره‌های مختلف، با نگرش‌های مختلف، تغییرات معماری به کندی صورت می‌گیرد اما در بخشی از ساختارهای معماری که مرتبط با فرهنگ آئینی جوامع است، با پذیرش تغییرات جدید ایدئولوژیکی، می‌تواند بین عملکرد، کاربری و پلان معماری با نگرش‌ها و کنش‌های جدید آئینی تطابق و تناسبات جدیدی بر قرار کند.
به گفته این باستان‌شناس، دوره گذار از عصر مفرغ به عصر آهن در باستان‌شناسی ایران، نه تنها از منظر تحولات فرهنگی که از دیدگاه گاه‌شناختی نیز آنگونه که باید، تبیین نشده است.
سرپرست هیأت کاوش فصل دهم محوطه قلی درویش افزود: در وضعیت فعلی، با توجه به نتایج تاریخ گذاری مطلق لایه‌های استقراری محوطه قلی درویش و مجموعه اطلاعاتی که تاکنون از مطالعات مقایسه‌ای مدارک کاوش به دست آمده است، سده‌های 1600 تا 1500 ق.م، معرف دوره گذار از عصر مفرغ پایانی به عصر آهن 1 شناخته شده است.
وی اظهار داشت: از منظر تحولات تکنولوژیکی شواهد قابل قبولی از فن آوری فلز کاری هم در عصر مفرغ و هم عصر آهن در این محوطه به دست آمده است.
سرلک در خصوص یافته‌های کاوش در محوطه قلی درویش گفت: در فصل دهم کاوش تعدادی قالب‌های فلز‌گری، بوته‌های ذوب فلز، اشیای مفرغی و مسی، سرباره‌های فلز مس و مقادیری سنگ آهن به دست آمد.
از سوی دیگر تاکنون 4 شی آهنی از کاوش‌های محوطه قلی درویش به دست آمده است که یک شی از لایه‌های استقراری عصر آهن 1 (حدود 1400 ق.م) و سه شی دیگر از لایه‌های دوره گذار از مفرغ به عصر آهن (حدود 1600 تا 1500ق.م) شناسایی شده است.
به گفته این باستان‌شناس: بدون تردید اهمیت این دوره در شناسایی و درک بهتر تحولات فرهنگی نیمه دوم هزاره دوم ق.م، مستلزم انجام مطالعات دقیق‌تر، هدف‌مند و روش‌مند در این محوطه و سایر حوزه‌های فرهنگی بویژه در مناطق شمالغرب، غرب و شمال شرق کشور است.
مجوز فصل دهم کاوش‌های باستان‌شناسی محوطه قلی درویش جمکران قم توسط رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده است.