20 دقیقه است که در ایستگاه اتوبوس انتظار می‌کشی، یکباره سایه حرکت چیزی را زیر پایتان احساس می‌کنی کمی صدای خش‌خش و به محض این که بر می‌گردی یک قدم به عقب پریده، فریاد می‌زنی و دست به قلب می‌شوی که‌ای وای، موش...
موش قصه ما در عین این که هر روز جان نصف شهروندان تهرانی را به لب می‌رساند، با خونسردی از محل هر روزش می‌گذرد. برای ما شهروندان تهرانی کانال های منتهی به محل عبور هر روزه دیگر امن نیست، پس باید خطر را احساس کرد! تازه موش خیابان ما می‌داند که مردم از او می‌ترسند، پس تنها دیدنش کافیست تا راه برای عبور و مرورش از سوی همه باز گذاشته شود، همه چیز برای او آماده است.
راستی یادمان رفت بگوییم چند روزی است موش شهر ما خیابان را برای رفت و آمد انتخاب می‌کند؛ قرار گرفتن سطل‌های زباله مکانیزه تا حدودی دسترسی او را به غذا محدود کرده است، پس او رنج و خطر عبور از خیابان، برای رسیدن به رستوران و آشغالهای رها شده در مقابل آن را به جان می‌خرد، آنجا خوراکی‌های خوب در کنار کاهو‌های تازه، برای رفع اختلالات شیمیایی که گاهی آزارشان می‌دهد، مهیاست!
تازه جوی آن سوی خیابان، رؤیایی است؛ دریایی که صاحب رستوران با ریختن آشغالهای خود در جوی درست کرده، استخری پر از آشغال است که می‌توان به راحتی در آن غلتید؛ به‌خصوص آن که چند ماهی است هوا حسابی گرم شده و به این دریای رویایی، آشغالهای آب‌میوه‌های خوشمزه، چسبناک، شیرین و رنگارنگ نیز اضافه می‌شود.
زنگ خطر
این جمله قطعا برای خیلی‌ها خوش‌آیند به‌نظر نمی‌رسد اما واقعیت انکار ناپذیر این است که خانواده موشهای شهرمان با وجود تدابیر متفاوت برخورد با آنها، همچنان در حال گسترش نسل است، هر روز بهتر، بیشتر و بزرگتر، بله بزرگتر از دیروز می‌شوند، آن‌قدر بزرگ که گاهی بچه موش چاق و چله داستان برای گربه‌های بی‌آزار شده شهرمان نیز هیولایی ترسناک می‌شود.
داستان آن جایی جالب می‌شود که می‌شنویم مبارزه سالانه با حیوانات موذی از جمله موشها، بیش از 10 میلیارد تومان هزینه به مدیریت شهری، تحمیل می‌کند و با وجود اینکه شهرداری در سال گذشته توانسته بیش از یک میلیون موش را در تهران با اجرای طرح مبارزه با موش معدوم کند، اما هنوز هم می‌توان حضور رسمی و غیررسمی آنها را در شهر احساس کرد.
طبق توضیح مسعود کرباسیان، معاون خدمات شهری شهرداری تهران دی ماه سال گذشته اجرای طرحهایی نظیر طرح جهادی 137 در نقاط مختلف شهر تهران، بهسازی پیاده‌روهای خیابان ولیعصر (عج) و جمع‌آوری مکانیزه زباله‌ها در سطح شهر از جمله راه‌های کاهش موشهای پایتخت است.
اما باید پرسید، چرا کاهش تعداد موشهای محترم شهر تهران به چشم شهروندان نمی‌آید و خطر بیماری‌هایی که از طریق آنها منتقل می‌شود، همچنان در کمین بچه‌های بازیگوشی است که در کوچه و خیابان ممکن است با آنها دنبال بازی کنند.درحالی که معاون خدمات شهری شهرداری تهران در ماه‌های پایانی سال گذشته اعلام کرد که در3 ماه نخست این سال، 350 هزار سر موش در شهر تهران تلف شده‌اند، اما هنوز هم مهمانی‌های شبانه این موجودات زیرزمینی در تهران در حال برگزاری است.
بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی برخی مسئولان، سرانه موش برای هر تهرانی، البته در مناطق جنوبی شهر به 6 سر در روز رسیده است. یعنی در یک روز عادی که هوا آفتابی است و اراده می‌کنید از منزل بیرون بروید، تا زمان بازگشت احتمال دارد 6 موش از کنارتان رد شود و شما از همجواری با آنها لذت نبرید!
به‌دنبال مقصر
به هر روی جای یک سؤال در مورد موشهای چاق و چله شهر تهران که گفته می‌شود نسبت به استانداردهای جهانی 35 درصد چاق‌تر هستند، باقی می‌ماند و آن این که؛ تقصیر کیست؛ ما یا موشها!؟
با طرح یک معادله ساده از چرخه زیست به این سؤال پاسخ می‌دهیم: آتش بدون مواد سوختنی و هوا، خاموش می‌شود.
پس می‌توان به این نتیجه رسید که خودمان زباله شهر را در اختیار موشها و گربه‌ها قرار می‌دهیم و انتظار داریم موشها از بهترین و مقوی‌ترین نوع خوان پهن شده بی‌بهره بگذرند و بزرگ و بزرگتر نشوند و رؤیای شهر موشها را در سر نپرورانند!
در حالی قائم مقام معاونت خدمات شهری شهرداری تهران از معدوم کردن 3/1 میلیون موش در سال گذشته خبر داد، که در سوی دیگر قضیه قرار است جمعیت آنها تا پایان سال کنترل شود.
محمد عیدیان با اشاره به فعالیت‌های سال گذشته می‌گوید: سال گذشته با اجرای چند طرح مبارزه با موش، شهرداری تهران موفق شد بیش از یک میلیون موش را نابود کند و امسال نیز طرحهای متعددی برای مبارزه با موشها در نظر گرفته شده که مهم‌ترین و اصلی‌ترین آنها از بین بردن منابع غذایی این جانوران موذی است، زیرا موشها بدون منابع غذایی قادر به ادامه زندگی نیستند و در واقع اگر در جویهای آب زباله‌ای نباشد، بخش عمده‌ای از این حیوانات از بین می‌روند.
قائم مقام معاونت خدمات شهری شهرداری تهران استفاده از تله‌های چسبی، سم و بستن منافذ فاضلابها را از دیگر اقداماتی می‌داند که برای کاهش جمعیت موشها در دستور کار شهرداری قرار گرفته است.
وی بهسازی پیاده‌روها و جویهای آب خیابان ولیعصر(عج) را در کاهش تعداد موشهای تهران مؤثر دانسته و گفت: جویهای آب خیابان ولیعصر یکی از محلهای اصلی زندگی موشها محسوب می‌شد که خوشبختانه با بهسازی آنها تعداد زیادی از موشها در این منطقه نابود شدند.
عیدیان همچنین از تحقیق و بررسی طرح تغییر ژنتیکی موشها خبر داد و گفت: برای نابودی کامل موشها باید از روش‌های جدید استفاده کرد و به همین دلیل کارشناسان و محققان به‌دنبال راهی برای تغییر ژنتیکی موشها هستند.
رژیم غذایی برای موشها
شهرداری تهران آخرین شیوه‌های دنیا را برای جلوگیری از تکثیر موشها بکار گرفته است، یکی از این شیوه‌ها مبارزه شیمیایی است؛ اما این شیوه در برخی موارد موفق نیست؛ چراکه موش پس از خوردن ماده شیمیایی با یک برگ کاهو توسط شهروندان، پذیرایی می‌شود و ویتأمین K کاهو اثر ماده شیمیایی را خنثی می‌کند.
عیدیان در این زمینه می‌گوید: اغذیه فروشان و رستورانها پس از خالی کردن سطل‌های زباله بهترین غذاها همچون سوسیس و کالباس و... را در اختیار موشها قرار می‌دهند و موشهای تهرانی فقط نوشابه کم دارند و همین امر باعث شده تا وزن برخی موشهای تهرانی 35 درصد از استانداردهای جهانی بیشتر شده و به‌نظر می‌رسد باید برای آنها رژیم غذایی بدهیم.
اما باید گفت تا زمانی‌که موشها در تهران غذا برای خوردن دارند، همچنان به تولید مثل و زندگی در پایتخت ادامه می‌دهند. چون این حیوان بسیار باهوش بوده و درصورت پی‌بردن به احتمال تلف و معدوم شدن ناگهانی با مواد شیمیایی و غیره، به سرعت چند برابر تولید مثل می‌کند؛ لذا مهم‌ترین و بهترین شیوه ندادن غذا به موشهاست، درست همین جاست که پای فرهنگسازی شهروندان برای قرار دادن زباله‌ها به میان کشیده می‌شود، باید درمقابل روش‌های مختلف و از طریق آموز‌شهای لازم، ساکنان پایتخت را از خطرات ناشی از همجواری با موش‌هاآگاه کرد.
سالانه هزینه میلیاردی برای مبارزه با موش صرف می‌شود که درصورتی که مردم زباله‌های خود را در دسترس این جانوران موذی قرار نداده و در جویهای آب و معابر نریزند، این اعتبار می‌تواند صرف احداث کتابخانه و فرهنگسرا شود.
عیدیان در این مورد می‌گوید: با اجرای طرح جهادی در مناطق مختلف در کنار ترمیم نهرها، هر هفته تله‌گذاری و ریختن ماده شیمیایی در نقاط تجمع موشها انجام می‌شود و همچنان اتلاف موش ادامه دارد؛ اما با ریختن زباله در معابر توسط شهروندان این چرخه یعنی مبارزه و تولید مثل و تکثیر موش نیز کماکان مشاهده می‌شود.
فرهنگسازی در کنار توجه به رعایت مسایل بهداشتی و نریختن زباله در معابر و نهرهای تهران مهم‌ترین عامل کنترل موشهاست ؛ اما درصورت بی‌توجهی به ویژه از سوی اغذیه فروشان و رستورانها؛ سلامت و بهداشت شهر به خطر می‌افتد.
قائم مقام معاونت خدمات شهری شهرداری تهران با اشاره به این که 70 درصد علت وجود موشها در شهرهای مختلف به‌ویژه تهران به علت ریختن زباله در معابر و نهرهاست، تأکید کرد: شهروندان اگر شهری بدون موش یا حداقل تعداد کمتر آنها را می‌خواهند ، لازم است زباله در معابر و نهرها نریزند؛ در غیراین صورت همچنان با موشها زندگی خواهند کرد.
موشهای موذی
از آنجایی که موشها ناقل ۳۰ تا ۴۰ بیماری هستند، شرکت ساماندهی کار مبارزه با این جانور را از سال ۷۸ آغاز کرد، در آن سال موشها به وفور در خیابان‌ها دیده می‌شدند و جمعیت آنها رو به فزونی بود، در همین سال بود که کمیته علمی مبارزه با موش تشکیل و نسبت به شناسایی روش مبارزه با موش، تهیه سم مرغوب و آموزش برای مبارزه با این جانور در مدارس و خانواده‌ها اقدام شد.حالا شاید بپرسید چرا از گربه‌های موجود در سطح شهر برای از بین بردن موشها استفاده نمی‌کنند؟
در واقع باید گفت گربه‌های شهری نمی‌توانند از پس موشهای فاضلاب بربیایند، چرا که این موشها بزرگ هستند و گربه‌ها از موشهای کوچک خانگی استفاده می‌کنند که تازه آنها را نیز نمی‌خورند و فقط با موشها بازی کرده و سپس آنها را می‌کشند، گوشت موشهای فاضلاب برای گربه‌ها لذیذ نیست.