سند جدی
آندره کوکوشین، یکی از مقامات بلندپایه دومای روسیه با اشاره به نتایج نشست سران کشورهای ساحلی خزر، تصریح کرد که اعلامیه این اجلاس موجب ثبات وضعیت منطقه اطراف این دریا می‌شود و محدودیت‌های مشخصی را در ارتباط با طرح‌های نظامی آمریکا در منطقه اعمال می‌کند.
به گزارش ایرنا، این قانونگذار روس که ریاست کمیته ویژه کشورهای مشترک المنافع در دومای روسیه را برعهده دارد، افزود: اعلامیه تهران سندی بسیار جدی است و حاوی برنامه‌ریزی مناسب در راستای سمت و سوی اهداف دیرینه کشورهای ساحلی است.
کوکوشین با اشاره به تدارکات دیپلماتیک قابل توجه پیش از امضای اعلامیه توسط سران 5 کشور حاشیه دریای خزر، افزود: با توجه به شرایط موجود از قبیل وخامت اوضاع عراق، تیرگی روابط عراق و ترکیه و همچنین لفاظی‌های ضدایرانی آمریکا و ماجراجویی‌های نظامی‌اش، مفاد این اعلامیه از اهمیتی خاص برخوردار است.
وی مواضع کشورهای امضاکننده اعلامیه در زمینه استفاده از منابع دریای خزر را یادآور شد و تأکید کرد: این منابع عمدتا در معرض دست‌اندازی خارجی‌ها قرار می‌گیرد، در حالی که بهره‌برداری از این منابع صرفا به کشورهای ساحلی مربوط می‌شود.
جنبش جدید
در عین حال شاید همان‌طور که معاون رئیس کمیته امور کشورهای مشترک‌المنافع مجلس دومای روسیه نیز تأکید کرد، بتوان اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر در تهران را با توجه به دستاوردهای آن که در اولین گام در بیانیه پایانی این نشست متجلی شد، جنبش جدیدی در گفت‌و‌گوی کشورهای منطقه نامید.
به گزارش ایسنا، احمد بیلالوف هم خاطرنشان کرد: تا قبل از اجلاس تهران فقط یک اجلاس در سال 2002 در عشق‌آباد برگزار شده بود که نتایج ریشه‌ای دربرنداشت و به همین خاطر توافقات اخیر سران روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان و ایران نشانه پیشرفت جدی در روند مذاکرات است.
به گفته این نماینده دوما، دریای خزر در مرکز بازی راهبردی قدرت‌های بزرگ قرار گرفته و حل سریع مسائل، تعیین رژیم حقوقی آن و حراست از منابع طبیعی این دریا برای کشورهای منطقه یک مسئله امنیتی و حیاتی است.
بیلالوف درباره استفاده از توان حمل‌ونقلی منطقه خزر نیز تأکید کرد که درگیر کردن کشورهای آسیایی به سامانه ارتباطاتی دریای خزر، به این کشورها اجازه خواهد داد که قدرت رقابتی خویش را به مراتب افزایش دهند.
نگاه رسانه‌های روسیه
از سوی دیگر، اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر در تهران و نخستین سفر رئیس‌جمهوری روسیه به ایران، در مرکز توجه شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی و خبرگزاری‌های روسیه قرار داشت.
شبکه اول تلویزیون روسیه روز سه‌شنبه گفت: توجه جهان به ایران و اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر در تهران دوخته شده است. این شبکه در مورد حضور ولادیمیر پوتین و هیات همراه وی در اجلاس تهران گفت: چنین ترکیبی از زمان کنفرانس معروف تهران در سال ۱۹۴۳به ایران سفر نکرده بود و این یک دیدار تاریخی است.
شبکه دوم تلویزیون دولتی روسیه نیز در چند گزارش از اجلاس تهران که به‌طور مستقیم پخش می‌شد به نقل از رئیس‌جمهوری روسیه گفت: مبارزه با تروریسم بین‌المللی و افراط گرایی در اولویت همکاریهای کشورهای حاشیه خزر قرار دارد.
خبرگزاری اینترفکس نیز به نقل از رئیس‌جمهوری روسیه نوشت: به‌کارگیری نیروی نظامی در منطقه خزر و حتی یادآوری آن مجاز نیست. این خبرگزاری با اشاره به اعلامیه نهایی اجلاس تهران به حق کشورهای ساحلی خزر در استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای تاکید کرد و نوشت: سران کشورهای حاشیه خزر از حق هر کشوری برای استفاده از انرژی هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز حمایت می‌کنند.
ایتارتاس، خبرگزاری رسمی روسیه نیز به‌عنوان مهم‌ترین خبر خود نوشت: محمود احمدی‌نژاد معتقد است که اجلاس تهران به اهداف خود دست یافت و امضای اعلامیه نهایی پاسخی دندان شکن به کسانی است که علیه منافع منطقه خزر اقدام می‌کنند. به گزارش این خبرگزاری، رئیس‌جمهوری روسیه اجلاس تهران را به‌رغم برخی اختلاف‌نظرها موفقیت‌آمیز دانست.
ضربه روسیه به غرب
اما با توجه به مخالفت گسترده مقامات آمریکایی با سفر رئیس‌جمهوری روسیه به تهران، سفر ولادیمیر پوتین برای شرکت در نشست کشورهای حوزه دریای خزر در رسانه‌های آمریکا بازتاب گسترده‌ای داشت.
به گزارش فارس، هفته‌نامه آمریکایی تایم در گزارشی با اشاره به اهمیت سفر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه به تهران در بحبوحه تلاش‌های غرب برای منزوی کردن ایران، از این سفر به‌عنوان ضربه دیگر روسیه به غرب یاد کرد.
به گزارش فارس، این هفته‌نامه افزود: مسکو به‌طور فزاینده‌ای رقابت راهبردی خود را با واشنگتن پیگیری می‌کند و این رقابت تعیین‌کننده واکنش آن به بن‌بست هسته‌ای ایران است.
تایم نوشت: اینکه ولادیمیر پوتین از دست واشنگتن به‌شدت عصبانی است را می‌توان در شرایط کنونی مشاهده کرد.
وی در سخنانی که در ژوئیه امسال در کنفرانس امنیتی مونیخ انجام داد از اقدامات غیرقانونی و یک‌جانبه‌گرایانه آمریکا بشدت ابراز تأسف کرد و گفت: آمریکا در همه حوزه‌ها پا را از مرزهای ملی خود فراتر نهاده و روز به روز بیش از گذشته قوانین بین‌المللی را زیر پا می‌نهد.
این نشریه با اشاره به سفر پوتین به تهران، آن را ضربه دیگری از سوی روسیه توصیف کرد چرا که غرب دوست دارد تهران را تا آن اندازه که می‌خواهد منزوی نگه‌دارد. به نوشته این مجله، پیام پوتین بسیار روشن است و آن این است که اگر آمریکا به این روند ادامه دهد و پا در کفش روسیه کند، مسکو کمترین تمایلی در کمک به واشنگتن برای دستیابی به اهداف راهبردی‌اش ندارد.
بنابراین گزارش، پوتین زمانی وارد تهران شد که آمریکا و هم‌پیمانان مهم اروپایی آن در تلاش هستند دور تازه‌ای از تحریم‌ها را علیه تهران به‌خاطر برنامه هسته‌ای آن اعمال کنند، اما چین و روسیه به‌عنوان قدرت‌هایی که از حق وتو برخوردار هستند با غرب درباره ماهیت برنامه هسته‌ای ایران و نحوه رسیدگی به آن اختلاف اساسی دارند.
تایم همچنین تأکید کرد: روسیه که از نظر اقتصادی در حال احیاء شدن است از بن‌بست هسته‌ای ایران به‌عنوان فرصتی برای دستیابی به برخی زمینه‌های راهبردی یاد می‌کند که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از دست داده بود.
ایرنا هم گزارش داد: رسانه‌های آمریکایی نوشتند که پوتین ، رهبر روسیه در تهران با همتای ایرانی خود ملاقات و تصریح کرد که هیچ‌یک از کشورهای منطقه نباید اجازه دهند نیروهای نظامی خارجی از خاک آنها برای حمله به یکی از این کشورها استفاده کنند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی اشاره کرد که پوتین پیش از ورود به تهران در رابطه با تهدید ایران گفت: تهدید سران و مردم ایران به هیچ جا نمی‌رسد، آنها نمی‌ترسند، باور کنید.
شبکه سی‌ان‌ان نیز در گزارشی اعلام کرد که رئیس‌جمهوری روسیه در سفرش به ایران از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران حمایت کرد. به گزارش این شبکه تلویزیونی آمریکایی، پوتین برای نشست سران کشورهای دریای خزر به ایران رفت تا درباره حق استفاده از منابع نفتی این ناحیه، بحث کنند.
شبکه خبری سی‌بی‌اس نیز در گزارش خود عنوان کرد که پوتین در دیدار از ایران به آمریکا هشدار داد که در مسائل منطقه‌ای آنها دخالت نکند.
2 دستاورد مهم
شبکه خبری العربیه نیز در گزارشی، توافق 5 کشور ساحلی دریای خزر در تهران مبنی بر ممنوعیت استفاده از خاک این کشورها علیه یکی از اعضا و به رسمیت شناختن حق دستیابی همه کشورهای عضو به انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز را 2دستاورد اساسی و مهم اجلاس تهران برشمرد.
العربیه گفت: توافق بر سر ممنوعیت استفاده از خاک کشورهای ساحلی دریای‌خزر علیه اعضا توسط یک کشور ثالث، از یک سو پیامی مهم علیه آمریکا و از سوی دیگر پیامی علیه پیمان ناتو و گسترش آن در آسیای میانه است.
این شبکه همچنین گفت: قائل شدن حق دستیابی و توسعه تکنولوژی صلح‌آمیز هسته‌ای برای همه کشورهای ساحلی دریای خزر نیز به‌عنوان گامی اساسی و دستاورد مهم اجلاس اخیر به‌شمار می‌رود.
العربیه افزود: ولادیمیر پوتین بار دیگر با تکرار موضع کشورش گفت که هرگونه راه حل در زمینه مسئله هسته‌ای ایران باید از طریق دیپلماسی دنبال شود. پوتین ضمن مخالفت با انجام هرگونه عملیات نظامی علیه ایران از خاک کشوری‌های ساحلی دریای خزر گفت: ما نباید حتی درباره اجازه استفاده از نیروی نظامی در منطقه سخن بگوییم، بلکه باید روی این موضوع توافق داشته باشیم که انجام عملیات نظامی از خاک یک کشور عضو ، امری محال است.
تأکید بر حق ایران
اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر در دیگر رسانه‌های عربستان نیز بازتاب گسترده‌ای داشت.
روزنامه الریاض در این زمینه با انتشار گزارشی نوشت: این اجلاس حامل پیامی اطمینان بخش برای ایران بود. به نوشته این روزنامه، سران 5کشور ساحلی دریای خزر برای اولین بار در یک بیانیه مشترک، بر حق برخورداری ایران در استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای تأکید کردند.
روزنامه الوطن نیز با اشاره به اظهارات پوتین نتایج این اجلاس را سازنده و بسیار ثمربخش دانست. این روزنامه نوشت: پوتین پیشنهاد احمدی‌نژاد را مبنی بر تشکیل سازمان همکاریهای اقتصادی بین کشورهای عضو این اجلاس مورد تأکید قرار داده است.